Net ihracat ilk çeyrekte büyümeyi aşağıya çekecek

Ali Orhan YALÇINKAYA

2022 yılı Şubat ayında ihracat birim değer endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 4.6 artarken, ithalat birim değer endeksi yüzde 8.2 oranında geriledi. Miktar endekslerine baktığımızda ise ihracat miktar endeksi yüzde 10.5 oranında azalırken, ithalat miktar endeksi yüzde 20.0 oranında artış kaydetti.

Ocak-Şubat dönemi itibariyle ise ihracat birim değer endeksi bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 4.8 artarken, ithalat birim değer endeksinin yüzde 4.1 oranında gerilediğini görmekteyiz. Miktar endeksleri ise ihracatta yüzde 3.2 azalırken, ithalatta yüzde 20.3 artış olduğuna işaret ediyor.

İhracat geçtiğimiz yılın Şubat ayına göre yüzde 6.4 oranında azalarak 18.63 milyar dolara gerilerken, ithalat yüzde 10.1 oranında artarak 30.71 milyar dolara yükselmişti.

İhracattaki azalışın 10.5 yüzde puanı ihracat miktarının reel olarak azalışından kaynaklanırken, ihracat fiyatlarının 4.6 yüzde puan yükseldiğini görmekteyiz.

İthalattaki artışın detaylarına baktığımızda ise reel olarak ithalat 20.0 yüzde puan artarken, ithalat fiyatlarının 8.2 yüzde puan gerilediği izleniyor.

Dış ticaret haddi ise Ekim ayında 74.4 değeri ile tarihi düşük seviyesini gördükten sonra yükselişini sürdürerek Şubat’ta 84.9 değerini alırken Eylül 2021’den bu yana en yüksek düzeyine çıktı. Dış ticaret haddinin 100'ün altında olması dış ticarete konu malların baz yılına göre pahalıya alınıp, ucuza satıldığı için ülke aleyhine bir gelişmeyi göstermektedir.

Büyüme reel olarak hesaplandığından, net ihracatın büyümeye katkısında reel ihracat ve ithalat artışı kritik önem arz ediyor.

İthalat miktar endeksinin ihracat miktar endeksinin altında seyrediyor olmasının da etkisiyle net ihracat büyümeye geçtiğimiz yılın ilk çeyreğinde 2.9, ikinci çeyreğinde 2.7, üçüncü çeyreğinde ise 0.6 yüzde puan pozitif katkı vermişti. Son çeyrekte ithalattaki reel artışın ihracatın üzerinde olması yedi çeyrek üst üste büyümeye pozitif katkı veren net ihracatta tablonun terse dönmesine neden olmuş ve son çeyrekte net ihracat büyümeyi 3.1 yüzde puan aşağıya çekmişti.  Net ihracatın bir önceki çeyrekte olduğu gibi 2023 ilk çeyrekte de büyümeyi aşağıya çekeceği görülüyor.

Öte yandan dış ticaret birim değer endeksi dolar cinsinden ithalat fiyatlarını yansıttığından, bunun TL cinsinden karşılığı TÜFE’nin seyri konusunda bize fikir vermektedir. Son durum maliyet kaynaklı baskının hafiflediğine işaret ediyor.