2020 emtianın zor yılı olacak

Hilal SARI

Dünya Bankası nisan ayı Emtia Piyasaları Görünüm Raporu’na göre 2020 yılı emtialar için zor geçecek. Fiyatlara yönelik tüm riskler pandeminin ne kadar sürede sonlanacağına ya da kontrol altına alınacağına ilişkin beklentilere göre şekilleniyor.

Petrolde öngörü 35 dolar/varil

Raporda talepteki zayıfl ığa bağlı küresel petrol fiyatlarının 2020’de ortalama 35 dolar/varil olması öngörülüyor. Rapora göre fiyatlar 2021’de tekrar 42 dolar/varile yükselebilir. Öte yandan tarihteki petrol krizlerine göre (1986, 1998, 2008) bu sefer en yavaş iyileşmenin görülmesi bekleniyor. Önceki krizlerde diplerden beş ayda yüzde 50 çıkış olduğu 12 ayda ise iki katına yükseldiği belirtiliyor. Raporda tecrit önlemlerinin doğalgaz ve kömürü petrol kadar etkilemediği fakat sanayideki yavaşlamaya bağlı azalacak elektrik talebiyle birlikte doğalgaz ve kömür fiyatlarının da düşeceği öngörülüyor. Doğalgaz fiyatlarının bu yıl yüzde 25 kömür fiyatlarının yüzde 17 düşmesi, 2021’de tekrar yükselişe geçmesi bekleniyor.

Tarım emtialarına devletler yön verecek

Yakın geçmişte en güçlü üçüncü rekolte/ tüketim oranının görüleceği tarım emtiaları 2020’de pandeminin seyri, kısıtlayıcı ticaret politikaları ve devlet desteklerine göre hareket edecek. Dünya Bankası ilk çeyrekte yüzde 1 yükselen Tarımsal Fiyat Endeksi’nin 2020’de yüzde 1 düşeceğini, 2021’de ise yüzde 2 artacağını öngörüyor. Ekim öngörüsüne göre bu küçük bir aşağı yönlü revizyon anlamına geliyor. Hububat Fiyat Endeksi’nde ise bu yıl yüzde 1,5’lik düşüş, 2020’de yüzde 2’lik yükseliş öngörülüyor.

Biyoyakıt üç emtiayı düşürecek

Tarım emtialarında enerji fiyatları da yakıt maliyetleri, gübreler ve tarımda kullanılan kimyasallar nedeniyle önemli bir etken. Gübre fiyatlarının da bu yıl yüzde 10 düşmesi öngörülüyor.

Biyoyakıtlar bazı gıda emtiaları için ana talep kaynağı. Raporda tecrit önlemlerinin biyoyakıta olan talebi de doğrudan düşürdüğü belirtiliyor. Biyoyakıtta küresel üretimin yüzde 80’den fazlası ABD’de mısır bazlı etanolden, Avrupa Birliği’nde yemeklik yağ bazlı biyodizelden ve Brezilya’da şeker kamışı bazlı etanolden geliyor. Dolayısıyla tecritteki uzama bu üç tarım emtiasında da fiyatları baskılayabilir.

Pamuk fiyatları % 10 düşecek

Pamukta ise küresel üretim geçen sezona göre hafif artarken, talebin geçen yıla göre yüzde 5 daha düşük olması öngörülüyor. Pamuk fiyatlarının mart ve nisanda talepteki düşüşe bağlı olarak keskin bir düşüşe geçtiği belirtilen raporda, bu yıl fiyatların ortalama yüzde 10 düşeceği öngörülüyor. 2021’de de fiyatların çok hızlı yükselmeyeceği belirtiliyor.

Kauçukta fiyat aynı kalacak

Türkiye’nin ithalata bağımlı olduğu doğal kauçukta ise kuruluşun öngörüsü fiyatların karantinalara bağlı aşağı yönlü risklerle birlikte bu düzeylerde kalması.

Endüstriyel metal %13,2 düşecek

Endüstriyel metallerde yüzde 13,2’lik düşüş öngören kuruluşun alüminyum için öngördüğü düşüş yüzde 10,8. Bakırda fiyatların yüzde 13,5 düşeceği, demir cevherinde zayıf çelik talebine bağlı fiyatların yüzde 9,4 düşeceği öngörülüyor. Kurşun için öngörülen düşüş yüzde 14,9, nikelde yüzde 17,3, kalayda yüzde 15,9, çinkoda yüzde 25,5. Bakır fiyatları rapora göre küresel imalat PMI verileriyle doğru orantılı bir seyir izlerken, alüminyumda fiyatlar otomotiv sektörünü yakından takip ediyor.

Değerli metaller parlayacak

Dünya Bankası’nın karamsar emtia görünüm raporunda tek yükseliş öngörülen ana kalem değerli metaller. Raporda değerli metal fiyatlarının 2020’de ortalama yüzde 13,2 yükseleceği öngörülüyor. Beklenenden daha hızlı bir ekonomik iyileşme ise bu emtia grubunun aşağı yönlü riski. Altın fiyatlarında yüzde 14,9’luk yükseliş öngören kuruluş, İsviçre’de rafinerilerin operasyonları askıya aldığına, Singapur ve Türkiye’de ise rafinerilerin düşük kapasiteyle çalıştığına dikkat çekiyor. İlk çeyrekte yüzde 2,3 düşen gümüş fiyatlarının 2020’de yüzde 3,6 yükseleceği öngörülüyor. Platinyumda ilk çeyrekte yüzde 0,6 düşen fiyatların yıl genelinde yüzde 8,8 yükseleceği belirtiliyor.

Risk barometresi altın/bakır oranı 40 yılın zirvesinde

Raporda küresel risk barometresi olarak da görülen altın/bakır fiyat oranlarının 40 yılın zirvesinde olduğu belirtiliyor. Benzer şekilde altın/gümüş ve altın/platinum oranları da mart ortasında tarihi zirvelerini gördü. Gümüş ve platinyumda talebin yarısından fazlası endüstriyel kullanımdan kaynaklanıyor. Bu nedenle riskten kaçan yatırımcılar altına koşarken, sanayi kullanımı azalan gümüş ve platinyumda da fiyatlar altın kadar yükselmiyor (aksine ilk çeyrekte düşüş yaşandı).