Şimdi de grafit paniği başladı!
Çipin yanı sıra birçok elektronik ürünün yapımında kullanılan nadir metallare satış kısıtlaması getiren Çin, şimdi de otomotiv sektörüne yönelik bir adıma hazırlanıyor.
Evrim Küçük |Evrim KÜÇÜK
Çin, kritik hammaddelerin tedarikini kontrol etmek amacıyla yaptığı son hamleyle, elektrikli araç akülerinde kullanılan önemli bir malzeme olan grafite ihracat kontrolleri uygulayacak.
Çip ve birçok elektronik ürünün yapımında kullanılan nadir metallere yaz aylarında getirdiği satış kısıtlamalarından sonra Çin şimdi de, elektrikli araç (EV) bataryaları için önemli bir hammadde olan grafit ihracatını izne bağlıyor. Bu da yakın dönemde yani kaynak arayışlarının artması ve fiyatların yükselebileceği anlamına geliyor.
ABD’ye karşı hamle
Dünyanın bir numaralı grafit üreticisi ve ihracatçısı olan Çin, ulusal güvenlik kaygılarını gerekçe göstererek 1 Aralık’tan itibaren belirli grafit türleri için özel ihracat izinleri gerektireceğini söyledi. Yeni kısıtlamalara göre Çin, ihracatçıların yüksek safl ıkta, yüksek sertlikte ve yüksek yoğunlukta sentetik grafit malzeme ile doğal pul grafit ve ürünleri dahil olmak üzere iki tür grafit sevkiyatı için izin başvurusunda bulunmasını zorunlu kılacak.
Pekin’in bu hamlesi, Washington’un, Nvidia tarafından üretilen daha gelişmiş yapay zeka çiplerinin satışlarının durdurulması da dahil olmak üzere, Çin’e yarı iletken ihracatı üzerindeki kontrolleri sıkılaştırmasından birkaç gün sonra geldi.
Kasım ayında alımlar ve fiyatlar artar
İhracata kısıtlama dünyanın birçok yerindeki grafit ithalatçılarını alarma geçirdi. Analistler, bazı grafit tüketicilerinin, ülkenin bazı ürünler için ihracat kısıtlamaları yürürlüğe girmeden önce Kasım ayında Çin’den EV pili bileşeninin ithalatını hızlandırmayı hedefleyeceğini söylüyor.
Global Graphite Advisory LCC danışmanlık şirketinden Tom Burkett, “Kasım ayında hem alımlarda hem de fiyatlarda artış görmeyi bekliyorum” diyor. Burkett, Kanada ve Afrika’daki mevcut üreticilerin Çin’in yasağından olumlu bir etki elde edeceğini, Avustralya, Brezilya, Afrika, Kanada ve ABD’deki yeni üreticilerin mümkün olan en kısa sürede üretime geçmek için yeni bir yatırım turu başlatabileceğini söylüyor. Çin›den en büyük grafit alıcıları arasında Japonya, ABD, Güney Kore, Polonya ve Hindistan yer alıyor.
TÜRKİYE, DÜNYANIN EN BÜYÜK REZERVİNE SAHİP!
DÜNYANIN PEŞİNDEN KOŞTUĞU GRAFİTİN ÜZERİNDE OTURUYORUZ
Grafit fiyatlarının artması muhtemel ancak Çin’in son hamlesi aynı zamanda bu önemli pil malzemesi için alternatif kaynaklar bulma ve üretimi Çin dışına itme ihtiyacını da yoğunlaştıracak. Her ne kadar küresel arzın yarısından fazlasını Çin üretse de küresel rezervlere bakıldığında en büyük rezerv ülkemizde. Türkiye küresel rezervde yüzde 27 pay ile ilk sırayı alırken ikinci sırada yüzde 22 ile Brezilya var. Bu iki ülke dünyanın doğal grafit kaynaklarının yarısına sahip. USGS verilerine göre Çin yüzde 16 ile üçüncü sırada yer alıyor. Madencilik yapılamıyor çoğunlukla ithal ediliyor Ancak Türkiye’de grafit madenciliği yeterli düzeyde değil ve Çin, Hindistan, Almanya, Japonya, İtalya ve ABD gibi ülkelerden ithalat yapılıyor. Grafit madenciliği yapan ülkeler arasında Brezilya, Mozambik, Rusya, Madagaskar, Ukrayna, Norveç, Kuzey Kore, Kanada ve Hindistan öne çıkıyor. 2022 yılında Çin, 850 bin ton maden çıkararak, küresel toplamın yüzde 65’ini oluşturarak birinci sırayı aldı. ABD Jeoloji Araştırması’na (USGS) göre Brezilya 87 bin tonla çok uzak bir ikinci sırada yer alırken, diğer ülkeler önemli ölçüde daha az madencilik yaptı. Afrika, Madagaskar, Mozambik, Namibya ve Tanzanya’da geliştirilmekte olan projelerle son zamanlarda grafit araştırmalarının odak noktası oldu.
NEREDE KULLANILIYOR?
En saf grafitin daha ziyade elektrik bataryalarında, kuru pillerde, çelik sanayii ve elektrometalurji sanayiinde, elektrik cihazlarındaki elektrodlarda, kalem yapımında ve atomik grafit olarak reaktörlerde kullanılmasına karşın, daha az safl ıkta olan grafitler dökümcülükte (demirçelik), boyacılıkta, refrakter kaplamalarda ve fırınlarda refrakter macunları yapımında, grafitli gres yağlarında ve daha bir çok alanda kullanılabiliyor.
Yapay grafitin %70’i Çin’den geliyor
Dünyanın en büyük grafit kaynaklarına sahip olan, dünyadaki yapay grafitin yüzde 70’ini üreten ve EV akü anotları için nihai malzemenin 90’ından fazlasını tedarik eden Çin’in bu hamlesinin, tedarik zincirlerinde kritik madenlerin kontrolüne yönelik jeopolitik rekabeti tırmandıracağı öngörülüyor. Doğal grafit Çin’in yanında Mozambik’te da çıkarılıyor.
Talep 20 yılda 20 kat artacak
Çin, EV pilleri için gerekli hammadde olan grafi tin küresel tedarik zincirlerine hakim durumda. Uluslararası Enerji Ajansı’na (IEA) göre grafi t talebinin 2020-40 döneminde 20-25 kat artması bekleniyor. AB, doğal grafi ti 2020’de kritik bir hammadde olarak listeledi. ABD de kritik ve stratejik bir mineral olarak değerlendiriyor.