TCMB’den geçen hafta döviz satışı 4.1 milyar $

Şebnem TURHAN

Merkez Bankası aralıkta döviz alışı yapsa da bu yılın ilk iki ayında rezerv kaybı yaşamaktan kaçınamadı. Bankacıların hesabına göre geçen hafta net uluslararası rezervler 5.9 milyar dolar geriledi, bu gerilemenin 4.1 milyar doları ise döviz çıkışı şeklinde gerçekleşti.

Merkez Bankası çoğunluğu kur korumalı mevduat geri dönüşlerini karşılamak için olsa da aybaşından 23 Şubat haftası sonuna kadar bankacıların hesaplamalarına göre 4 milyar dolar döviz satış yaptı. Merkez Bankası’nın analitik bilançosuna göre 23 Şubat haftasında ise net rezervler 5.9 milyar dolar azaldı bu azalışın 4.1 milyar doları ise döviz satışı olarak gerçekleşti. Brüt döviz rezervlerinin ise 2.4 milyar dolar düşerek 131.8 milyar dolara gerilediği hesaplanıyor. Böylece 6 haftadır toplam rezervler aralıksız erirken şubat boyunca dolar ve Euro sepet kuru, TL karşısında yaklaşık yüzde 3 yükseliş gösterdi. Bankacılar yurtiçi yerleşiklerin döviz talebinin de sürdüğüne işaret etti.

Bankacılık sektörü kaynaklarının yaptığı hesaplamalara göre son haftalarda döviz rezervi göstergelerinde düşüş eğilimi gözlenmekle birlikte, geçen senenin ortalarına göre halen belirgin bir iyileşme var. Ancak kısa vadeli dış borç stoku ve ithalat verileri ile karşılaştırıldığında, döviz rezervleri halen uluslararası normlara göre yeterli sayılabilecek seviyelerin altında kalmaya devam ediyor.

Toplam rezervlerde 2.4 milyar dolarlık gerileme

Merkez Bankası haftalık döviz rezervlerinin durumuna ilişkin veriyi yarın açıklayacak. Ancak Merkez Bankası günlük analitik bilançosundan ve açıkladığı diğer verilerden bankacılar hesaplamalar yapıyor. Bu verilerden yola çıkılarak bankacıların yaptığı hesaba göre 23 Şubat haftasında dış varlıklar 2.4 milyar dolar azaldı. Toplam döviz rezervleri de benzer bir erime yaşayarak 16 Şubat haftasındaki 134.2 milyar dolar seviyesinden 131.8 milyar dolara geriledi. Böylece toplam rezervlerdeki aralıksız erime 6’ncı haftaya ulaşmış oldu. Bankacıların yaptığı analize göre geçen hafta içerisinde bankaların TCMB’de zorunlu karşılık ve teminat depo çerçevesinde tuttukları döviz miktarının 3.5 milyar dolar artması toplam rezervi olumlu etkiledi.

Net uluslararası rezervlerin ise 23 Şubat haftasında 5.9 milyar dolar azalışla 22.6 milyar dolara düştüğü hesaplandı. Swap hariç net rezervin de 16 Şubat haftasına göre 4.1 milyar dolar azalışla -46 milyar dolar indiğini analiz eden bankacılık sektörü kaynakları toplam rezervlerin 22 Aralık 2023’teki 145.5 milyar dolar, net uluslararası rezervin 40.1 milyar dolar, swap hariç net rezervin de aynı tarihteki -36.4 milyar dolar seviyelerine göre gerilediğine işaret etti. 22 Aralık 2023’ten bu yana toplam rezervlerde 13.65 milyar dolar, swap hariç net rezervlerde yaklaşık 10 milyar dolar, net uluslararası rezervlerde ise 17.5 milyar dolar erime yaşandı. Her ne kadar rezervlerde gerileme olsa da geçen yıl mayıs sonundaki seviyelere göre oldukça büyük bir iyileşme de oldu. Mayıs 2023 sonunda 98.5 milyar dolan seviyesinde olan toplam rezervler 33.34 milyar dolar, net uluslararası rezervler 27 milyar dolar, swap hariç net rezervler de 15.2 milyar dolar daha yüksek seviyede bulunuyor.

Net uluslararası rezervlerde erime 5.9 milyar dolar

Bankacılık sektörü uzmanları net rezerv içinde değerlendirilen yurtiçi bankalarla yapılan swap hacminin 23 Şubat haftasında 1.8 milyar dolar azalmasının geçen hafta net rezervi olumsuz etkilediğini vurgularken altın fiyatlarının yükselmesinin de net rezervde 0.3 milyar dolarlık artışa yol açtığını kaydetti. Kamunun döviz mevduatının 23 Şubat haftasında 0.3 milyar dolar düştüğünü aktaran uzmanlar bu işleklerin net rezervin geçen hafta 1.8 milyar dolar gerilemesine yol açtığına işaret etti. 5.9 milyar dolarlık erimeden 1.8 milyar dolar hariç kalan 4.1 milyar dolarlık gerilemenin büyük kısmı ise ihracat döviz alımları, reeskont kredi ödemeleri, kamu kurumlarına ve piyasaya döviz satışları, yurtdışı bankalarla depo/swap işlemleri nedeniyle yaşandı. Bu 4.1 milyar dolarlık döviz çıkışı olduğunu ortaya koyuyor. Bankacılık sektörü analistlerinin hesaplamalarına göre Merkez Bankası Aralık 2023’te yabancı fon girişlerinin desteği ile 13.1 milyar dolar net döviz alışı yaptıktan sonra Ocak 2024’te 6.1 milyar dolar, şubat başından 23 Şubat’a kadarki dönemde de 4 milyar dolar döviz satışı gerçekleştirdi. Uzmanlar bu satışların büyük ölçüde kur korumalı mevduat dönüşleriyle ilgili bankacılık sektörünün talebinin karşılanmasından kaynaklandığına işaret etti.

Döviz rezervlerinin yeterlilik seviyesi nedir?

Yine bankacıların hesaplamalarına göre göre Merkez Bankası’nın KKM dahil toplam döviz açık pozisyonu Haziran 2023’teki 214.1 milyar dolardan, 2023 sonunda 138.8 milyar dolara kadar geriledikten sonra yataya yakın kaldı ve 23 Şubat itibariyle de yılsonuna benzer seviyede bulunuyor. Bankacılık uzmanları döviz rezervinin bulunduğu bu seviyenin, uluslararası normlara göre yeterli denebilecek seviyelerin halen altında olduğuna işaret ederek genel kabul görmüş kural, döviz rezervinin 6 aylık ithalat ve önümüzdeki 1 yılda vadesi gelecek dış borçların tamamını karşılaması olduğunu hatırlattı. Aralık ayı itibarıyla, son 6 aylık ithalatın (mevsimsel düzeltilmiş) 177.3 milyar dolar seviyesinde olduğu ve yine aralık itibariyle, önümüzdeki 1 yılda vadesi dolacak dış borç tutarının da 226.6 milyar dolar olduğunu kaydeden analistler ancak TL cinsi ve yurtiçi kurumların yurtdışı şubelerine kullandırdığı kısım çıkarıldığında bunun 198.7 milyar dolar olduğunu kaydetti. Analistler bu nedenle Türkiye döviz rezervi için yeterlilik seviyesinin 180-200 milyar dolar civarında göründüğü ancak bunun ekonomide yaşanan gelişmelere göre değişebileceğini ifade etti.