Zeytin üretiminde 2,9 milyon tonluk tarihi rekor

Ali Ekber YILDIRIM

Türkiye zeytin ve zeytinyağı üretiminde tüm zamanların üretim rekorunu kırdı. Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi’nin koordinasyonunda yapılan rekolte tahminine göre 2022-2023 sezonunda zeytin üretimi toplamda 2 milyon 976 bin 654 ton olacak. Geçen sezona göre zeytin üretimindeki artış yüzde 71,2 olarak tahmin edildi.

Sofralık zeytin üretimi ise 2021-2022 sezonuna göre yüzde 45,2 oranında artışla 735 bin 678 ton olması bekleniyor. Zeytin üretiminin yüzde 75,28’i yağlığa ayrılacak. Toplam 2 milyon 240 bin 976 ton zeytinden 421 bin 717 ton zeytinyağı üretilecek. Bu, geçen sezona göre zeytinyağı üretiminin yüzde 78,9 artması anlamına geliyor.

Türkiye sofralık zeytinde dünya lideri oldu

Rekolte tahmini sonuçlarına göre, Türkiye, 421 bin ton zeytinyağı üretimi ile İspanya’dan sonra dünyada ikinci sıraya yükseldi. Sofralık zeytinde ise 735 bin ton üretimle İspanya ve Mısır’ı geride bırakarak liderliğe yükseldi. Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi Başkanı Dr. Musta Tan, Tarım ve Orman Bakanlığı ve konsey olarak 15 yıl önce zeytinyağında hedefledikleri dünya ikinciliğine ulaşıldığını bunun sektör açısından gurur verici olduğunu söyledi. Dr. Mustafa Tan, sofralık zeytin üretiminde İspanya ve Mısır’ın önünde dünya 1’nciliğine ulaşılmasının ise ülke zeytinciliği için büyük bir başarı olduğunu ifade etti.

Ağaç başına ortalama verim 17,8 kilo

Türkiye’de zeytin ve zeytinyağı rekolte tespiti 2009/2010 sezonundan bu yana Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi(UZZK)’nin koordinatörlüğünde yapılıyor. 2022/2023 üretim sezonu için de, Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi’nin koordinatörlüğünde, “Zeytin ve Zeytinyağı Rekoltesi Ulusal Resmi Tespit Heyeti “ tarafından 5-18 Eylül 2022 tarihleri arasında tüm zeytin yetiştirilen bölgeleri kapsayan 4 ana eksende 4 ayrı heyet tarafından sofralık zeytin ve zeytinyağı ürün rekoltesi tespit çalışmaları yapıldı. Yapılan çalışmalar “2022/2023 Üretim Sezonu Sofralık Zeytin ve Zeytinyağı Rekoltesi Ulusal Resmi Tespit Heyeti Raporu” hazırlanarak Tarım ve Orman Bakanlığı’na sunuldu.

Rapora göre Türkiye’de toplam 167 milyon 652 bin 603 adet meyve veren, 28 milyon 456 bin 586 adet meyve vermeyen zeytin ağacı var. Meyve veren ağaç sayısında 2021/22 sezonuna göre yüzde 1,86 artış olduğu, ağaç başına ortalama üretimin geçen seneye göre artarak 17,8 kiloya ulaştığı tespit edildi. Buna göre toplam elde edilecek zeytin miktarının 2021/22 sezonuna göre %71,2 artarak 2 milyon 976 bin 654 ton olacağı tahmin edildi.

