Türkiye, Avrupa "girişim" liginde alt kümeye düştü

Selenay YAĞCI / İSTANBUL

Geçen yıl girişim yatırımlarında ilk 10 Avrupa ülkesi arasına girerek süper lige yükselen Türkiye, bu yıl ilk yarıda birinci lige düştü. Türkiye girişim ekosistemi için 2023’ün ilk yarısı yatırımlar açısından zorlu bir dönem oldu. Rusya-Ukrayna savaşı, küresel ekonomideki gerginlik ve depremin etkisiyle yatırımlar azaldı. Startups.Watch verilerine göre, Türkiye’de girişimlere yapılan yatırımlar 2023’ün ikinci çeyreğinde de önceki yıla göre yüzde 59 gerileyerek 52 milyon dolar oldu. Yılın ilk çeyreğinde de yatırımlar önceki yıla göre yüzde 89 düşerek 56 milyon dolar seviyesinde gerçekleşmişti. Geçen yıl ilk yarıda yaklaşık 1,4 milyar dolar yatırım yapılırken, bu yılın ilk yarısında ise 130 yatırım turunda 111 milyon dolar yatırım yapıldı.

Küresel girişimcilik ekosistemi de tökezledi

Türkiye, geçen yıl Avrupa’da 1 milyar dolar-10 milyar dolar arasında yatırım seviyesi olan ‘Süper Lig’e yükselmişti ancak bu uzun sürmedi. Bu yıl ilk yarıda ‘Süper Lig’de sadece 4 ülke kaldı. İlk yarıda Süper Lig'de bulunan ülkelerden Fransa’da geçen yıla göre yatırım hacmi yüzde 52, Almanya’da ise yüzde 40 azaldı. İlk yarıda 3,4 milyar dolar yatırım hacmiyle Fransa ve 4,2 milyar dolar hacimle Almanya süper ligdeki yerlerini korudu. İngiltere’de de yılın ikinci çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yatırım miktarı yarıdan fazla azalmasına karşın 6,1 milyar dolarla ile süper ligin zirvesine yerleşti. İsviçre ise 1,2 milyar dolarla devler liginin dördüncü üyesi oldu. İlk yarıda, yatırım adedi olarak birçok ülkeye göre iyi durumda olmasına rağmen yatırım miktarı olarak Türkiye, 1. Lig’deki 14 ülke arasında sondan ikinci oldu ve 13. sıraya yerleşti.

Birinci Lig'de 880 milyon dolar yatırım hacmiyle Hollanda birinci olurken, onu 872 milyon dolarla İspanya, 697 milyon dolarla Norveç takip etti. Türkiye; Estonya ve Yunanistan’ın da altında, 2. Lig’deki Polonya, Portekiz ve Bulgaristan’ın ise üzerinde yer aldı. Türkiye, Orta Doğu ve Kuzey Afrika Bölgesindeki (MENA) konumunu ise korumayı başardı. MENA Bölgesinde 2023’ün ilk yarısında Suudi Arabistan ve Arap Emirlikleri'nin altında yer alan Türkiye, Mısır’ın ise üstünde yer aldı. MENA Bölgesinde İsrail’in yatırım miktarı yarıdan fazla düşerek, 2,2 milyar dolar oldu.

SaaS 26 milyon dolarla en çok yatırım alan dikey oldu. Oyun yatırımları düşmeye devam etmesine rağmen yatırım adedi olarak bakıldığında 2023 ilk yarısında en çok yatırım alan dikey oldu. Startups.watch’ın kurucusu Serkan Ünsal, ilk çeyrekte Türkiye’de yapılan yatırımlarda anlaşma hacmi açısından; SaaS, oyun, yapay zeka, enerjinin; anlaşma sayısı açısından oyun, enerji, sürdürülebilirlik, fintek ve pazaryeri girişimlerinin öne çıktığını belirtti.

Kitle fonlamaya ilgi devam etti

Bu yılın ilk yarısında 28 start-up, kitlesel fonlama platformları aracılığıyla toplam 9,3 milyon dolarlık yatırım aldı. 2023'ün ilk yarısında, melek ve VC anlaşmalarının yüzde 15'ine yabancı yatırımcılar katıldı. İlk yarıda yatırımcılar arasında her 2 yatırımdan biri VCIF (GSYF) sahibi oldu. Kuruluş yetkisi verilen VCIF (GSYF) sayısı 270'e ulaştı (13'ü aktif değil). Bunların yarısı son 1,5 yıla ait. Türk girişimler, ikinci çeyrekte yurt dışında ve Türkiye'de satın almalara devam etti. 2023'ün ilk yarısında 130 yatırımdan 19'unun kurucusu kadın olurken, kadın kurucular toplam yatırımın yüzde 15’ini alabildi. Deneyimli risk sermayedarlarının diasporaya ve yeniden konumlandırılan girişimlere ilgisi 2023'ün 2. çeyreğinde de devam etti.

Yerli girişimler yurtdışı satın alma yaptı

Girişimlerin yurt dışı satın alma konusunda iştah arttı. Missafir, 2023 ilk çeyreğinde Hırvatistan’dan bir girişimi satın almıştı, ikinci çeyrekte ise Papara İspanya’dan Rebellion’u satın aldı. Serkan Ünsal, “Artık yurt içi, yurt dışı girişim satın almalarını sıkça duymaya başladık. Girişimlerin karnesi bu konuda büyük holdinglerden çok daha iyi gözüküyor” dedi.