Sektörde de ticari kredi büyümesi yavaşladı: Ticari kredi büyümesi kamuda 2 yılın en düşüğü

Şebnem TURHAN

Bankalarda kredi büyüme hızları yılın ilk haftasındaki hızından ivme kaybı yaşıyor. Ocak sonunda bankacılık sektöründe toplam kredi büyümesi 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış olarak yüzde 23,71 olurken kamu bankalarında yüzde 10,02, özel bankalarda ise yüzde 38,14'e indi. Kamu bankalarında tüketici kredisinde küçülme yeniden yüzde 15 sınırına dayanırken özel banaklar tüketici kredilerinde yüzde 45,5 seviyesinde büyümeye devam etti. Hem özel hem de kamu bankalarında ticari kredi büyüme hızı ise sert yavaşladı. Kamu bankalarında ticari kredi büyüme hızı yüzde 7,97'ye inerek Kasım 2021’den bu yana en düşük seviyeye inerken, özel bankalarda yüzde 19,94'e geriledi. Toplam sektörde ticari kredi büyümesi de yüzde 13,23’e düştü.

Merkez Bankası enflasyonla mücadelesi çerçevesinde selektif kredi ve miktarsal sıkılaşma önlemleri uygularken özellikle tüketici kredi ve kredi kartlarında yavaşlama görmek istiyor. Merkez Bankası’nın metinleri ve raporlarında kredi genişlemesine yönelik sürecin dikkatle takip edildiği yer alırken ticari kredi faizlerinde yeterli sıkılaşmanın sağlandığı da sık sık vurgulandı. Merkez Bankası, selektif kredi ve miktarsal sıkılaşma sayesinde ticari kredilerde büyümenin de ihracat, yatırım, tarım ve esnaf kredilerinde yoğunlaşmasını sağlamaya çalışıyor.

Toplam kredi büyümesi yüzde 23,72

Merkez Bankası verilerinden yapılan hesaplamalar 13 haftalık kur etkisinden arındırılmış kredi büyümelerinde yılın ilk haftalarındaki ivmenin yerini yavaşlamaya bıraktığını ortaya koyuyor. Verilere göre yılın ilk haftasında 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış toplam kredi büyümesi yüzde 26,3 ile Temmuz 2023 sonundan bu yana görülen en hızlı büyümeye ulaşmıştı. Yılın ikinci ve üçüncü haftası da 25 seviyesinde görülen toplam kredi büyümesi ocak ayının son haftasında ise yüzde 23,72'ye geriledi. Sektörün tüketici kredilerinde 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmamış büyümesi yüzde 20,32 olurken ticari kredilerde 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış büyüme yüzde 13,23'e indi. Yılın ilk haftalarında tüketici kredi büyümesi yüzde 21'in, ticari kredi büyümesi de yüzde 15'in üzerinde seyrediyordu.

Kredi büyümelerinde ivme kaybının en büyük nedeni ise kamu bankaları. Kamu bankaları Merkez Bankası'nın politika faizi artırımlarının başlamasıyla birlikte öncelikle yüzde 70'in üzerindeki tüketici kredilerinde frene bastı. Tüketici kredilerinde 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmamış büyüme eylül sonunda negatife döndü en büyük küçülme ise yüzde 15,55 ile aralık ayının ikinci haftasında yaşandı. Ocak başında kamu bankaları da tüketici kredilerinde küçülmesini azalttı ama son hafta yine yüzde 14,72 seviyesinde daralma gerçekleşti. Ticari kredilerde kamu bankalarının 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış kredi büyümesi yine mayıs sonundaki yüzde 63 seviyelerinden ağustos başında yüzde 20'nin altına indi sonra yeniden hızlansa da yeni yılla birlikte tek haneye geriledi. 26 Ocak itibariyle ise kamu bankalarında 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış kredi büyümesi yüzde 7,98'e kadar indi. Böylece kamu bankalarında toplam kredi büyümesi de yüzde 10,03'e kadar düştü.

Özel bankalarda ticari kredi büyümesi yüzde 20’nin altında

Özel bankalar ise yüksek tüketici kredi faizlerine rağmen tüketici kredilerinde büyümesini sürdürüyor. Merkez Bankası verilerinden yapılan hesaplamalara göre 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmamış kredi büyümesi yüzde 45,54 seviyesinde. Yine ocak başındaki yüzde 47,05 seviyesinden bir gerileme yaşandı özel bankalarda da tüketici kredilerinde. Ticari kredilerde ise özel bankalarda 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış büyüme yüzde 19,95 ile yüzde 20'nin altına geldi. Özel bankaların ocak başında ticari kredi büyümesi yüzde 24'e dayanmıştı. Böylece özel bankalarda da toplam kredi büyümesi 13 haftalık yıllıklandırılmış olarak yüzde 38,14'e indi ki yine ocak başında bu oran yüzde 41 seviyelerinde bulunuyordu.

Ticari kredi faizinde yükseliş sürüyor

Merkez Bankası haftalık kredi faizleri akım verileri tüketici kredi faiz oranlarında hafif gevşemeye ticari kredilerde ise yükselişin sürdüğüne işaret ediyor. Merkez Bankası verilerine göre ihtiyaç kredi faizi 26 Ocak ile biten haftada yüzde 60,73 oldu. Böylece ihtiyaç kredi faiz oranları ocak ayı başındaki yüzde 63,4 seviyesinden üç haftadır gerileme gösteriyor. Ocak başına göre düşüş 2.5 puanı aştı. Taşıt kredi faizi de ocak ayının ikinci haftasında yüzde 50,27 iken geçen 26 Ocak ile biten haftada yüzde 44,08'e kadar indi. Neredeyse 6.2 puanlık düşüş yaşandı. Konut kredi faizleri de ocak ayının ilk haftasında yüzde 42,1 iken 26 Ocak itibariyle yüzde 41,21'e indi. Ticari kredi faizleri ise tarihi zirvelerinde kalmaya ve artmaya devam etti. Ocak başında yüzde 53,45 seviyesinde olan ticari kredi faizleri 26 Ocak sonunda yüzde 54,15'e çıktı. Ticari kredi faizlerinde de 0.7 puanlık artış oldu.

TL mevduat kredi faizleri yatay seyrediyor

Merkez Bankası'nın TL tasarrufu özendirme politikası bulunuyor. Ancak piyasada likidite fazlası bankacılık sektöründe TL mevduat faizlerinde istenilen seviyenin yakalanmasını geciktiriyor. Ocak ayı boyunca oldukça yüksek seviyelerde seyreden likidite fazlası 31 Ocak itibariyle ise 740.8 milyar liraya kadar yükseldi. Merkez Bankası'nın hamleleriyle bu rakam 5 Şubat itibariyle 103.8 milyar liraya kadar geriledi. Ancak bankacılık sektörü kaynakları net fonlamanın negatif değil pozitif yönde 300-400 milyar lira seviyelerinde olması gerektiğini böylece para politikasının etkisinin çok daha net hissedileceğini vurguladı. Bu durumda TL mevduat faiz oranlarının da yükseleceği görüşünde sektör kaynakları. Merkez Bankası haftalık verilerine göre ise Aralık 2023'te yüzde 53'e dayanan ocak ayı başında yüzde 51'in üzerinde seyreden 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizleri 26 Ocak itibariyle yüzde 49,61 seviyesine geriledi. Ortalama TL mevduat faizleri de yüzde 46,36 seviyelerinde bulunuyor.