Tartışmalı lisanssız GES yönetmeliği yürürlüğe girdi

Mehmet KAYA

ANKARA - Sanayicilerin itiraz ettiği EPDK’nın sanayicilerin yaptığı lisanssız Güneş Enerjisi Santrallerinde (GES) üretilen elektriğin bir kısmını ücretsiz olarak alınmasına imkan tanıyan yönetmelik Resmi Gazetede yayımlandı. Sanayiciler düzenlemenin yatırımları önleyeceği ve geçmiş dönemde yüksek bedelli yapılan yatırımların geri dönüşlerini azaltacağı eleştirilerini yapıyordu. Yönetmelikte ayrıca temel amacı sanayicinin ya da tarım işletmesinin elektrik ihtiyacını karşılamak olan düzenlemenin, faaliyetin yerine elektrik satış şirketi gibi davranmasını önleyecek düzenlemeler de yer aldı. EPDK ayrıca, bir tebliğ yayınlayarak lisanssız GES yatırımlarının enerji tüketimlerinin mahsuplaşmaya yönelik hesaplamaya ilişkin kural oluşturdu. Tebliğle, hesaplama yöntemine göre fazla üretilen elektriğin YEKDEM sistemine ücretsiz olarak verilmiş olacağı kuralı getirildi.

EPDK’dan yazılı bir açıklamayla yönetmeliğin yapılma amaçları ve getirdiği yeniliklere yönelik bir değerlendirme yapıldı. Düzenlemenin temel olarak, “tüketim kadar üretim” ilkesine göre ayarlandığını ve böylece kurulu gücü orantısız şekilde artırma, tüketim olmadan üretim yapmaya çalışanların önlendiği, satışa konu edilebilecek üretimin disiplin altına alındığı vurgulandı.

Açıklamada, yönetmeliğin temel olarak lisanssız elektrik üretim tesisi kurma aşamasında, tesisi kuracak şirketin tüketim gücü ile ilişkili bir tesis kurmasına yönelik düzenleme yapıldığı hatırlatıldı. Daha sonra, kurulacak lisanssız elektrik üretim tesisinin kurulu gücünün, ilgili firmanın sözleşme (tüketim) gücünün iki katına kadar çıkabilmesine izin verildiği hatırlatıldı.

Yapılan yönetmeliğin, şirketlerin ihtiyacını karşılamak için yenilenebilir enerji yatırımlarını özendirmeyi amaçlayan bu iki düzenlemenin uygulamasına yönelik olarak yapıldığı belirtilen açıklamada, elektrik tüketicisini koruyucu bir yaklaşım olduğu vurgulandı. Yönetmeliğin, tüketicilerin güneş enerjisinden kendi tüketimlerini karşılayabilmesi olduğu vurgulanan açıklamada, “Bu düzenleme ile gerçek tüketimi olan ancak kapasite kısıtı ve yer sorunu sebebi ile üretim tesisi kuramayan tüketicilerin önü açılacaktır” denildi.

Yönetmeliğe yapılan eleştiriler arasında, lisanssız elektrik üretenlerin bedelsiz enerji vermek yerine üretimi durduracağı iddiasının bulunduğu hatırlatılan yazılı açıklamada, bunun gerçekleşmesinin beklenmediği, üretimi durduranların şebekeden elektrik almak durumunda kalacağı hatırlatıldı.

Yönetmelikle, tükettiği kadar elektriği şebekeye satma imkanı sağlandığını, bunun da üzerindeki kısmın şebekeye bedelsiz alınacağı kaydedilen açıklamada, “Böylece doğası gereği şebekeye entegrasyonunda sıkıntı bulunan kesintili üretim yapan yenilenebilir enerji tesisleri, gerçekten ihtiyacı olan tüketiciler tarafından kurulacaktır. Getirilen kısıtın üzerindeki enerji YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak bütün tüketicilere fayda sağlayacaktır” denildi. Yönetmelikle, dağıtım bedelinin ödenmemesi uygulamasının da getirildiği kaydedildi.

GES yatırımcısına yeni avantajlar

Yönetmelikle, lisanssız GES yatırımcısı üretici şirketlere bazı yeni avantajlar getirildi. Buna göre, sanayici kendi tesisinin bulunduğu dağıtım bölgesinin dışında başka bir bölgede lisanssız üretim tesisi kurabilecek. Kojenerasyon tesisi bulunan sanayici eğer bu tesisinde kendine yeterli elektriği üretemiyorsa, lisanssız GES kurabilecek. Sanayi tesisinin çatısındaki elektrik üretimiyle, başka bir yerdeki tüketim tesisi arasında ilişki kurulabilecek, tüketim mahsuplaşmasına dahil edilebilecek.

10 MW kurulu gücün üstündeki tesisler doğrudan sisteme bağlanabilecek. Tüketim amaçlı üretim tesisi kuran ancak aynı yerde daha fazla tesis kurma imkanı olmayan kişiler, üretimlerini karşılamak amaçlı başka yerlerde tesis kurabilecek.

OSB tüzel kişiliklerinin kurduğu lisanssız üretim tesislerinin üretim-tüketimi OSB ana sayaçlarından mahsuplaşabilecek.

Uygulama sanıl işleyecek

Yönetmeliğe göre, bir yıllık dönemde tüketilen elektrik kadar, takip eden yılda satış hakkı elde edilecek. Yılın ilk ayından itibaren ihtiyaç fazlası enerjiye istinaden ödemeler yapılacak. Önceki yılın tüketimini aşan üretimler ise YEKDEM’e ‘bedelsiz katkı’ olarak aktarılacak. Eğer ilgili yılda tüketim, önceki yıl tüketimini aşarsa, ilgili yılın tüketim miktarı kadar satış yapılabilecek. YEKDEM’e bedelsiz olarak alınan kısım için sistem kullanım bedeli de alınmayacak.

Kendisi yanıcı yağ üretmeyen atıktan elektrik üretimi yapan şirketlere sınırlama
Öteyandan, başta taşıt lastikleri olmak üzere atık plastik ve lastiklerden elde edilen yanıcı yağlarla elektrik üretimi alanında de bir düzenleme yapıldı. Lisanssız olarak piroliz yakıtlarına dayalı elektrik üreten firmalar, piroliz tesisi kurmak zorunda olacak. Başka yerlerden yanıcı yağları kullanamayacak.