Tüketicinin “ihtiyacı” artışta

ŞEBNEM TURHAN

Enflasyonla mücadele kapsamında uygulanan sıkı para ve yüksek faiz politikası tüketicilerin kredi talebinde yavaşlama sağlasa da son haftalarda yeniden bir hareketlenme yaşanıyor.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) haftalık verileri bireysel ihtiyaç kredisi, bireysel kredi kartı ve bireysel kredili mevduat hesaplarında canlılığın korunduğunu gösteriyor.

Verilere göre üçüncü çeyrekte yüzde 8,1'e kadar gerileyen çeyreksel ihtiyaç kredi bakiyesinde büyüme 13 Aralık itibariye yüzde 8,90'a çıktı. Son bir ayda ihtiyaç kredisi stoku yüzde 5,15, bireysel kredi kartı yüzde 5,12, kredili mevduat hesapları ise yüzde 11,18 arttı. 

Bu yıl BDDK verilerine göre bireysel ihtiyaç kredisi bakiyesi bu yıl yüzde 47,22 artarken bireysel kredi kartları harcamaları yüzde 52,6, bireysel kredili mevduat bakiyesi yüzde 148,3 artış gösterdi.

İhtiyaç kredilerinde son çeyrekte hızlanma

BDDK verilerine göre yılın ilk çeyreğinde yüzde 0,9 yükselen ihtiyaç kredileri Merkez Bankası'nın aldığı önlemlerin ardından ikinci çeyrekte ilk çeyreğe göre yüzde 9,43 artmış, üçüncü çeyrekte ise ikinci çeyreğe göre büyüme yüzde 8,11'e kadar gerilemişti. Yılın son çeyreğinde ise aralık ayının ikinci haftasının tamamlanmasıyla birlikte yeniden bir hareketlenme yaşandı. BDDK verilerine göre yılın son çeyreğinde yılın üçüncü çeyreğine göre ihtiyaç kredileri yüzde 8,90 büyüdü. İhtiyaç kredileri büyümesi bireysel kredi kartı ve bireysel kredili mevduat hesaplarına göre önceki çeyreklere nazaran daha hızlı gerçekleşti. İhtiyaç kredisi bakiyesi 13 Aralık itibariyle 1 trilyon 399 milyar 366 milyon lira seviyesinde.

BDDK verileri bireysel kredi kartlarında da ilk çeyrekte geçen yıl sonuna göre yüzde 19,2 artış olduğunu gösterirken ikinci çeyrekte ilk çeyreğe göre büyümenin yüzde 6,65'e indiğini ortaya koydu. Bireysel kredi kartları üçüncü çeyrekte okulların açılmasının da etkisiyle ikinci çeyreğe göre yüzde 10,63 artarken, son çeyrekte ise yüzde 8,5 ile ikinci çeyrekteki büyümenin üzerinde ancak üçüncü çeyreğe göre daha ılımlı yaşandı. Bireysel kredi kartlarında son bir ayda ise yüzde 5,12 büyüme yaşandı. BDDK verilerine göre bireysel kredi kartı stoku 13 Aralık ile biten hafta itibariyle 1 trilyon 762 milyar 315 milyon lira seviyesinde bulunuyor.

Bireysel KMH aylık yüzde 11,2 büyüme yaşadı

Bireysel kredili mevduat hesapları da son çeyreğe büyümeyle girse de önceki çeyreklere göre daha yavaşladı. BDDK verilerine göre yılın ilk çeyreğinde kredili mevduat hesapları yüzde 26 büyüdü, ikinci çeyrekte ilk çeyreğe göre büyüme yüzde 35,22 oldu. Merkez Bankası'nın faizi yüzde 5'e çıkarmasının ardından üçüncü çeyrekte ikinci çeyreğe göre büyüme yüzde 22,6'ya yavaşladı. Son çeyrekte ise üçüncü çeyreğe göre büyüme yüzde 18,98'e kadar düştü. Ancak son 1 ayda kredili mevduat hesaplarındaki artış yüzde 11,2 ile dikkat çekti. BDDK verilerine göre bireysel kredili mevduat hesaplarında bakiye 13 Aralık itibariyle 417 miyar 721 milyon liraya ulaştı.

Öte yandan Merkez Bankası 13 haftalık yıllıklandırılmış verilere göre tüketici kredileri 13 Aralık ile biten hafta itibariyle yüzde 40,53 artarak bu yılın en hızlı büyümesine imza attı. Ancak bu verinin böylesi hızlı artmasında geçen yılın baz etkisi oldukça önemli bir yer tutuyor. Geçen yıl aynı dönemde kamu bankalarının tüketici kredilerinde 13 haftalık yıllıklandırılmış olarak yüzde 15’i aşan daralması bu yılki büyümeye etki yaptı. Baz etkisinin de katkısıyla tüketici kredilerinde büyüme hızı Haziran 2023’ten sonra ilk kez bu seviyeye yanaştı. Büyümenin kaynağı da geçen yıl daralan kamu bankalarının bu yıl tüketici kredilerinde yüzde 50'ye varan büyümesi oldu. Alınan makroihtiyati önlemler kapsamında TL ihtiyaç kredilerinde aylık yüzde 2, taşıt kredilerinde de yüzde 2 büyüme sınırı bulunuyor.

İhtiyaç kredisi faizi %68,85’e geriledi

Merkez Bankası verilerine göre ihtiyaç kredi faizi 13 Aralık ile biten hafta itibariyle bu yıl mart ayı başından sonra ilk kez yüzde 68,85’e geriledi. Bankaların yılsonu bilanço döneminin yanı sıra Merkez Bankası’ndan beklenen politika faiz indirimi hamlesi de ihtiyaç kredi faizinde hafif de olsa düşüşün nedenleri arasında bulunuyor.

Verilere göre bankaların TL mevduat için uyguladıkları faiz oranı 13 Aralık haftasında bir önceki haftaya göre 26 baz puan artışla yüzde 56,20’ye çıkarken, dolar mevduat faizi 20 baz puan artışla yüzde 1,37’ye geldi ve Euro mevduat faizi 4 baz puan azalışla yüzde 0,78 oldu. TL bazlı ticari kredilerin faiz oranı ise aynı haftada bir önceki haftaya göre 154 baz puan azalışla yüzde 59,69’a geriledi.

TL bazlı konut kredi faizleri 12 baz puan artışla yüzde 41,23, taşıt kredi faizleri 190 baz puan azalışla yüzde 36,43 ve ihtiyaç kredi faizleri 92 baz puan azalışla yüzde 68,85 seviyesine indi.

Dolar bazlı ticari kredilerin faiz oranı aynı haftada 5 baz puan azalışla yüzde 8,11, Euro bazlı ticari kredilerin faiz oranı 49 baz puan artışla yüzde 6,29 oldu.