Üretici, 2023'te ekimde kararsız!

Mehmet Hanifi GÜLEL-İSTANBUL

Tarımda Türkiye’nin önemli üretim merkezlerinden art arda ‘gelecek yıl çiftçi ekim yapmayacak’ açıklamaları geliyor. Adana, Niğde, Çorum başta olmak üzere çeşitli illerde patates, soğan üreticisi ihracata getirilen kısıtlamanın iç piyasada arz fazlası oluşturacağını ve fiyatları düşüreceğini kaydederek böyle giderse gelecek yıl ekim yapmayacağını belirtiyor. Diğer yandan Türkiye’nin örtü altı üretim merkezi olan Antalya’da domates üreticisi de yüksek girdilerden dolayı üretimden vazgeçme noktasına geldiklerini kaydediyorlar. EKONOMİ gazetesine değerlendirmelerde bulunan üretici temsilcileri üretim maliyetleri ile üretici satış fiyatlarının başa baş gittiğini bunun da gelecek sezonda ekim yapmama kararı almalarında etkili olduğunu ifade ediyorlar.

Patates-soğana ihracat yasağı çiftçiyi ekimden vazgeçiriyor

Patates ve kuru soğana 24 Kasım’da getirilen ihracat kısıtlaması, yurt içinde ilk hasat için Adana’da ekim yapacak üreticileri uzaklaştırırken, diğer yandan yurt dışında da pazar kaybına yol açması bekleniyor. Patates arzında bir sorun olmadığını belirten sektör temsilcileri, soğan üretiminde kısmen sorunlar olmasına rağmen yasaklanacak kadar eksikliğin olmadığını aktarıyorlar. Öte yanda geçtiğimiz dönemlerde 3 kalemde tahlil yapılırken, son dönemlerde tahlil kaleminin 13’e çıkarıldığı ve ihracatta zorluk çıkarıldığı da ifade ediliyor. Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Mutlu Doğru, ihracat kısıtlamalarının üreticiye ve ihracatçıya zarar vermesinin yanı sıra yurt dışı pazarlarının kaybedilme riski nedeniyle ülke ekonomisine de zarar verebileceğini söyledi. Doğru, ihracata getirilen kısıtlama ile ekim döneminde bulunan ve ülkenin ilk hasadını yapacak olan Adanalı üreticilerin, hasat zamanı “stok çok olur fiyat düşer” düşüncesiyle ekimden vazgeçtiğini bildirdi. “Mayıs ayında patates-soğan aramayalım” uyarısında bulunan Doğru, tüketicinin de bedel ödememesi için bu ürünlerdeki kısıtlamanın kademeli de olsa kaldırılması gerektiği görüşünü dile getirdi.

Kenar: Mayıs ayına kadar yetecek patates var Şu anda çiftçinin geçtiğimiz yıllara göre aynı miktarda elinde patatesin olduğunu bildiren Niğde Ziraat Odası Başkanı Veli Kenar, soğan fiyatlarında son dönemde bir artış yaşanınca patates ihracatının da yasaklandığını söyledi.

Patates fiyatlarının şu an ambarda tarla fiyatları civarında seyrettiğini aktaran Kenar, “Fiyatlar ambarda 4 ile 5 lira arasında ve bu fiyata tarlada patates sattık. Kışlık patates sökümü 2 hafta önce bitti ve depolarımız yüzde 90 dolu. Şu an bölgede depolarda 500 bin tondan fazla patates var. Nevşehir dahil edildiğinde ise 2 milyon tonu geçer. Türkiye’de patates üretimi yaklaşık 5 milyon ton civarında ve aylık tüketimimiz 350 ile 400 bin ton arasında değişiyor. Eldeki miktara bakınca mayıs ayına kadar yetecek kadar patatesimiz depolarda bulunuyor. Komple yasaklamaktan öte biraz kısıtlama yapılabilir. Diğer yandan yasakla beraber çiftçiler birden satma eğilimine gitti ve elindeki ürünü çıkarmaya yöneldi. Önümüzdeki yıl ekim maliyetlerinin ise yaklaşık kilogram başına 5 lirayı buluyor” dedi.

