Şirketlerin kârları adeta uçtu!
TCMB’nin yayımladığı Finansal İstikrar Raporu’nda yer alan verilerde, 2021 yılında başlayan faiz indirimleri sonrası yükselen enflasyon ortamında şirketlerin kârlarının adeta uçuşa geçti.
Şeyda Uyanık |ÖZDER ŞEYDA UYANIK
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Finansal İstikrar Raporu’nu yayımladı. Raporda, ekonomiye yönelik önemli değerlendirmeler ve veriler yer aldı.
TCMB Başkanı Fatih Karahan raporda değerlendirmesinde, "Para politikasındaki sıkı duruşumuzu, makroihtiyati politikalarla desteklemeye devam ediyoruz" ifadelerini kullandı.
Rapora yansıyan verilerde, hanehalkına yönelik kısımlarda vatandaşın özellikle kredi kartı borçlarını ödemekte zorlandığı dikkat çekmişti.
Raporun şirketlere yönelik kısmında da dikkat çekici detaylar yer aldı.
Borçluluk önemli ölçüde azaldı
Raporda yer alan “Reel Sektör Gelişmeleri” kısmında, “Reel sektör firmalarının finansal borçluluğu önemli ölçüde azalmıştır” denilirken, özellikle 2021 sonrasında ekonomide faiz indirimin yönelinmesi ve enflasyonda hızlı yükseliş sürecinin yaşanmasıyla şirket kârlarındaki artış adeta uçuşa geçti.
Raporda şirketlerin borçluluğuna yönelik “Firmaların TL borçlarının yurt içi hasılaya oranındaki gerileme devam ederken, YP borçların yurt içi hasılaya oranı bir miktar artmıştır. Reel sektörün TL ve YP borcunun GSYİH’ye oranları bir miktar artmış olmakla birlikte tarihsel ortalamalarının altındaki seyrini korumaktadır” denildi.
Şirketlerin borç ve varlıkları
Şirketlerin 2021 yılı Eylül ayında başlayan faiz indirimlerinin ardından alınan makroihtiyati tedbirler nedeniyle finansman sıkıntılarını dönemin Merkez Bankası Başkanı ile görüşmelerinde ve sektör temsilcilerinin de açıklamalarında sıklıkla dile getirdikleri görülüyordu.
Raporda yer alan “Reel Sektörün Finansal Borç ve Varlık Gelişimi” grafiklerinde aynı dönemde hem borçların hem de varlıkların artışa geçtiği görüldü.
Yabancı para pozisyonları
“YP kredilerdeki artış ve YP varlıklardaki azalış sonrasında reel sektörün YP pozisyon açığı artmıştır” denilen raporda yer alan grafiklerde de reel sektörün YP açık pozisyonundaki artışın 2023 yılı son çeyrekle birlikte başlayarak, 2023 yılı ekim ayı itibarıyla yaklaşık 75 milyar ABD dolarına ulaştığı ve 2024 yılı ağustos ayı itibarıyla da 130 milyar ABD dolarına ulaştığı görüldü.
Şirketlerin kârlılıkları
Raporda en çok dikkat çeken kısımlardan biri “Reel Sektör Firmalarının Kârlılık Göstergeleri” oldu.
“Reel sektör firmalarının tarihsel ortalamaların üzerindeki kârlılık oranı 2023 yılında bir miktar gerileme kaydetmiştir” denilen raporda yer alan grafiklerde, görülen seyir için de şu değerlendirme yer aldı:
“Reel sektörün kârlılık göstergelerinin 2009 yılından pandemiye kadar olan dönemde yatay seyrettiği görülmektedir. Ancak 2021 yılından sonra enflasyon gerçekleşmeleri ve güçlü iç talep koşullarına paralel olarak reel sektör kârlılığı tarihsel ortalamalarının oldukça üzerine çıkmıştı. Parasal sıkılığın artmasıyla birlikte reel sektörde kârlılık oranlarının gerilemeye başladığı ancak 2023 yıl sonu itibarıyla halen güçlü seviyelerde olduğu gözlenmektedir.”
Grafiklerde de 2021 yılı itibarıyla şirket karlarındaki yükseliş net görüldü.