Paladyum fiyatında jeopolitik sıçrama

Evrim KÜÇÜK

Rusya ile Ukrayna arasındaki gerginlik değerli metal fiyatlarında yukarı yönlü hareketler yaşanmasına neden oluyor. ABD’nin 2018 yılında Rusya’ya uyguladığı yaptırımların alüminyum fiyatlarını yüzde 35 yükseltmesinin benzeri bir durum şimdi de paladyumda yaşanıyor. Rusya dünyanın en büyük paladyum üreticilerinden ve ülkenin arzının olası bir çatışma ya da yaptırımlar nedeniyle azalacağı endişesi, değerli metalin fiyatında büyük bir sıçramaya neden oldu.

Paladyum fiyatları yılbaşından bu yana yaklaşık yüzde 30 yükseldi ve ons başına 2.370 dolarla eylül ayından bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. Spot paladyum yıla yaklaşık 1.820 dolar dolardan başladıktan sonra, bu hafta 2.449.50 dolara kadar çıktı. Ardından 2.370 dolara geriledi. İşlemciler, tüketicilerin tedarik sıkıntısına karşı stok yaptığını söylüyor. Spekülatörler de fiyatların düşeceği beklentisini yansıtan pozisyonlarını kapatarak yükseliş yönünde pozisyon alarak fiyatların yükselmesine neden oluyor. NYMEX’de net kısa pozisyonlar geçen hafta, önceki haftaki 3.400 kontrat seviyesinden 2.082 kontrata indi.

Citi: Bu yıl 446 bin ons açık oluşabilir

Otomotiv sektörünü sarsan çip krizinin yılın ikinci yarısında çözüme kavuşacağı ve sektörden gelen talebin artacağı beklentisi de paladyum boğalarını harekete geçiren bir diğer neden. Kısa vadede, otomotiv sektörünün çip sorunu kaynaklı krizden toparlanmasının fiyatlara destek olacağını öngören Citi analisti Max Layton, yıllık 10 milyon onsluk paladyum piyasasının 2022’de 446.000 ons açık vermesini bekliyor.

Rusya geri adım atmazsa rekor seviyeye çıkabilir

Ancak iki ülke arasındaki gerginliğin ne kadar süreceği bilinmediğinden fiyatların ne kadar daha ivmeli hareket edeceği konusunda net tahminler yapılamıyor. Ancak Rusya geri adım atmazsa, bir süre daha paladyumun primli hareket edeceğini düşünülüyor.

Skycharting.com teknik stratejisti Sunil Kumar Dixit, rallinin birkaç ay daha sürebileceğini ve rekor seviyelerin yeniden test edilebileceğini söylüyor. Şu an da talepten çok jeopolitik risklerin fiyatlandığının akıldan çıkarılmaması gerektiğini ifade eden analist, paladyumu Nisan 2021’de test ettiği 3.014 dolara kadar taşıyacak üçüncü bir boğa dalgası başlamış olabileceğini belirtiyor. Dixit, görünümün boğaya dönmüş olmasının yatırımcıları cezbedebileceğini dile getiriyor.

Elektronikten medikal cihaza kadar geniş kullanım alanı var

Paladyum ağırlıklı olarak benzinli otomobillerde katalizör olarak kullanılıyor. Bunun yanında elektronik, diş hekimliği, medikal ekipman, hidrojen arıtma, kimyasal uygulamalar, yeraltı suyu arıtımı ve mücevherler üretiminde geniş bir kullanımı var. Yumuşak gümüş-gri bir metal olan paladyumda Rusya’nın dışında en büyük üretici Güney Afrika. İki ülke toplam üretimin yüzde 70 ila 80’ini gerçekleştiriyor. Ayrıca ABD, Kanada ve Zimbabve paladyum üretiminde söz sahibi diğer ülkeler.

Otomotivde yerini platine kaptırabilir

Otomotivdeki paladyum talebinin bu yıl 8.5 milyon tona yükselmesi bekleniyor. Hafif araç üretiminin 2019 yılındaki seviyeye dönmesi beklenmese de, 8 milyon adede yükselerek 2021 yılını aşacağı tahmin ediliyor. Diğer taraftan benzinli araçlarda, fiyatının yüksek olması nedeniyle paladyum yerine platin kullanılmaya başlanmasının, paladyum talebinde çok hızlı artışı engelleyebilir. Birçok analist, otomobil üreticilerinin egzoz dumanlarını temizlemek için daha ucuz platine geçmesi ve emisyonsuz elektrikli araçların pazar payı kazanması nedeniyle paladyumun önümüzdeki dönemde fazla vermeye başlayacağı ve fiyatların hız keseceği görüşünde.

Küresel arzın 3'te biri Rusya’dan geliyor

2020’de dünyada 210 ton paladyum üretilirken, bunun 91 tonu Rusya’dan geldi. Paladyumun dünya arzının neredeyse yüzde 30'u Norilsk Nickel (Nornickel) tarafından Sibirya'da çıkarılıyor. ABD'li ve İngiliz politikacılar, Rusya'nın komşusuna saldırması durumunda Rus şirketlerine ve Kremlin'le yakın bağlantıları olan kişilere yaptırım uygulamakla tehdit ediyor. ABD, Nornickel'in en büyük hissedarlarından biri olan ve küresel alüminyum üretiminin yaklaşık yüzde 6'sını oluşturan Rusal'ı 2018'deki yaptırım listesine eklediğinde alüminyum fiyatları yaklaşık yüzde 35 oranında artmıştı.