Yabancı doğrudan yatırımlarda ağırlık gayrimenkul sektöründe

MEHMET KAYA

Türkiye’nin çektiği yabancı doğrudan yatırımlar salgın dönemi dışında son yılların en düşük seviyelerinde seyrediyor. Yatırımlar içindeki gayrimenkul ağırlığı da devam ediyor. Ocak-Mayıs döneminde Türkiye’ye net yabancı sermaye girişi 2 milyar 3 milyon dolar oldu. Bu tutar, sermaye, gayrimenkul, grup şirketlerinden borç vb. diğer yatırımlar gibi toplam gelen ve giden yatırımların netleştirmesiyle oluşuyor. Sadece sermaye nitelikli yatırımları konu alan, doğrudan sermaye girişine bakıldığında, Türkiye’ye Ocak-Mayıs döneminde 2 milyar 181 milyon dolarlık sermaye girişine karşılık, 2 milyar 4 milyon dolar sermaye çıkışı oldu.

Son yıllarda düşük seyreden yabancı doğrudan yatırımlarda Ocak-Mayıs döneminde düşüş eğilimi sürdü. Göreli olarak geçmişe kıyasla yüksek olan Türkiye’den yurt dışına yapılan doğrudan yatırımlarla birlikte, yılın ilk 5 ayı sonunda detay verilerde, tasfiye edilenler düşüldükten sonra, çıkışın neredeyse Türkiye’ye gelen yatırım kadar olduğu gözlendi. Ödemeler dengesinde yabancı doğrudan yatırımlara yönelik istatistiklerde, gayrimenkul, tasfiye, mevcut şirketlerin borç ve alacakları gibi detay veriler yer alıyor ve bunların gelen ve giden yatırımlar olarak netleştiriliyor. Türkiye’ye toplam yatırımlarda yatırımlar pozitif durumda bulunuyor.

Ancak, sadece sermaye girişlerine bakıldığında Türkiye’den dışarıya yapılan yatırımlar ile Türkiye’ye yapılan yatırımların oranında son yıllarda yükseliş görülüyor. Ocak-Mayıs döneminde bu oran yüzde 92’ye kadar yükseldi. Tasfiyeler de dışarıda bırakılarak Türkiye’ye gelen tutarlar dikkate alındığında ise oran yüzde 90,9 olarak gerçekleşti.

2023’te yabancı doğrudan yatırımlar görünümü değişecek

Türkiye’nin ekonomi politika ve programını değiştirmeye hazırlandığı bugünlerde yılın kalanında Türkiye’de faaliyetteki uluslararası şirketlerin 7 milyar dolarlık bir yatırım yapmaya hazırlandığı belirtilmişti. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da Körfez ülkelerinde yatırımcı turuna çıktı. Hem ihracat hem de doğrudan yatırım olarak beklentiler 20 ile 30 milyar dolarlık bir aralıkta dillendiriliyor. Bunun 2023’e karşılık gelecek tutarı, son yıllarda 7-10 milyar dolar bandına yerleşmiş yabancı doğrudan yatırımlar tutarını artıracak. Türkiye, özellikle Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri ile özelleştirme dahil şirket ortaklık ve satışları, yeni yatırımlar ve gayrimenkul alanında bir dizi görüşme gerçekleştiriyor. Suudi Arabistan ile yatırımların karşılıklı korunması anlaşması da imzalandı. Bu ülkelerden yıllara dağılacak şekilde 20 ila 30 milyar dolarlık bir doğrudan yatırımın sağlanabileceği dile getirilmişti. Bu tutarların bir kısmının 2023 içinde gelmesi bekleniyor.

63 ilde 1169 mahallede yeni yabancı kaydı durduruldu

Yurt dışında yerleşik kişilerin Türkiye’de edindikleri gayrimenkuller ödemeler dengesi içinde izleniyor. Bu kalemde son yıllarda 4 milyar doların üzerinde alımlar gözleniyordu. Bunlar arasında geçici koruma altındaki kişiler, sığınmacı ve göçmenler de bulunuyor. Türkiye’de Hatay, Mardin ve Kilis illeri dışında bütün illerde gayrimenkul alınabiliyor. Ancak, çeşitli dönemlerde kayıtlı yabancılar yerleşik nüfusun yüzde 20’sini aştığında ilgili mahallede yeni izinler durduruluyor. İçişleri Bakanlığı Türkiye’de arasında İstanbul’daki 54 mahalle de bulunan, 63 ilde 1169 mahallede oturma izni olanlar dışındaki statülerde yabancı kaydı yapılması durdurdu. Bu kararların satışları etkileyebileceği belirtiliyor.