Yatırım teşvik belgelerinde harç tartışması büyüyor

Yener KARADENİZ

Negatif bir tablo oluşturduğu gerekçesi ile 2018 yılında kaldırılan yatırım teşvik belgesi harçları 1 Ocak itibari ile yeniden uygulanmaya başlandı. Uygulama kapsamında 5 milyon TL’ye kadar olan yatırımlar için 2 bin, 5-25 milyon TL arası yatırım için 5 bin ve 25 milyon TL’den büyük yatırımlar için de 10 bin TL alınacak. Ayrıca söz konusu belgeler kapsamında her bir revize için de revize başına 500 TL ödenecek. Son 5 yılda aylık 100 adet olan teşvik belgesi düzenlenen yatırım sayısının bugün aylık binleri aştığını ve sistemde aksamalar yaşandığını söyleyen Gümrük Müşaviri İlhan Bulut, revizeler için alınan ücret ile ilgili sıkıntılarını dile getirdi.

Aylık belge sayıları 10 kat arttı

Uygulama kamuya bir gelir kalemi yaratmak düşüncesiyse başlatıldıysa bunun teşvik mantığına aykırı bir durum yaratacağını belirten Bulut, “2018 öncesinde alınan harçlar yüksek olmadığı halde yatırımların önündeki engellerin tamamen kaldırılması düşüncesiyle uygulamadan vazgeçilmişti. Ancak halihazırda yatırım teşvik belgesi talep eden yatırımcıların önemli bir kısmı büyük ölçekli yatırımcı değil. Bu durum bize teşvik sisteminin genele yayıldığını ve etkin bir şekilde çalıştığını gösteriyor. Ayrıca 2018’de yürürlüğe giren ve teşvik sisteminin elektronik ortamda takibini sağlayan ETUYS sistemi, kullanım kolaylığı ve takipkontroldeki etkinliği ile belki de kamu alanında kullanılan en iyi yazılım sisteminden birisi. Ancak 2018’de aylık bazda alınan 100’ler civarında belge sayısı bugün bini aştı. Uygulamayla teşvik belgesi talebi düşürülerek sistemin yükü de hafifl etiliyor olabilir. Ancak her bir kalem için revize ücret talebiyle karşı karşıya olduğumuz görülüyor. Bu yanlış bir uygulama olacaktır” dedi.

“Verilerin entegrasyonunda sorunlar yaşanıyor”

ETUYS sisteminde verilerin birbirine entegrasyonu ile ilgili sistemsel hataların sayılarının arttığına yönelik gözlemini de paylaşan İlhan Bulut, şöyle devam etti: “Sistemsel aksaklıkların giderilmesi ile ilgili olarak ETUYS sistemi bilgi işlem dairesinde çalışan sınırlı sayıda personelin özverisi ile çözülmekte ancak çözüm bu olmamalı. Sistemsel ya da donanımsal altyapı güçlendirilmeli. Şayet alınacak harçlar bilgi işlem ve teknik alt yapının geliştirilmesi için bir fon oluşturmak amaçlıysa teşvik sisteminin mantığına aykırı olsa da bir nebze makul karşılanabilir ancak bütçeye gelir amaçlı ise teşvik sisteminin mantığına uygun değildir” dedi.

İlhan şöyle devam etti: “Netice olarak illa da bir harç uygulamasına geçilecekse en azından aynı anda yapılan birkaç farklı içerikli revize için tek bir harç alınması, halihazırda başvurusu yapılmış olan yatırım teşvik belgeleri için herhangi bir harç alınmaması, teşvik belgesi müracaatlarındaki eksikliklerin bakanlık tarafından kullanıcılara tek bir dönüşle bildirilmesi, işlem süreleri ile ilgili rasyonel ölçülerin uygulanması, kamu kurumlar içerisinde belki de en beğenilen sistemlerden birisi olan ETUYS sistemini gölgelememiş olacaktır.”

“Başvurulara ciddiyet kazandıracak”

Konuyla ilgili görüştüğümüz yetkililer ise uygulamanın hem döner sermayeye destek olunması hem de yatırım teşvik belgelerindeki gerçekleşme oranı artırması amacıyla getirildiğini aktardı. Hali hazırda bakanlığın tüm birimlerinin verdiği hizmetler ile ilgili benzer ücretler konulduğunu aktaran yetkililer, amacın gerçek yatırımcıya hizmet vermek olduğunu belirterek, “Konulan ücretler çok yüksek rakamlar değil. Her biri belirli bir ciddiyet olması için uygulamaya konulan rakamlar. İlginç örnekler de var. Bazı yatırımcılar 3 farklı ilde bugünden belge alıyordu. ‘Belgeyi alayım beklesin’ mantığı vardı. O belgenin takibi bile yoktu, ciddiyetten uzaktı. Bu da belirli bir yoğunluğa yol açıyordu. Uygulama bu tarz sorunları da engelleyecektir” değerlendirmesinde bulundu.