Türkiye'nin tarım, gıda ve içecekte ithalat ve ihracat birim fiyatı arttı

Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF), Türkiye İstatistik Kurumu'nun Dış Ticaret Verileri baz alınarak Agrimetre tarafından hazırlanan "TGDF Dijital Veri Paneli" güncel raporunu açıkladı.

Buna göre, 2020 yılında tarım, gıda ve içecek sektörü 20,7 milyar dolarlık ihracat, 16,1 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirdi. 2020 yılında sektörün dış ticaret dengesi, önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 12 artarken, Aralık 2020'de ithalattaki önemli artış dikkati çekti. Verilere göre, ihracat 2020 yılında önceki yıla göre yüzde 5, ithalat yüzde 3,1 arttı.

2020'nin ilk 6 ayında ithalat önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 7,6 artış göstermişti. Sonraki aylarda ithalat yavaşlamış, 2020’nin ilk 11 ayındaki ithalat, önceki yılın aynı ayına oranla yüzde 1 yüksek seviyede kaydedilmişti. Ancak aralık ayında ithalattaki büyük artış, yıl genelindeki verileri önemli düzeyde etkiledi. Aylık bazda bakıldığında aralık ayında ithalat bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 24,9 artışla 1,8 milyar dolara, aylık ihracat ise yüzde 14,6 artışla 2,2 milyar dolara yükseldi.

Dış ticaret dengesi yüzde 12,1 arttı

Kasım ve aralık aylarındaki aylık ithalatta kaydedilen önemli ve yıl ortalamasının üzerine artışlar sırasıyla yüzde 9,4 ve yüzde 24,9 olarak dikkati çekerken, dış ticaret dengesini yılın önceki dönemlerine kıyasla daha düşük bir seviyeye çekti. 2020 yılında sektörün dış ticaret dengesi önceki yıla göre yüzde 12,1 artarak 4,6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Geçen senenin ilk 7 ayında sektörün dış ticaret dengesi önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 11,6 artışla 2,1 milyar dolara yükselmiş, 10'uncu ay itibarıyla önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 26,4'lük önemli bir artışla 3,8 milyar dolara ulaşmıştı. 2020'nin ilk 11 ayında ise önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 16'lık önemli bir artışla 4,26 milyar dolara yükselmişti.

Yaz aylarında artan tarımsal üretimle hızla yükselen dış ticaret dengesinin yıl sonuna doğru azalması dikkati çekerken, ihracat birim değeri 2020 yılında bir önceki yıla kıyasla yüzde 3,7'lik artışla 1.019 dolar/ton, ithalat birim değeri yüzde 5,7'lik artışla 498 dolar/ton olarak gerçekleşti.

En çok buğday, soya fasulyesi ve ayçiçeği yağı ithal edildi

2020 yılında ihracatta öne çıkan ürünler sırasıyla fındık içi, un ve makarna olurken bu ürünler toplam ihracatın yaklaşık yüzde 13,6'sını oluşturdu. En çok ithal edilen ürünler ise sırasıyla buğday, soya fasulyesi ve ayçiçeği yağı olurken, bu üç ürün, toplam ithalatın yaklaşık yüzde 24,2'sini diğer bir ifadeyle neredeyse dörtte birini oluşturdu. Geçen yılın aralık ayında ise en çok ihraç edilen ürünler mandalina, fındık içi ve buğday unu olarak sıralanırken, en çok ithal edilen ürünler buğday, soya fasulyesi ve ayçiçeği yağı oldu.

Son dönemde fiyat artışları ile sıkça gündeme gelen ayçiçeği yağı, 760 milyon dolarlık ithalat ile yıl genelinde en fazla ithal edilen üçüncü ürün olurken, bu üründen yalnızca Aralık 2020'de 100,4 milyon dolarlık ithalat yapıldı.

Toplam ihracatın yüzde 43,8'i beş sektörden

2020 yılı dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde "Sert Kabuklu Meyveler", "Yaş Meyve", "Şeker ve Şekerli Mamuller", "Bitkisel Yağ" ve "Kuru Meyve/Sebze Sektörleri" en fazla ihracat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ihracatın yüzde 43,8'i bu beş sektör tarafından gerçekleştirilirken, "Hayvan Yemi", "Bitkisel Yağ", "Un, Nişasta ve Kakao-Çikolata" sektörleri ise aynı dönemde en çok ithalat yapan sektörler oldu. Toplam ithalatın yüzde 64,8'i diğer bir ifadeyle neredeyse üçte ikisi bu beş sektör tarafından gerçekleştirildi.