“Depolarda 50 bin tonluk ihracat ürünü mor soğan var”

Soğan fiyatlarının depolarda 4,5 ile 5 lira arasında değiştiğini kaydeden Çorum Ziraat Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Sayan, ihraç edilen soğanın ise 6-7 liradan satıldığını aktardı. İhracat yasağının devam etmesi halinde çiftçinin ekim yapmayacağını ve önümüzdeki dönemde sıkıntıların daha da büyüyeceğini aktaran Sayan, “İhracatta sıkıntı olunca, seneye ekmeyince soğanı daha pahalı tüketeceğiz. Kademeli olarak bunun önü açılırsa soğanda bir sıkıntı olmaz. İhraç edilen soğan yasaktan sonra satışları durdu. En azından iç pazarda tüketilmeyen ihracat ürünü mor soğanın önünü açılmasını talep ediyoruz. Çorum’da depolarda en az 150 bin ton ihracat ürünü mor soğan var. Kente en az 300 bin ton soğan bulunuyor” diye konuştu.

Kumluca'daki domates üreticisi ekim için alternatif ürün arayışında

Örtü altı üretim maliyetlerinin sürekli artması nedeniyle üreticinin, önlem alınmaması halinde yaş meyve-sebze ihracatının lokomotifi ve iç pazarda da mutfakların vazgeçilmezi olan domates ekiminden vazgeçtiği belirtildi. Örtü altı üretimin merkezi Kumluca’da domates ekiminin geçen yıla göre 5 bin dekar azaldığı öğrenildi.

Kumluca Ziraat Odası Başkanı Hidayet Kökçe, örtü altı hasat ve ihracat sezonunun başladığını, ancak tarımsal girdi maliyetlerinin arttığına dikkat çekti. Girdi maliyetlerinin artması nedeniyle üreticinin örtü altı domates üretiminden vazgeçtiğini belirten Kökçe, “Kumluca’da 30 bin dönüm sera alanında domates ekimi yapılıyordu. Bu sezon 25 bin dönümde dikim yapıldı. Yani 5 bin dekar alanda domates üretiminden vazgeçilmiş oluyor. Domates ekimi yapmayanlar patlıcan, salatalık ve bibere yöneldi’’ dedi. Üretim maliyetleri ile üretici satış fiyatlarının başa baş gittiğini ifade eden Hidayet Kökçe, önümüzdeki kış mevsiminde don ve aşırı soğuklara karşı yakacak odun kömür temin etmeleri konusunda uyarıda bulundu. Çiftçilerin seralarını iyice kontrol etmesini, açık ve yırtık, delik olan bölümlerini onarmalarını isteyen Kökçe, kömürün torbasının 180 lira, odunun sterinin de 800- 1000 lira arasında satıldığını sözlerine ekledi. Antalya Ziraat Odaları Koordinasyon Başkanı Nazif Alp de devletten üretim maliyetlerini düşürücü önlem almalarını istedi. Domates fidesinin tanesinin 12 lira, domates satışının kilosunun da 9 lira olduğuna dikkat çeken Alp, ‘’Örtü altı üretim ve hasat sezonu açıldı ama maliyetler artıyor. ÖTV’siz mazot desteği verilsin. Gübre fiyatlarını yüzde 50- 60 düşürsünler. İşçilik maliyetlerimiz de gün geçtikçe artıyor’’ dedi.

Zarar eden çiftçinin üretimden kaçacağını vurgulayan Nazif Alp, şunları kaydetti. "Çiftçi maliyetli olduğu için domates dikiminden vazgeçmeye başladı. Marul, roka, salatalık, maydanoz gibi yeşillik ürünlerine yöneldi. Çiftçi bu sezon domatesten para kazanamaz ise gelecek yıl domates dikimini gözden geçirecek. Üreticimiz, çiftçimiz insanların sağlıklı gıdaya erişimi için mücadele veriyor. Sağlıklı bir gelecek ve sağlıklı bir toplum yetiştirmek istiyoruz. Bunun için devletten destek bekliyoruz. Bu fiyatlarla çiftçi kazanamaz. Şu an biber cinslerine göre 8-10 lira, domates de 9 liradan satılıyor." (Fikri CİNOKUR- ANTALYA)