İmalat sanayide 10 ay sonra daralma sinyali

Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en hızlı ve güvenilir referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Mart 2022 dönemi sonuçları açıklandı. Eşik değer olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına göre, şubat ayında 50,4 olan manşet PMI martta 49,4’e geriledi. Böylece endeks son 10 ayda ilk kez eşik değer 50’nin altında kaydedildi.

Martta yavaşlama eğilimi üretimde dört, yeni siparişlerde ise altı aya ulaştı. Her iki alt endekste de yavaşlamalar şubat ayı ile kıyaslandığında daha belirgin gerçekleşti. Ukrayna’daki savaş müşteri talebini baskılayan unsurlardan biri olurken, fiyat artışları da alıcıları caydırarak üretimi olumsuz etkiledi.

Toplam yeni siparişlerdeki yavaşlamaya karşın, uluslararası talepte gözlenen iyileşme yurt dışından alınan yeni siparişlerin artmaya devam etmesini sağladı. Ancak Ukrayna’nın işgali bu alanı da olumsuz etkiledi ve ihracat talebindeki artışın ivme kaybetmesine yol açtı. Martta istihdam artışı da yavaşlayarak 22 aydır süregelen genişleme döneminin en düşük oranında kaydedildi.

Hammadde ve petrol fiyatlarındaki artışlar üretimi etkiledi

Türk lirasındaki değer kaybı ve Ukrayna’daki savaş, ham madde fiyatlarının yükselmesinde etkili oldu. Girdi maliyetleri enflasyonu son beş ayın en düşük seviyesine gerilemekle birlikte yüksek seviyelerini korudu. Ankete katılan bazı firmalar petrol fiyatlarındaki yükselişe dikkat çekti.

Öte yandan, girdi maliyetlerindeki artışın müşterilere yansıtılmasına bağlı olarak nihai ürün fiyatları enflasyonu hızlandı ve anket geçmişinin en yüksek düzeylerinden birinde kaydedildi.

Malzeme teminindeki zorluklar, Ukrayna’daki savaş ve fiyat yükselişlerine bağlı olarak tedarikçilerin teslimat süreleri artmaya devam etti. Ayrıca tedarikçi performansındaki bozulma son üç ayın en belirgin düzeyinde gerçekleşti.

Yeni siparişler ve üretim gereksinimlerindeki düşüşe bağlı olarak firmaların satın alma faaliyetleri Mayıs 2020’den bu yana en hızlı düşüşü sergiledi. Kapasite üzerinde baskı olmaması, imalatçıların birikmiş işlerini yaklaşık bir yılın en yüksek oranında azaltmalarına imkan sağladı.

İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket verileri hakkında değerlendirmede bulunan S&P Global Ekonomi Direktörü Andrew Harker, şunları söyledi:

“Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, Türk imalatçılarının halihazırda karşı karşıya oldukları zorluklara yenilerini ekledi ve bu durum Mart ayında sektörü çeşitli yönlerden etkiledi. Zaten kırılgan seyretmekte olan talep savaşın yol açtığı belirsizlik nedeniyle daha da zayıflarken enflasyonist baskılar güçlendi ve tedarik zincirlerindeki aksamalar daha belirgin hale geldi.”

Ukrayna’daki savaş, sektörlerin çoğunda zorlukları artırdı

İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI mart ayı raporu, bazı imalat sanayi sektörlerde zorlu faaliyet koşullarının devam ettiğini ve Ukrayna’daki savaşın mevcut zorlukları artırdığını gösterdi. Sektörlerin büyük bölümünde üretim ve yeni siparişler yavaşlama kaydederken tedarik zinciri aksamaları ve enflasyonist baskılar genel olarak yüksek düzeyde kaldı.

Mart ayında takip edilen 10 sektörün sekizinde üretim ivme kaybederken en belirgin yavaşlama metalik olmayan mineral ürünler sektöründe gerçekleşti. Yüksek enflasyonist baskıların etkisiyle yeni siparişlerde de en sert ivme kaybı bu sektörde yaşandı. Yavaşlamanın daha gözle görülür hale geldiği gıda ürünlerinde de Mayıs 2020’den beri en keskin düşüş gözlendi.

Üretimini artıran iki sektör giyim ve deri ürünleri ile kara ve deniz taşıtları oldu. Birikmiş işlerdeki artışa bağlı olarak kara ve deniz taşıtlarında son yedi ayın ilk üretim artışı gerçekleşti. Mart ayında yeni siparişleri artan tek sektör, son üç aydır iyileşme eğilimi gösteren kimyasal, plastik ve kauçuk ürünleri oldu. Kalan dokuz sektörün tümünde yeni siparişler yavaşlarken üçünde yeni ihracat siparişleri artış gösterdi.

İmalat sektörü açısından olumlu gelişmelerin yoğunlaştığı alan yine istihdam oldu ve on sektörün yedisinde çalışan sayıları arttı. En hızlı artış makine ve metal ürünleri sektöründe gerçekleşti. İstihdamını azaltan üç sektör içerisinde en belirgin düşüş tekstil sektöründe yaşandı. On sektörün tamamında tedarikçilerin teslimat süreleri arttı. Ancak tedarikçi performansındaki bozulmanın boyutu sektörler arasında belirgin farklılık gösterdi. Teslim sürelerindeki en yüksek artış yine elektrikli ve elektronik ürünler sektöründe yaşanırken en düşük oranlı artış ise tekstil sektöründe gerçekleşti.

Elektrikli ve elektronik ürünler, tedarik zincirlerinde yaşanan ciddi aksamalara bağlı olarak girdi maliyetleri enflasyonunun en hızlı arttığı sektör oldu. En düşük enflasyon ise son yedi ayın en zayıf artışı ile tekstil sektöründe kaydedildi.

Tekstil ürünleri aynı zamanda nihai ürün fiyatları enflasyonunun da en düşük oranda gerçekleştiği sektör oldu. Satış fiyatlarındaki en keskin artış ise ana metal sektöründe ölçüldü.