Yatırımda 1’inci, istihdamda 6’ncı bölge

Hüseyin GÖKÇE

Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürü Dr. Mehmet Yurdal Şahin Kasım teşviklerini DÜNYA’ya değerlendirdi. Yurdal’ın analizlerine göre 6’ncı bölgede emek yoğun yatırımlar ön plana çıkarken, yatırım tutarı bakımından ise ilk sırada 1’inci bölge yer aldı. Kasım ayında 27,8 milyar liralık yatırım teşvik belgesi düzenlendi, Ocak-Kasım döneminde düzenlenen belgelerde öngörülen toplam istihdam 300 bine yaklaştı.

Mehmet Yurdal Şahin’in Kasım ayına ilişkin analizi şöyle:

Kasım ayında, 27.8 milyar liralık sabit yatırım öngören 1196 adet Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenirken, bu yatırımlar kapsamında öngörülen istihdamı ise 39 bin 170 kişi oldu. Kasım ayında düzenlenen Yatırım Teşvik Belgelerinin 1.159 adedi yerli firmalar, 37 adedi yabancı sermayeli firmalar tarafından alındı.

Yerli firmalara düzenlenen yatırım teşvik belgelerinde öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 24,1 milyar TL olup, toplam içindeki payı yüzde 87 düzeyinde.

Yabancı sermayeli firmalarca alınan yatırım teşvik belgelerinde öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 3,7 milyar TL, toplam içindeki payı ise yüzde 13 oldu. 2021 yılı Kasım ayında düzenlenen Yatırım Teşvik Belgeleri, geçen yılın aynı ayına göre belge adedinde yüzde 20, öngörülen istihdam yüzde 21 artarken, toplam sabit yatırım tutarı açısından ise yüzde 2 oranında gerileme yaşandı.

11 aylık dönemde 298 bin yeni istihdam öngörüldü

2021 Ocak-Kasım döneminde öngörülen sabit yatırım tutarı toplam 216,3 milyar TL olan 10 bin 622 adet Yatırım Teşvik Belgesi düzenlendi. Düzenlenen bu belgelerde toplam 298 bin 255 kişilik istihdam öngörüldü. Geçen yılın aynı dönemine göre teşvik belgesi sayısı yüzde 15, öngörülen istihdam yüzde 12 artarken, sabit yatırım tutarı yüzde 9 geriledi.

Belgelerin yüzde 62’si yeni yatırım

Kasım ayında düzenlenen bin 196 adet belgenin, 739 adedi komple yeni yatırım olurken, bu grup toplam sabit yatırım tutarının yüzde 39,1’ini (10,9 milyar TL) oluşturdu. 377 adedi tevsi yatırımı niteliğinde olup, toplam sabit yatırım tutarının yüzde 54,5’ini (15,1 milyar TL) oluştururken, diğer mahiyetlerdeki yatırımlar için, toplam sabit yatırım tutarının yüzde 6,4’ünü (1,8 milyar TL) oluşturan 80 adet belge düzenlendi.

Bölgesel destek sınıfında yer alan yatırım teşvik belgeleri, toplam belge adedinin yüzde 43’ünü, öngörülen toplam sabit yatırım tutarının yüzde 26’sını ve toplam istihdamın yüzde 57’sini oluşturuyor. Bölgesel teşvik uygulaması kapsamında olup Organize Sanayi Bölgelerinde yapılması planlanan yatırımlara yönelik düzenlenen bölgesel-alt bölge destek sınıfında yer alan yatırım teşvik belgeleri, toplam belge adedinin yüzde 15’ini, toplam sabit yatırım tutarının yüzde 13’ünü ve öngörülen toplam istihdamın da yüzde 23’ünü oluşturdu. Bu dönemde, 3305 sayılı Kararla belirlenmiş olan öncelikli yatırım konularında 101 adet yatırım teşvik belgesi düzenlenmiş olup; toplam sabit yatırım tutarının yüzde 38’ini (10,5 milyar TL) oluşturan bu yatırımların istihdama katkısının 3 bin 611 kişi olması planlanıyor. Bölgesel, Bölgesel-Alt Bölge ve Bölgesel Öncelikli yatırım olarak desteklenen yatırımlar, Kasım ayında düzenlenen belgelerin belge adedinde yüzde 66’sını, sabit yatırım tutarında yüzde 77’sini, istihdamda ise yüzde 89’unu oluşturdu.

İstihdamda 6’ncı bölgenin payı yüzde 50

Yatırım teşvik belgelerinin bölgesel dağılımında 1’inci bölge belge adedi ve sabit yatırım tutarı açısından ilk sırada yer alıyor.

Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerinde istihdam artışı sağlamak, teşvik sisteminin önemli hedefl erinden biri. 6’ncı bölgenin öngörülen istihdam açısından yüzde 50 pay ile 1’inci sırada yer alması bu bakımdan önemli bir gösterge. Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerinin yer aldığı 5’inci bölge ve 6’ncı bölgede öngörülen istihdam toplamı 22 bin 050 kişi olup, toplam öngörülen istihdamın yüzde 56’sını oluşturuyor. Bölgesel Destek Sınıfı kapsamında 6’ncı bölgeye sağlanan teşvik unsurları, bölgede emek yoğun sektörlere yapılan yatırımlarda önemli bir artış sağlıyor. Bu kapsamda 6’ncı bölgede Giyim Eşyası İmalatı konusunda düzenlenen yatırım teşvik belgelerinde öngörülen istihdam, toplam 6’ncı bölge yatırım teşvik belgelerinde öngörülen istihdamın yüzde 76’sını oluşturuyor. Belge adedi açısından imalat sektörü yüzde 71 (849 adet belge) pay ile birinci sırada yer alıyor. İmalat sektörünü yüzde 12,2 (146 adet belge) ile hizmetler, yüzde 7,7 (92 adet belge) ile enerji, yüzde 5,6 (67 adet belge) ile tarım ve yüzde 3,5 (42 adet belge) ile de madencilik sektörü takip ediyor. İmalat sektörü öngörülen toplam sabit yatırım tutarı içinde yüzde 48 (13,3 milyar TL) ve öngörülen istihdam içinde de yüzde 83 (32.463 kişi) pay ile ilk sırada yer alıyor.

2021 Kasım ayında düzenlenen yatırım teşvik belgelerinin belge adedine göre sıralamasında ilk 5il: Yatırım teşvik belgelerinin belge adedine göre sıralamasında İstanbul yüzde 12 (143 adet belge) pay ile ilk sırada yer alırken, bu ili sırasıyla; Bursa, İzmir, Antalya ve Ankara izliyor.

2021 Kasım ayında tamamlama vizesi yapılan ve iptal edilen yatırım teşvik belgeleri: Kasım ayında toplam sabit yatırım tutarı 3.1 milyar lira düzeyinde 272 adet yatırım teşvik belgesinin tamamlama vizesi yapıldı. Tamamlama vizesi yapılan belgelerin toplam sabit yatırım tutarı 3,1 milyar TL ve gerçekleşen istihdamı 12 bin 464 kişi. Kasım ayında 47 adet yatırım teşvik belgesi iptal edildi. İptal edilen belgelerin öngörülen toplam sabit yatırım tutarı ise 856 milyon TL ve öngörülen istihdamı 1 bin 382 kişi.