İşsizlik Fonu patrona çalıştı!

İşsiz kalanlara gelir desteği sağlamak amacıyla 1999 yılında kurulan İşsizlik Sigortası Fonu artık işverenlere destek fonuna dönüştü. 2023 yılında fon giderleri içinde işçilere ödenen işsizlik ödeneğinin payı yüzde 18,5 iken işverenlere yapılan desteklerin oranı yüzde 67 oldu. Şubat sonunda Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre işverenlerin payının daha da artmasının önü açıldı.

Peki, İşsizlik Fonu’nun gelir ve gideri ne kadar? İşsizlik fonundan işçiler ne kadar yararlanıyor, işverenler ne kadar destek alıyor? İşsizlik Fonu’nun kim ne kadar katkı veriyor?

İşsizlik sigortası primi brüt ücret üzerinden hesaplanıyor. Bu ücret üzerinden sigortalı işçiler yüzde 1 sigortalı, işveren yüzde 2, devlet de yüzde 1 prim ödüyor. Birikimler faizde değerlendirildiği için fonun faiz gelirleri de bulunuyor.

27,4 milyar TL devlet katkısı

Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) verilerine göre, 2023 yılında işsizlik fonunun gelirleri 189,9 milyar lira oldu. Bunun 27,4 milyar lirası işçilerden; 54,8 milyarı işverenlerden ve 27,4 milyarı da devlet katkısından geldi. Faiz gelirleri 45 milyar lira olurken diğer gelirler de 35,4 milyar lira olarak gerçekleşti.

Fonun giderleri ise 117,3 milyar lira oldu. Bunun 21,7 milyar lirası işçilere “işsizlik ödeneği” olarak ödendi. 39,9 milyar lira 'teşvik ve destek ödemeleri' ve 38,6 milyar lira da 'işbaşı eğitim programları' olmak üzere patronlara toplam 78,5 milyar TL teşvik ödendi.

İşçiler ve patronlar fondan ne kadar pay aldı?

Böylece 2023 yılında İşsizlik Fonu giderlerinde işsizlik ödeneğinin payı yüzde 18,5 olurken işverene teşviklerin payı yüzde 67 oldu.

2016 yılında fon giderlerinin yüzde 30,5’i işsizlik ödeneğine giderken işverenlere yapılan teşviklerin oranı yüzde 20,4 idi.

2017’den sonra patronlar işçilerden daha çok pay almaya başladı

2017 yılından sonra fondan işverenlerin aldığı teşviklerin toplamı işsizlik ödeneğinden fazla olmaya başladı. Giderlerin yüzde 33,1’i patronlara teşvik olarak verilirken işçilerin payı yüzde 28,8’de kaldı.

2018’den sonra ise büyük bir değişimle işsizlik fonu işverenlere destek fonuna dönüşmeye başladı. Çünkü fonun giderleri içinde patronların payı yüzde 53’e ulaştı; işsizlik ödeneğinin payı ise yüzde 24,7’de kaldı.

Covid-19 salgınında bu oranlar belirgin şekilde düşerken 2021’de işçilerin aldığı pay yüzde 9,5’ta kaldı; işveren teşvikleri yüzde 43,2 oldu.

2022’de ise işin seyri iyice değişti. İşsizlik Fonu’nun giderleri 55,6 milyar lira olurken bunun 38,7 milyarı patronlara teşvik olarak dağıtıldı. Böylece patronların payı yüzde 69,7’ye kadar çıkarak rekor kırdı. İşsizlik ödeneğinin payı yüzde 21,9 oldu.

Patronlar verdiklerinden daha fazla almaya başladı

İşverenlerin fona yaptıkları katkı ve fondan aldıkları teşvik miktarına bakıldığında 2018’den sonra durum değişiyor. Önceki yıllarda yaptıkları katkıdan daha az teşvik alan patronlar 2018 yılından itibaren fona katkılardan çok daha fazla teşvik almaya başladı.

2023 yılında fona 54,8 milyar lira katkı veren işverenler bunun karşılığında 78,5 milyar lira teşvik aldı.

Patron 100 verip 143 aldı; işçi 100 verip 79 aldı

2023 yılında işverenler yaptıkları 100 lira katkı karşılığında 143 lira teşvik aldı. İşçiler ise fona yaptıkları 100 lira karşılığında 79 lira işsizlik ödeneği aldı.

2021 sonunda İşsizlik Fonu’nun menkul kıymet ve nakit varlığı 90,8 milyar lira olurken 2022 sonunda 124,3 milyara ulaştı. 2023 sonunda fonun büyüklüğü 197 milyar olurken Ocak 2024’te 200 milyar lira barajını aşarak 206,8 milyar liraya vardı.