Avrupa’yı kuraklık vurdu, Türkiye’ye fırsat doğdu

Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi Başkanı Dr. Mustafa Tan, Avrupa’da ciddi kuraklık yaşandığını ve üretimin çok olumsuz etkilendiğini belirterek diğer ülkelerdeki üretime ilişkin şu değerlendirmeyi yaptı: “Uluslararası Zeytin Konseyi ve diğer kaynaklarından alınan bilgilere göre bu yıla kadar bizden üretim bakımından önde olan ülkelerde zeytinyağı üretimleri; İspanya’da 800 bin ile 1 milyon ton, İtalya’da 330 bin ton, Yunanistan’da 310 bin ton ve Tunus’ta 220 – 260 bin ton üretim gerçekleşmesi bekleniyor. Ülkemizin ise bugüne kadar dünya üretiminde 4 veya 5. Sıralarda yer alırken bu sezon 421 bin ton tahmini ile İspanya’nın ardından dünya zeytinyağı üretiminde ikinciliğe ulaşması öngörülüyor. Ülkemizde rekolte bakımından tarihi rekor seviyede üretim beklenirken, İspanya, İtalya, Yunanistan ve Tunus’ta geçen yıllara göre çok önemli verim düşüklükleri olacağı tahmin edilmektedir. “

İspanya ayçiçeğinde de umduğunu bulamadı

Dünya genelinde Türkiye haricinde hemen her ülkede küresel iklim değişikliklerinin olumsuz etkilerinin azami düzeyde hissedildiğini belirten Mustafa Tan:” Son 500 yılın en sıcak hava ve kuraklık seviyeleri yaşandı. Bu sıcaklık ve iklim değişikliklerine bağlı olarak söz konusu ülkelerde gelecek yılın rekoltesinde de düşüklük yaşanabileceği beklentisiyle başta İspanya’da olmak üzere ayçiçeği ekimlerine ağırlık verildi. Ancak ondanda kuraklık nedeniyle beklenen verimlilik alınamadı. Bu durum İspanya, İtalya başta olmak üzere üretici fiyatlarının geçtiğimiz yıla göre kilo başına 2,5 Euro’dan 4-5 Euro seviyelerine yükselmesine neden oldu. Artan maliyetler ve tüm ülkelerde yaşanan finansal krizlerde üretim maliyetleri ve fiyatların yükselmesine neden olmaktadır. Nitekim İtalya’da 10 Euro seviyelerine gelmektedir.” dedi.

Zeytinyağı fiyatı üreticide 80-85 lira

Yapılan hesaplamalara göre zeytinyağında üretim maliyetinin ciddi oranda arttığını vurgulayan Dr. Mustafa Tan, şu an itibarıyla üretici fiyatının 1 kg natürel sızma zeytinyağı için 80-85 lira(4-5-5 Euro) arasında olduğunu söyledi. Tan, rekoltedeki yükselmenin nedenlerini ise şöyle anlattı: “ Bu yılki rekoltemizin rekor seviyede yükselişin ana nedenleri arasında ülkemizin zeytin ağacının anavatanı olması yani en uygun iklim koşullarına sahip olmamız dolayısıyla küresel iklim değişikliği krizinden nispeten çok az oranda etkilenmesi, 2007 den bu yana dünya ikinciliği hedefi koymamız ve bu amaca ulaşmak için Tarım ve Orman Bakanlığımızın teşvikleriyle ağaç sayımızın 100-120 milyondan 170-196 milyona adete yükselmesi ve de sektörün genç nüfusuyla teknik ve teknolojiyi daha fazla kullanması gibi etkenler yer almaktadır.”

Rekor üretim fiyat baskısı yaratmamalı

Rekoltedeki bu rekor seviyenin ihracat için çok büyük fırsat olduğunu ama aynı zamanda bir fiyat baskısı da yaratmaması gerektiğini anlatan Dr. Mustafa Tan şu yorumu yaptı: “ Rekor üretim, dünya zeytin ve zeytinyağı arzının çok önemli bir noksanlığı işaret ettiği böylesi bir yılda özellikle dış ticaretimiz açısından çok önemli bir fırsat yaratabileceğimizi göstermektedir. Örneğin İtalya’nın zeytinyağı üretiminin 330 bin ton olacağı öngörüyle sadece 600 bin ton iç tüketim, bir o kadar da ihracatı olduğu dikkate alındığında sadece İtalya’nın yaklaşık 900 bin ton ithal etmeye ihtiyacı vardır. Aynı durum İspanya ve Yunanistan içinde geçerlidir. Bu yıl özellikle Türk Malı markalarla ve ambalajlı ihracatta İspanya ve İtalya’nın boş bırakacağı yeni pazarlara girmek için ve aynı zamanda iç tüketimimizin artırılması için büyük bir fırsat yılıdır.

