Teşvikli yatırımlar mayıs ayında istihdama da yaradı

Hüseyin GÖKÇE

Dr. Mehmet Yurdal Şahin, mayıs ayı teşvikli yatırımları analiz etti Pandemi döneminde hız kesmeyen teşvikli yatırımlar, mayıs ayında da yükseliş trendini sürdürdü. Mayısta teşvik belgeli yatırımlar geçen yılın aynı ayına göre adet bazında yüzde 59, sabit yatırım bakımından yüzde 27 ve istihdam açısından ise yüzde 60 oranında artış gösterdi. Bu yıl ocak-mayıs döneminde ise düzenlenen belge sayısı yüzde 55, sabit yatırım yüzde 9 ve öngörülen istihdam ise yüzde 29 arttı.

Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürü Dr. Mehmet Yurdal Şahin, mayıs ayı ve ocak-mayıs dönemine ilişkin teşvikli yatırımları DÜNYA için analiz etti:

Mayıs ayında, 805 adet Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenmiştir. Düzenlenen belgelerin öngörülen sabit yatırım tutarı toplam 17,3 milyar TL, öngörülen istihdamı ise 20.816 kişi oldu.

Mayıs ayında düzenlenen Yatırım Teşvik Belgeleri'nin 778 adedi yerli firmalar, 27 adedi yabancı sermayeli firmalar tarafından alındı. Yerli firmalara düzenlenen yatırım teşvik belgelerinde öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 16 milyar TL olup, toplam içindeki payı yüzde 92 oldu.

Yabancı sermayeli firmalarca alınmış olan yatırım teşvik belgelerinde öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 1,3 milyar TL olup, toplam içindeki payı yüzde 8 düzeyinde gerçekleşti.

2021 yılı Mayıs ayında düzenlenen Yatırım Teşvik Belgeleri, 2020 yılı Mayıs ayına göre;

Belge adedi açısından yüzde 59 oranında artış, öngörülen toplam sabit yatırım tutarı açısından yüzde 27 oranında artış ve öngörülen istihdam açısından yüzde 60 oranında artış gösterdi.

2020 -2021 Ocak – Mayıs karşılaştırması

2021 Ocak-Mayıs döneminde öngörülen sabit yatırım tutarı toplam 89,8 milyar TL olan 5.110 adet Yatırım Teşvik Belgesi düzenlendi. Düzenlenen bu belgelerde toplam 132 bin 519 kişilik istihdam öngörüldü.

2021 Ocak-Mayıs döneminde düzenlenen yatırım teşvik belgeleri, 2020 yılı Ocak-Mayıs dönemine göre belge adedinde yüzde 55, sabit yatırım tutarında yüzde 9 oranında ve öngörülen istihdamda yüzde 29 oranında artış gösterdi.

2021 Mayıs ayında düzenlenen Yatırım Teşvik Belgeleri'nin yatırım cinslerine göre dağılımı:

Mayıs ayında düzenlenen 805 adet belgenin, 438 adedi komple yeni yatırım niteliğinde olup, toplam sabit yatırım tutarının yüzde 74’ünü (12,9 milyar TL) oluşturdu.

312 adedi tevsi yatırımı niteliğinde olup, toplam sabit yatırım tutarının yüzde 20’sini (3,4 milyar TL) oluştururken, diğer mahiyetlerdeki yatırımlar için, toplam sabit yatırım tutarının yüzde 6’sını (1 milyar TL) oluşturan 55 adet belge düzenlendi.

“İstihdamın yüzde 55’i bölgesel destek sınıfından”

Bölgesel destek sınıfında yer alan yatırım teşvik belgeleri, öngörülen toplam sabit yatırım tutarının yüzde 29’unu ve toplam istihdamın yüzde 55’ini oluşturuyor.

Bölgesel teşvik uygulaması kapsamında olup Organize Sanayi Bölgeleri'nde yapılması planlanan yatırımlara yönelik düzenlenen bölgesel-alt bölge destek sınıfında yer alan yatırım teşvik belgeleri, toplam sabit yatırım tutarının yüzde 11’ini ve öngörülen toplam istihdamın da yüzde 10’unu oluşturdu.

Bu dönemde, 3305 sayılı Kararla belirlenmiş olan öncelikli yatırım konularında 80 adet yatırım teşvik belgesi düzenlenmiş olup; bu yatırımların istihdama katkısının 2.960 kişi olması planlanıyor.

Bölgesel, Bölgesel-Alt Bölge ve Bölgesel Öncelikli yatırım olarak desteklenen yatırımlar, mayıs ayında düzenlenen belgelerin belge adedinde yüzde 62,3’ünü, sabit yatırım tutarında yüzde 61,7’sini, istihdamda ise yüzde 79’unu oluşturuyor.

6’ncı bölgenin istihdama katkısı yüzde 23.7”

Yatırım teşvik belgelerinin bölgesel dağılımında 1'inci bölge belge adedi, sabit yatırım tutarı ve istihdam açısından ilk sırada yer alıyor.

Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerinde istihdam artışı sağlamak, teşvik sisteminin önemli hedeflerinden biridir. 6. bölgenin öngörülen istihdam açısından yüzde 24 pay ile 2. sırada yer alması, bu bakımdan önemli bir göstergedir. Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerinin yer aldığı 5. bölge ve 6. bölgede öngörülen istihdam toplamı 5.432 kişi olup, toplam öngörülen istihdamın yüzde 26’sını oluşturuyor.

Bölgesel destek sınıfı kapsamında 6. bölgeye sağlanan teşvik unsurları, 6. bölgede emek yoğun sektörlere yapılan yatırımlarda önemli bir artış sağlıyor. Bu kapsamda 6. bölgede giyim eşyası imalatı konusunda düzenlenen yatırım teşvik belgelerinde öngörülen istihdam, toplam 6. bölge yatırım teşvik belgelerinde öngörülen istihdamın yüzde 48’ini oluşturuyor.

“İlk sırada imalat sektörü geliyor”

Mayıs ayında düzenlenen Yatırım Teşvik Belgeleri'nin sektörel dağılımı:

Belge adedi açısından imalat sektörü yüzde 74 (598 adet belge) pay ile birinci sırada yer almaktadır. İmalat sektörünü yüzde 9 (73 adet belge) ile hizmetler sektörü, yüzde 7 (59 adet belge) ile enerji sektörü, yüzde 6 (46 adet belge) ile tarım sektörü ve yüzde 4 (29 adet belge) ile de madencilik sektörü takip ediyor.

İmalat sektörü öngörülen toplam sabit yatırım tutarı içinde yüzde 72 (12,5 milyar TL) ve öngörülen istihdam içinde de yüzde 85 (17.761 kişi) pay ile ilk sırada yer alıyor.

Belge adedine göre sıralamada ilk 5 İl

Yatırım teşvik belgelerinin belge adedine göre sıralamasında İstanbul yüzde 15 (124 adet belge) pay ile ilk sırada yer almaktadır. İstanbul’u sırasıyla İzmir, Konya, Bursa ve Ankara izliyor.

Tamamlama vizesi yapılan yatırım teşvik belgeleri

Mayıs ayında 112 adet yatırım teşvik belgesinin tamamlama vizesi yapılmadı. Tamamlama vizesi yapılan belgelerin toplam sabit yatırım tutarı 4,8 milyar TL ve gerçekleşen istihdam ise 5.921 kişi.