Tahıl diplomasisi’ küresel pazarı yeniden şekillendiriyor
AB’nin Rus tahılını hedef alan vergilerin Rusya üzerinde etkisinin sınırlı olacağı ancak BRICS tahıl borsası planlarını hızlandırarak dünya pazarlarını etkileyebileceği belirtiliyor.
Evrim Küçük |Evrim KÜÇÜK
Avrupa Birliği (AB), Rusya ve Belarus'tan ithal edilen tahıl ürünlerine yüksek gümrük vergileri getirmeyi amaçlayan düzenlemeyi 1 Temmuz’da hayata geçiriyor. Sektör uzmanlarına göre, Rusya’nın AB tahıl pazarında payının zaten yüzde 1 gibi küçük bir paya sahip olması nedeniyle bunun Rusya üzerinde önemli bir etkisi olmayacak. Ancak Rusya’yı tahıl borsası planlarını hayata daha çabuk geçirmeye teşvik ederek küresel pazarın yeniden şekillenmesini hızlandırabilir.
Ton başına 95 euro vergi
AB’de yürürlüğe girecek tarifeler, tahıllar için ton başına 95 euro (yaklaşık 102.76 dolar) ve yağlı tohumlar için ise yüzde 50 olacak. Amaç, AB tahıl pazarının korunması, ayrıca Rusya'nın Ukrayna topraklarında üretilen ve yasa dışı ele geçirilen tahıl ihracatını durdurup, savaşı finanse etmek için AB'ye yapılan ihracattan elde ettiği gelirleri engellemek.
AB pazarında sadece yüzde 1 paya sahip
Yeni kurallar, 1 Temmuz'da yürürlüğe girecek. Bu tarifelerin ülkeyi önemli ölçüde etkilemesi sektör temsilcilerine göre pek mümkün görünmüyor. Rusya'nın AB'ye yıllık 5 milyon tonun altında tahıl ve yağlı tohum ihracatı, AB'nin toplam tahıl pazarının yalnızca yüzde birini temsil ediyor.
Ayrıca önlemler AB üzerinden diğer üçüncü ülkelere geçişi etkilemeyecek. Copenhagen Merchants Group’ta tahıl ticaretinin başkanı Indrek Aigro, üçüncü ülkelere girişin devam etmesi nedeniyle yeni tedbirlerin Rusya üzerindeki etkisinin minimum düzeyde olacağını söylüyor. Estonya Tarım Bakanlığı müsteşarı Madis Pärtel de, “Avrupa, tahıl üretiminde kendi kendine yetiyor. Dolayısıyla bu tarife kısıtlamasının Rusya üzerinde etkisi minimum düzeyde olacaktır” diyor.
BRICS Tahıl Borsası planları hızlanabilir
AB ve Rusya arasındaki ‘tahıl diplomasisi’nin piyasaları Moskova'nın lehine yeniden şekillendirebileceği belirtiliyor. Zira Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in, BRICS Tahıl Borsası planlarını hızlandırması bekleniyor.
Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin, Güney Afrika, Mısır, Etiyopya, İran ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin oluştuğu BRICS, dünyanın toplam tahıl üretiminin 1.24 milyar tondan fazlasını ve küresel tahıl tüketiminin 1.23 milyar tonunu gerçekleştiriyor.
BRICS tahıl borsası hayata geçirilmesi halinde, tahılların fiyatlandırılmasında, tahıl ve gübre tedarikinde Rusya’nın rolünü güçlendirerek.
36 ülke Rus buğdayına bağımlı
Rusya’nın AB dışında diğer ana ithalat bölgeleri, Afrika ve Asya. 2018 ile 2020 yılları arasında Afrika, Rusya'dan 3.7 milyar dolarlık ithalat yaptı. Bangladeş, BRICS ülkeleri ve Suudi Arabistan Rusya'nın en büyük alıcıları arasında yer alıyor. BM verilerine göre dünyada 36 ülke buğday ithalatının yüzde 50’si için Rusya ve Ukrayna’ya bağımlı.
Türkiye’nin en büyük tedarikçisi
Dünyanın en büyük buğday ihracatçısı olan ve küresel tahıl ticaretinin yaklaşık yüzde 25'ini kontrol eden Rusya, Türkiye’nin en büyük buğday tedarikçisi. Türkiye'nin Rusya'dan yaptığı buğday ithalatı geçen yıl 9 milyon tona kadar yükseldi. Rusya'dan yapılan bu alımlar, önceki yıla kıyasla yüzde 140 artarak 2.7 milyar doları buldu.