Diğer taraftan önemli sayılabilecek bir sorun ise 421 bin ton zeytinyağı ve 735 bin ton sofralık zeytinin saklanabileceği tank ve depo eksiğimiz mevcuttur. Üretilen malların bir taraftan en yüksek katma değerle ihracatının gerçekleşmesi bunun için ihracatta herhangi bir kısıtlamaya gidilmemesi ve ticari sirkülasyonun süreklilik arz etmesi hayati öneme haizdir. Artan girdi maliyetleri, işçi bulmada yaşanan ve yaşanacak zorluklar ve sektörün temel sorunları üreticileri ve sektör temsilcilerini zora sokmaktadır. Bu zorlukların bu yıl daha fazla hissedileceği beklenmektedir. Bu kadar şanslı olduğumuz ve sektörümüzde adeta bayram havasının beklendiği böyle bir yılda maliyetler, depolama vb. gibi sorunlar sektörde halihazırda sessiz ve endişeli bir havanın hakim olmasına neden olmaktadır. Üreticiden ihracatçıya sektörün her kesiminin her zamankinden daha fazla ilgi ve desteğe ihtiyacı vardır.

Üretim yardımları Avrupa Birliği seviyesiyle benzer ancak makas çok açıktır. Aynı şekilde ihracatçı için de özellikle markalı ve ambalajlı ihracat iade desteği arttırılmalıdır. Böylesi bir dolu ürün yılının ülkemiz zeytinyağı ve sofralık zeytin iç tüketimi açısından da önemli bir artışa neden olabileceği fırsatı vardır. Özellikle ayçiçeği yağı vb. gibi yağlarda yaşanan sıkıntılar ve ithalatlarından dolayı yaşanan döviz kaybının önemli bir kısmı zeytinyağı ile karşılanabilecek hem içte hem dışta katma değer yaratılarak ülkemiz ekonomine katkı sağlanabilecektir."

Tariş, sızma zeytinyağı alım fiyatını 81 lira açıkladı

Tariş Zeytin ve Zeytinyağı Birliği zeytinyağı alım fiyatını litra başına 81 lira olarak açıkladı. BirlikBaşkanı Hilmi Sürek, açıkladıkları 81 TL fiyatın, üreticiyi mağdur etmeyecek bir rakam olduğunu kaydederek, ‘’Birliğimiz, üreticisini mağdur etmeyecek fiyatlarla alım kampanyasını açmıştır’’ dedi. Sürek şunları söyledi: “Tariş Zeytin ve Zeytinyağı Birliği üreticinin ürününün en iyi şekilde değerlendirilmesi hedefi doğrultusunda, her sezon başlangıcında ülke ve dünya piyasalarını dikkatli şekilde inceleyerek, politikalarını oluşturmaktadır. Geçtiğimiz sezon da aynı titizlikle sürdürdüğümüz çalışmalarımız sonucu başarılı bir kampanya yürüttük. Üretici ortaklarımızla omuz omuza 2021-2022 kampanya dönemini hem alımlar hem de satışlar açısından memnuniyet verici şekilde tamamladık. Bu yıl da bölge, ülke ve dünya üretimi ve fiyat oluşumlarını dikkate alarak, hassasiyetle yapılan değerlendirmeler sonucunda sızma zeytinyağına 81 TL fiyat belirleyerek,  alım kampanyasını açtık. Yapılan saha çalışmalarına dayalı olarak, bu üretim sezonunda ülkemiz, tarihinin en yüksek rekoltesini realize edecek. Diğer yandan dünyanın en büyük üreticisi İspanya’da kuraklık nedeniyle ciddi verim kaybı olduğu bilinmektedir. İspanya’nın yanı sıra benzeri durum İtalya ve Portekiz’de de görünmektedir. Bu durum ülkemiz zeytinyağlarının değerlendirilmesi açısından önemli bir fırsat sunmaktadır. Bu fırsatı hep beraber kazanca dönüştürmeliyiz.”