Şimdi de KKM’den vadeli TL’ye dönüşüm kriterleri geldi

Hüseyin GÖKÇE / ANKARA

Kur Korumalı Mevduat (KKM), sistemi uygulanmaya başlamasından bu yana bankalara döviz hesaplarının TL’ye dönüştürülmesiyle ilgili kriterler getiren Merkez Bankası, şimdi de 31 Aralık 2023’e kadar KKM hesaplarının TL’ye dönüşümü için kriterler getirdi. Kriter uygulama süresini Merkez Bankası 31 Aralık 2024’e kadar uzatabilecek. Merkez ayrıca KKM hesaplarında yenileme ile TL payına göre menkul kıymet tesisi konularında da yeni kriterler getirdi. Merkez Bankası 1 aya kadar vadeli yabancı para mevduatında ise, zorunlu karşılık oranını 4 puan artırarak yüzde 29’a yükseltti.

10 Haziran 2022’de çıkarılan Menkul Kıymet Tesisi Hakkında Tebliğ’e “Merkez Bankasınca kur/fiyat koruma desteği sağlanan hesaplardan vadeli TL hesaplara geçiş uygulaması” başlığıyla geçici 13’üncü madde eklendi.

Buna göre 29 Aralık 2023’e kadar Merkez Bankası tarafından kur koruma desteği sağlanan hesaplardan vadesi gelenlerin vadeli TL mevduat/katılma hesabına geçiş oranı yüzde 50’nin altında kalan bankalar eksik tutar kadar kısım için menkul kıymet bloke edecek. Merkez Bankası dönüşüm kriterini yüzde 95’e kadar çıkarıp, yüzde 20’ye kadar indirebilecek.

Aynı şekilde kur/fiyat koruma desteği sağlanan gerçek kişilere ait hesaplardan, ilgili hesaplama döneminde vadesi gelenlerin dönüşümü yüzde 5’in altında kalan bankalar da yine eksik tutar kadar menkul kıymet bloke olarak tesis edecekler. Bu oran Merkez Bankası tarafından sıfırlanabileceği gibi yüzde 50’ye kadar da çıkarılabilecek.

KKM yenileme oranlarına göre kriterler

Tebliğe eklenen geçici 14. Madde ile Merkez Bankasınca yayımlanan Tebliğler kapsamında kur/fiyat koruma desteği sağlanan hesapların Merkez Bankasınca belirlenen usul ve esaslara göre hesaplanacak yenileme oranının ilgili hesaplama döneminde yüzde 95,00’ın altında kalması halinde eksik kalan tutar kadar menkul kıymet bloke olarak tesis edilmesi hükme bağlandı.
Aynı şekilde yenileme oranı yüzde 75’in altında kalması halinde eksik kalan tutar kadar ilave menkul kıymet bloke olarak tesis edilecek.

TL payındaki düşüş kadar menkul kıymet tesisi

Tebliğe eklenen geçici 15’inci madde ile de TL mevduat/katılım fonu payına ilişkin kriterler getirildi. Gerçek kişiler için önceki hesaplama dönemine göre farkın 2 puan(yüzde) altında kalması, tüzel kişiler için ise 18 Ağustos 2023 itibarıyla hesaplanan payın altında kalması halinde eksik kalan tutarlar için menkul kıymet bloke olarak tesis edilecek. Merkez Bankası gerçek kişiler hesapları için kriteri 0 puan ile 5 puan arasında belirleyebilecek.

Gerçek kişi altın hesaplarında başlangıç dönemi sınırlandırıldı

Öte yandan Merkez Bankası, TL mevduat ve katılma hesaplarının desteklenmesi ile altın hesaplarından TL mevduat/katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesini içeren tebliğlerde de değişiklik yaptı. Tebliğlerdeki bazı tarihler yeniden belirlendi.

Gerçek kişilerin 30 Haziran 2023 itibarıyla bankalardaki altın hesapları dönüşüme tabi olacak. Tebliğin önceki halinde bu hesapların dönüşümüne ilişkin herhangi bir sınırlama yoktu. Tüzel kişilerin ise 31 Aralık 2021 itibarıyla bankalarda bulunan hesapları dönüşüme tabi olmaya devam edecek.

