Cari açıkta aylık bazda tarihi rekor

Ali Orhan YALÇINKAYA

2023 yılı Ocak ayında cari denge 9.8 milyar dolar açık verdi.  Bu aynı zamanda 2011 yılı Mart ayında görülen 9.4 milyar dolarlık açıktan bu yana aylık bazda verilen en yüksek düzeye de karşılık gelmektedir. Geçtiğimiz yılnı Ocak ayında açık 6.9 milyar dolardı.

Böylece 2022 yılı sonunda 48.7 milyar dolar olan 12 aylık birikimli açık 2023 yılının ilk ayı itibariyle 51.7 milyar dolara yükseldi. 2023-2025 dönemini kapsayan Orta Vadeli Programda (OVP) 2023 yılı cari açık beklentisi 22.0 milyar düzeyindeydi.

Ocak ayına ilişkin detaylara baktığımızda 2022 yılının aynı ayında 2.1 milyar dolar fazla veren hizmet dengesi Ocak’ta 3.2 milyar dolar fazla vermesine (hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler söz konusu dönemde 1.8 milyar dolardan 2.5 milyar dolara yükseldi) rağmen, bir önceki yılın Ocak ayında 8.5 milyar dolar açık veren mal dengesinin 2023 yılında 12.4 milyar dolar, 0.5 milyar dolar açık veren net altın ticaretinin 4.8 milyar dolar açığa yükselmesi artışta belirleyici oldu.

Öte yandan 2022 yılının Ocak ayında 1.7 milyar fazla veren altın ve enerji hariç çekirdek denge 2.6 milyar dolara yükselirken, yıllıkta bir önceki aya göre 0.9 milyar dolar artarak 51.7 milyar dolar fazlaya yükseliş kaydetti. 

Cari dengenin finansman kalemlerine baktığımızda ise geçtiğimiz yılın Ocak ayında 442 milyon dolar düzeyinde olan doğrudan yatırımlar kaynaklı girişler 223 milyon dolara gerilemiş bulunuyor. Portföy yatırımları kaynaklı ise 490 milyon dolarlık giriş söz konusu.

Hazine’nin 2.75 milyar dolarlık Eurobond ihracının da etkisiyle DİBS’lere net giriş 2.8 milyar dolar olurken, bankaların nette 688 milyon dolar, özel sektörün ise 471 milyon dolar ile net borç geri ödeyicisi konumunda olduğunu görmekteyiz. Hisse senetlerinden ise 486 milyon dolar düzeyinde çıkış gerçekleşti. 12 aylık borç çevirme oranı bankalarda yüzde 72.6’ya gerilerken, özel sektörde yüzde 162.4 ile yatay seyretti. Genel borç çevirme oranı ise yüzde 103.4’e indi.

Özetle Ocak ayında 223 milyon dolar doğrudan yatırım kaynaklı, 490 milyar dolar portföy kaynaklı girişe karşılık diğer yatırımlar kaynaklı 71 milyon dolarlık çıkışın da etkisiyle nette 642 milyon dolarlık giriş olmuştur. Net hata noksan kaynaklı 119 milyon dolarlık çıkış da bu rakama dahil edildiğinde toplam giriş 523 milyon dolara gerilemiş, cari dengenin 9.8 milyar dolar açık vermesi ile açık 9.3 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Bu da Merkez Bankası rezervlerinin aynı düzeyde azalmasına neden olmuştur.

Önümüzdeki döneme ilişkin olarak Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE) alt detaylarında gelecek üç aya yönelik değerlendirmelerde ihracat sipariş miktarında artış bekleyenler lehine olan seyir de zayıflama olduğunu görmüştük.

İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksinde (PMI) ise yeni siparişlerdeki yavaşlama hız kazanırken düşüş son 16 ayın ikinci en ılımlı seviyesinde kaydedilmişti. Şubat’ta hem toplam yeni siparişlerde hem de yeni ihracat siparişlerinde ivme kaybı gözlenmişti. Yeni siparişlerini artıran sektör sayısı Ocak ayında yedi iken Şubat’ta üçe gerilemişti.

Gelişmeler, Şubat ayı geçici dış ticaret verilerinden hareketle önümüzdeki ay açığın 8.0 milyar dolar düzeyinde gerçekleşeceğini düşündürüyor. Bu durumda 12 aylık birikimli açığın 54.4 milyar dolar seviyesine yükseldiğini görebiliriz.