Şeker piyasasında denetim ve kota düzenlemesi

Şeker piyasasında, her bir şeker türü için tahsis edilen toplam A kotası, toplam kotaya esas kapasitenin yüzde 90'ına ulaşıncaya kadar yeni fabrika kurulmasına izin verilmeyecek.

Şeker piyasasının düzenleme ve denetimine ilişkin ikisi Cumhurbaşkanlığı yönetmeliği olmak üzere hazırlanan 3 ayrı yönetmelik Resmi Gazete'de yayımlandı.

"Şeker Kotalarının Düzenlenmesi ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik"le ülke ve şirket kotalarının tespit ve tahsis yöntemi yeniden düzenlendi.

Buna göre, şeker kotaları ile ilişkilendirilmeden verimlilik açısından teknoloji yenilemesi yapmak isteyen fabrikalara Tarım ve Orman Bakanlığı Şeker Dairesi Başkanlığınca herhangi bir engel oluşturulmadan izin verilecek.

Bir sonraki yılın A kotasına aktarılan stok miktarı, kota hesaplanmasında dikkate alınarak bu durumdaki şirketlerin kota kaybı önlenecek.

Her bir şeker türü için tahsis edilen toplam A kotası, toplam kotaya esas kapasitenin yüzde 90'ına ulaşıncaya kadar yeni fabrika kurulmasına izin verilmeyecek. Böylelikle atıl kapasite oluşturulması engellenerek sektörün rasyonel ölçekle üretim yapması sağlanacak.

Toplam A kotasının, toplam kotaya esas kapasiteye oranının yüzde 90'a ulaşması halinde, şirketlere kotaya esas kapasitelerinin yüzde 5'ine kadar kapasite artırımına izin verilecek.

B kotası oranının belirlenmesinde asgari miktar olarak 15 günlük ülke toplam ihtiyacı dikkate alınacak.

Şeker Kotalarının Düzenlenmesine İlişkin Yönetmelik ise yürürlükten kaldırıldı.

Denetime ayrı yönetmelik

"Şeker Piyasası İzleme ve Denetim Yönetmeliği"yle şeker sektörüne yönelik müstakil bir denetim mevzuatı oluşturuldu.

Yönetmelikle, Şeker Dairesi Başkanlığının denetime ilişkin yetki ve yükümlülükleri, denetim usul ve esasları, denetlenenler, denetimler sonucunda yapılacak iş ve işlemler ile şeker piyasasının izlenmesine yönelik esaslar belirlendi.

Yönetmelikle, yerinde denetim ve inceleme faaliyetlerini yürütmek üzere Bakanlığın taşra teşkilatı da görevlendirildi.

Şirketler, her şeker cinsi ve ham maddesi için ürün özellikleri, kampanya süresi, üretim, satış ve stok faaliyetlerine ait her türlü bilgiler ile ekim alanları ve sözleşme bilgilerini doğru olarak derlemek, kayıtlarını tutmak, muhafaza etmek ve Kanun ile ilgili mevzuatı çerçevesinde talep edilen usul ve şekilde doğru ve tam olarak Bakanlığa bildirmekle yükümlü olacak.

Nişasta bazlı şekerler ile sakaroz kökenli sıvı şeker üretimi yapan şirketler, fabrikaların üretim veya satış hatlarında Bakanlıkça belirlenen yerlere Bakanlığın onayladığı kütlesel debimetreleri kuracak. Debimetrelerden ölçülen miktarlar ile satışa esas kayıtlar ve stok miktarları arasındaki yüzde 3'ün üzerindeki miktarda gerekçesi açıklanamayan şekerin, A kotası dışı satıldığı kabul edilecek ve ilgili şirkete idari para cezası uygulanacak.

Pancar fiyatı için hakem heyeti

Bakanlığın "Şeker ve Hammaddeleri Yönetmeliği"yle de şirketlerin uygun görüşü ile Bakanlık tarafından yeni ekim alanı izni verilebilecek.

Şirketlerin kendi adına sözleşmeye bağladıkları pancarın yüzde 10'unu geçmeyecek şekilde, başka bir şirket için Bakanlık izni ile üretim yaptırmaları sağlanacak. İlgili şirketlerin görüşleri doğrultusunda, kooperatiflerin şirketlere pancar teminine imkan tanınacak.

Pancar Kayıt Sistemi'ne ilişkin şirketlerin sorumlulukları da belirlendi.

Ayni veya nakdi olarak üreticilerin pancar posasından (küspe) yararlandırılması da sağlanacak. Pancar posasının ambalajlı olarak satılabilmesine ilişkin de düzenleme yapılırken, bu hüküm, 1 Eylül 2022 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek.

​​​​​​​Şeker pancarı fiyatları veya avans fiyat her yıl, şirketler ile üretici veya üretici temsilcileri arasında, pancar ekiminden önce ekim ayında başlayacak müzakereler sonucunda, yıllık enflasyon oranı, üretici maliyetlerindeki artış, dünya pancar fiyatları ve alternatif ürün paritesi dikkate alınarak en geç kasım ayı sonuna kadar varılacak mutabakatla belirlenecek.

Ham madde fiyatı konusunda üretici temsilcileri ile şirket arasında mutabakata varılamaması halinde, taraflardan birinin talebi üzerine Bakanlık tarafından hakem heyeti teşekkül ettirilecek.

Öte yandan, Hammadde ve Şeker Fiyatları Yönetmeliği de yürürlükten kaldırıldı.