Tahıl gemileri rota değiştiriyor

Evrim KÜÇÜK

Kızıldeniz saldırıları nedeniyle Süveyş üzerinden yapılan buğday sevkiyatı ocak ayının ilk yarısında neredeyse %40 düştü. Özellikle Avrupa buğdayının yanında ABD’den soya fasulyesi ve Avustralya’dan yola çıkan kolza tohumu da güzergah değişimlerinden etkileniyor.

Yemen’deki İran destekli Husilerin son haftalarda ticari gemilere yönelik saldırıları birçok şirketin enerji ve tüketim malları sevkiyatlarında rota değişikliği yapmasına neden oldu. Sevkiyatlara ilişkin endişeler tahıllara da sıçradı. Kızıldeniz’de geçen hafta bir kuru yük gemisine yapılan saldırı nedeniyle başta buğday olmak üzere tahıl taşıyan kargo gemilerinin uzak rotalara dümen kıracağı uyarısı yapılıyor.

SÜVEYŞ’TE BUĞDAY SEVKİYATI YARIM MİLYON TONA İNDİ

Kızıldeniz saldırıları nedeniyle Süveyş üzerinden yapılan buğday sevkiyatı düştü: Dünya Ticaret Örgütü’ne göre (DTÖ) Süveyş Kanalı üzerinden yapılan buğday sevkiyatları, Kızıldeniz ve Aden Körfezi’ndeki saldırılar nedeniyle ocak ayının ilk yarısında neredeyse yüzde 40 düşerek yarım milyon tona indi. Nakliye sektöründeki kaynaklar, tahıl kargolarında bazı sapmalar beklediklerini ancak çoğu geminin Avrupa ile Asya arasındaki en kısa nakliye rotası olan Süveyş Kanalı’ndan geçme riskini almaya devam edeceği düşüncesindeydi. Ancak DTÖ verileri Avrupa Birliği, Rusya ve Ukrayna’dan yola çıkan ve genellikle Süveyş Kanalı üzerinden giden buğday sevkiyatlarının önemli bir bölümünün alternatif rotalara kaydığını gösteriyor. Aralık ayında söz konusu pazarlardan yola çıkan gemilerin yaklaşık yüzde 8’inin alternatif rotaları izlerken, bu oran ocak ayının ilk yarısında yaklaşık yüzde 42’ye yükseldi.

ÜMİT BURNU’NA YÖNLENDİREN TAHIL YÜKÜ İKİYE KATLANDI

Kpler Tarımsal Emtialar Baş Analisti Ishan Bhanu, ortalama bir ayda Süveyş Kanalı’ndan yaklaşık yedi milyon ton tahıl taşındığını ancak şu anda yüklerin yaklaşık yüzde 20’sinin Ümit Burnu çevresine yönlendirildiği tahmininde bulunuyor. Bu rakam on gün önce yüzde 10’a yakındı.

BUĞDAYIN YANINDA KOLZA VE SOYA DA ETKİLENİYOR

Son günlerde farklı güzergahlara yönelim artarken, özellikle Avrupa’nın buğdayının yanında ABD'den soya fasulyesi ve Avustralya'dan kolza tohumu da etkileniyor. Rota değişikliğinin, Fransa’nın Çin’e buğday ihracatına yönelik Aralık ayında başlayan satış programını etkilediği görülüyor. Geçen aydan bu yana Fransa’dan Çin’e giden 12 buğday kargosu arasında beşi Süveyş Kanalı ve Kızıldeniz üzerinden seyahat ederken, yedisi daha uzun rotayı izledi.

Fransa Avrupa Birliği’nin en büyük buğday ihracatçısı ve özellikle Fransa’nın Cezayir’de pazar payını kaybetmesiyle son sezonlarda Çin önemli bir ihracat destinasyon haline geldi.

GIDA FİYATLARI ARTIYOR

Güvenlik sorunları bazı gemilerin Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı’ndan kaçınmasına neden oluyor ve bu da yolculukların daha uzun ve daha pahalı olmasına neden oluyor. S&P Global Commodity Insights’ın Yiyecek ve İçecek Fiyat Endeksi Aralık ayında aylık yüzde 0.4 artarak 115.8 ile Temmuz 2022’den bu yana en yüksek seviye olan 114 puana yükseldi. Güvenlik endişelerinin yanında anormal hava koşulları endişe yaratmaya devam ederken, Panama Kanalı’ndaki su seviyelerinin düşük kalması de gıda nakliyesi üzerinde zincirleme etki yaşanmasına neden oluyor. Kızıldeniz’deki duruma siyasi veya askeri bir çözüm mümkün olsa da, Panama Kanalı’nın yağmur mevsimi yeniden başlayana kadar birkaç ay daha sorunlu kalmasının muhtemel olduğu uyarısı yapılıyor.