Tek başına "Hayvan Yemi sektörü", 3,8 milyar dolarlık hacim ile toplam ithalatın yüzde 23,5'ini diğer bir ifadeyle neredeyse dörtte birini oluştururken, "Bitkisel Yağ sektörü" ise 2,7 milyar dolarlık ithalat ile toplam ithalatın yüzde 17'sini oluşturdu.

Açıklamada yer alan bilgiye göre, küresel piyasalardaki fiyatın Mayıs 2020-Ocak 2021 döneminde neredeyse 2 katına çıkması, ithalata bağlı bu sektörde ülke içi fiyatların artmasıyla sonuçlandı.

Hayvan ticareti ithalatı 254 milyon dolar geriledi

2020 yılında önceki yıla göre ihracatını değer olarak en fazla artıran sektörler 422 milyon dolar artışla Yaş Meyve ve 353 milyon dolar artışla Bitkisel Yağ sektörleri olurken, bunları 163 milyon dolar artışla Makarna, 128 milyon dolar artışla Baklagil ve 79 milyon dolar artışla Meyve Suyu sektörleri izledi.

Geçtiğimiz yılın dokuzuncu ayı itibarıyla önceki yılın aynı dönemine göre 211 milyon dolar artış kaydedilen Sert Kabuklu Meyveler Sektörü ihracatında, ekim ve kasım ayında önemli bir düşüş yaşandı. Sektörün ihracatı 2020 yılının ilk 11 ayında, geçtiğimiz yılın aynı dönemine kıyasla 57 milyon dolar, 2020 yılı toplamında ise 82 milyon dolar geriledi. 2020 yılında ihracatın en çok gerilediği sektörler ise Un, Sert Kabuklu Meyveler, Kuru Meyve/Sebze, Hayvan Yemi ve Yumurtacılık sektörleri oldu.

Aynı dönemde önceki yıla göre ithalatı en çok artan sektörler 425 milyon dolar artış ile Bitkisel Yağ, 172 milyon dolar artış ile Un, 164 milyon dolar artış ile Baklagil, 44 milyon dolar artışla Pirinç Değirmenciliği ve 40 milyon dolar artışla Şeker ve Şekerli Mamuller sektörleri oldu.

İthalatın en çok düştüğü sektörler Canlı Hayvan Ticareti, Makarna, Tütün ve Mamulleri, Sebze ve Hayvan Yemi sektörleri olarak açıklandı. Özellikle Hayvan Ticareti Sektörü ithalatındaki 254 milyon dolarlık gerileme, ülke ekonomisi ve dış ticaret açısından olumlu bir gelişme olarak değerlendirildi.

3 ülkeye toplam ihracatın yüzde 28,6'sını oluşturdu

2020 yılında dış ticaret verileri ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yapılan ilk üç ülke 2,9 milyar dolar ile Irak, 1,6 milyar dolar ile Almanya ve 1,4 milyon dolar ile Rusya şeklinde sıralandı. Bu 3 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatın yüzde 28,6'sını oluştururken, ülkelere göre en çok ihraç edilen ürünler Irak için un, tavuk eti, gofret ve waffle, Almanya için ambalajlı fındık, fındık içi ve kiraz, Rusya içinse mandalina, şeftali ve üzüm oldu.

Ülke bazında ithalat verileri incelendiğinde, 2020 yılında en fazla ithalat yapılan ülkeler 3,2 milyar dolar ile Rusya, 1,4 milyar dolar ile Brezilya ve 1 milyar dolar ile Ukrayna oldu. Rusya, Brezilya ve Ukrayna'dan yapılan ithalat toplam ithalatın yüzde 35,1'ini oluşturdu.

Yılın ilk 7 ayında Ukrayna en çok ithalat yapılan 3'üncü ülkeyken, ağustos-eylül döneminde 4'üncü sıraya gerileyip, yerini ABD'ye kaptırmıştı. Kasım ayında Ukrayna tekrar 3'üncü sıraya yükseldi ve yıl genelinde de bu pozisyonunu korudu.

Rusya'dan yapılan ithalatta öne çıkan ürünler buğday, ayçiçeği yağı ve ayçiçeği olurken, Brezilya'dan soya fasulyesi, kahve, tütün, Ukrayna'dan yapılan ithalatta soya fasulyesi, buğday ve dane mısır ürünleri öne çıktı.