Zorunlu ihtiyacın gözü faiz yükünü görmüyor

Şebnem TURHAN

Faizde artış KMH kapısını kapatmaya yetmedi Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun haftalık verilerine göre bireysel kredili mevduat hesapları 22 Mart haftasında 202.85 milyar lira ile rekor seviyeye yükseldi. BKM verileri de kredi kartından nakit çekimin şubatta zirveyi gördüğünü ortaya koydu.

Merkez Bankası’nın bu ay başında faiz oranlarını yüzde 5’e yükselttiği kredi kartından nakit çekim ve kredili mevduat hesapları kullanımı tarihi zirvelerinde seyrediyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu haftalık verilerine göre 22 Mart haftasından bireysel kredili mevduat hesaplarının kullanımı 202 milyar 850 milyon lira ile rekor kırdı. Bankalararası Kart Merkezi verilerine göre de kredi kartından nakit çekim şubatta 121 milyar 255,75 milyon lira ile rekor kırdı. Şubatta kredi kartından nakit çekim geçen yıl şubatın yüzde 133,24 üzerine çıktı.

Bireysel KMH’ta haftalık artış yüzde 7,1

BDDK haftalık verilerine göre 22 Mart haftasında hem bireysel hem de tüzel kişilerin kredili mevduat hesapları kullanımında artış devam etti. Oysa Merkez Bankası 6 Mart’ta bu kanaldan nakit çekimin faiz oranının yüzde 5’e yükseltmişti. BDDK haftalık verilerine göre 22 Mart haftasında bireysel kredili mevduat hesapları 15 Mart haftasına göre yüzde 7,1 artarak 202 milyar 850 milyon liraya yükseldi. Geçen yılın aynı haftasına göre ise artış yüzde 70 olarak hesaplandı. Tüzel kişilerin kredili mevduat hesabı artışı ise daha düşük seviyede. Özellikle 8 Mart haftasından sonra yavaşlama dikkat çekici. 22 Mart haftasında tüzel kişilerin kredili mevduat hesabı artışı bir önceki haftaya göre sadece yüzde 0,22 olurken geçen yılın aynı haftasına göre artış da yüzde 30,6 oldu.

Geçen yılın ilk iki ayını ikiye katladı

BKM verilerine göre mart başında faizi yüzde 5’e çıkarılan kredi kartından nakit çekim yılın ilk iki ayında 237.4 milyar liraya yükseldi. Geçen yılın iki ayındaki 109.1 milyar liraya göre yüzde 117,4 artış yaşandı. İki aydaki nakit çekim geçen yılın ilk çeyreğindeki 182 milyar 896 milyon lirayı da geride bırakmayı başardı. Kredi kartından nakit çekim hazirandaki ilk politika faizi artışı sonrasında sert gerilerken temmuz ayından bu yana ise aralıksız yükselişini devam ettiriyor.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) haftalık verilerine göre, bankacılık sektörünün kredi hacmi 22 Mart itibarıyla 49 milyar 167 milyon lira artış gösterdi. Toplam kredi hacmi 12 trilyon 661 milyar 755 milyon liradan 12 trilyon 710 milyar 921,5 milyon liraya çıktı. Bankacılık sektöründe toplam mevduat ise bankalar arası dahil geçen hafta 34 milyar 399,5 milyon lira azalarak 15 trilyon 507 milyar 166 milyon liraya geriledi. Tüketici kredilerinin tutarı, 22 Mart itibarıyla 17 milyar 564 milyon lira artışla 1 trilyon 611 milyar 805 milyon liraya yükseldi. Söz konusu kredilerin 442 milyar 549 milyon lirası konut, 92 milyar 847 milyon lirası taşıt ve 1 trilyon 76 milyar 409 milyon lirası ihtiyaç kredilerinden oluştu. Bu dönemde taksitli ticari kredilerin tutarı 615,4 milyon lira artarak 1 trilyon 574 milyar 662 milyon liraya çıktı. Bankaların bireysel kredi kartı alacakları da yüzde 0,9 artışla 1 trilyon 322 milyar 226 milyon liraya yükseldi. Bireysel kredi kartı alacaklarının 588 milyar 892 milyon lirasını taksitli, 733 milyar 335 milyon lirasını taksitsiz borçlar oluşturdu.

Yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı bir haftada 3.6 milyar dolar arttı

Merkez Bankası haftalık para ve banka istatistiklerine göre geçen hafta yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı parite etkisinden arındırılmış olarak 3 milyar 608 milyon dolar artış gösterdi. 22 Mart ile biten haftada gerçek kişilerin döviz mevduatı parite etkisinden arındırılmış olarak 2 milyar 212 milyon dolar yükselirken, tüzel kişilerin döviz mevduatında parite etkisinden arındırılmış artış 1 milyar 397 milyon dolar oldu. Parite etkisinden arındırılmamış olarak toplam döviz mevduatı da 15 Mart haftasındaki 182.82 milyar dolardan 22 Mart haftasında 185.83 milyar dolara çıktı. 15 Mart haftasında da parite etkisinden arındırılmış döviz mevduatı 1 milyar 990 milyon dolar yükselmişti. Öte yandan BDDK verilerine göre kur korumalı mevduat hacmindeki düşüşte ivme kaybı devam etti. 22 Mart haftasında kur korumalı mevduat hesapları 7.2 milyar lira düşüşle 2.28 trilyon liraya geriledi. Kur korumalı mevduatlarda geçen hafta yaşanan düşüş Ekim 2023’ten bu yana kaydedilen en yavaş gerileme oldu.

Yabancı yatırımcı 5 hafta sonra alıma geçti

Yabancı yatırımcı, 5 hafta aralıksız hisse satışından sonra 22 Mart haftasında alım tarafına geçti ve 428.8 milyon dolarlık net hisse alışı yaptı. Önceki 5 haftada toplamda 644,3 milyon dolarlık satış yapmıştı. Merkez Bankası (TCMB) tarafından açıklanan verilere göre, aynı hafta DİBS (Kesin Alım) net satımları 103.8 milyon dolar oldu. Yurt dışında yerleşiklerin DİBS (Ters Repo) satımları net 8.9 milyon dolar, net DİBS (Teminat) satımları 20.1 milyon dolar olarak hesaplandı. DİBS (Ödünç) işlemi gerçekleşmezken, şirket borçlanma senetleri alımları net 4.4 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti. Yurt dışında yerleşik kişilerin hisse senedi stokları piyasa değeri 34 milyar 36,4 milyon dolar olurken, DİBS (Kesin Alım) stokları 2 milyar 219,6 milyon dolar, DİBS (Ters Repo) stokları 1 milyar 726,6 milyon dolar, DİBS (Teminat) stokları 1 milyar 658,2 milyon dolar hesaplandı. Şirket borçlanma senedi stokları 105.8 milyon dolar seviyesinde açıklandı.

Net uluslararası rezervler 4.4 milyar dolar geriledi

Merkez Bankası’nın rezerv kaybı 22 Mart ile biten haftada da devam etti. Merkez Bankası haftalık para ve banka verilerine göre Merkez Bankası net uluslararası rezervleri 22 Mart itibarıyla 4 milyar 416 milyon dolar düşüşle 15 milyar 209 milyon dolara indi. Bu 25 Ağustos 2023 haftasından bu yana net uluslararası rezervlerde görülen en düşük seviyeye işaret ediyor. 29 hafta boyunca bu kadar düşük seviye görülmemişti. Merkez Bankası'nın swap hariç net rezervi de 15 Mart haftasındaki -59.7 milyar dolardan 22 Mart haftasında -65.1 milyar dolara indi. Merkez Bankası toplam rezervleri de 15 Mart haftasındaki 127.9 milyar dolardan 22 Mart haftasında 123.8 milyar dolara geriledi. Toplam rezervler 10 haftadır aralıksız geriliyor. Geçen hafta brüt döviz rezervleri 4.21 milyar dolar azalarak 74 milyar 891 milyon dolardan 70 milyar 681 milyon dolara geriledi ve 7 Temmuz 2023 tarihinden bu yana en düşük seviyesini gördü. Aynı dönemde altın rezervleri artışını sürdürdü; 157 milyon dolar yükselerek 53 milyar 6 milyon dolardan 53 milyar 163 milyon dolara geldi. Altın rezervleri 24 Mart 2023 tarihinde görülen 53 milyar 358 milyon doların ardından en yüksek seviyesine çıktı.