Tüzel kişilerin eski mevduatları da kapsamda

TL Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi hakkında 2021/14 sayılı tebliğin 4. Maddesinin 1. Fıkrası değiştirilerek, dönüşüme ilişkin tarihler yeniden belirlendi.

İlgili fıkra şöyle:

“Yurt içi yerleşik gerçek kişiler ile yurt içi yerleşik tüzel kişilerin 30/6/2023 tarihi itibarıyla bankalarda mevcut olan ABD doları, Euro ve İngiliz sterlini cinsinden döviz tevdiat hesabı ve döviz cinsinden katılım fonu hesabı bakiyeleri, hesap sahibinin talep etmesi halinde dönüşüm kuru üzerinden Türk lirasına çevrilir.”

İlgili fıkranın önceki halinde gerçek kişiler için bir tarih sınırlaması yoktu, tüzel kişilerin ise 31 Aralık 2021-30 Haziran 2023 arasındaki herhangi bir tarihte bankalarda bulunan döviz hesapları kapsamda yer alıyordu.

İlgili madde değiştirilmeden önceki hali

“Yurt içi yerleşik gerçek kişilerin bankalardaki, yurt içi yerleşik tüzel kişilerin ise 31/12/2021 ile 30/6/2023 tarihleri arasındaki herhangi bir tarihte bankalarda mevcut olan ABD doları, Euro ve İngiliz sterlini cinsinden döviz tevdiat hesabı ve döviz cinsinden katılım fonu hesabı bakiyeleri, hesap sahibinin talep etmesi halinde dönüşüm kuru üzerinden Türk lirasına çevrilir”

1 aya kadar vadeli YP mevduatın karşılığı 4 puan arttı

Merkez Bankası Zorunlu Karşılıklar Hakkında 2013/15 sayılı tebliğde değişiklik yaparak yabancı para yükümlülükleri için uygulanan zorunlu karşılık oranlarını, 1 aya kadar vadeli olanlar için yeniden belirledi. Buna göre vadesiz, ihbarlı ve 1 aya kadar vadeli yabancı para hesapları için yüzde 25 olan zorunlu karşılık oranı 4 puan artırılarak yüzde 29’a yükseltildi. 3, 6 ay ve 1 yıla kadar vadeli olanlarda yüzde 25, 1 yıl ve uzun vadeli olanlardaki yüzde 19 olan karşılık oranı ise değiştirilmedi.

Kıymetli maden depo hesaplarıyla diğer yükümlülüklerde de değişiklik yapılmadı.

Merkez Bankası: KKM’nin TL’ye geçişine ilişkin adımlar devam edecek

Öte yandan Merkez Bankası’ndan yapılan duyuru ile tebliğe açıklık getirildi. Açıklanada 20 Temmuz 2023 tarihli Para Politikası Kurulu kararında sadeleşme sürecinin devam edeceğinin belirtildiği hatırlatılarak, bu kapsamda KKM’ye dönüşüm hedefi uygulaması ve TL payına göre menkul kıymet tesisi, zorunlu karşılık uygulanmasına son verildiği bildirildi.

Yapılan düzenlemelerde KKM’den TL mevduata geçiş sağlanarak kur korumalı mevduatın azaltılmasının gözetildiği vurgulandı ve şu bilgilere yer verildi:

“Böylece, Türk lirası vadeli mevduat desteklenerek makro finansal istikrarın güçlendirilmesine katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda,

• Merkez Bankasınca kur koruma desteği sağlanan hesaplardan Türk lirası hesaplara geçiş ve kur korumalı hesapların belli oranda yenilenmesinin hedeflenmesine,

• Kur koruması bulunmayan Türk lirası payı seviyesinde artış hedefine geçilmesine, karar verilmiştir.

Sadeleşme süreci ve kur korumalı mevduatın Türk lirası mevduata geçişine ilişkin adımlar Para Politikası Kurulu'nun ilan ettiği ilkeler doğrultusunda devam edecektir”