Sanayici içerde yüzde 80 dışarda yüzde 85 daraldı

Nihat DELİBAŞI

Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO), COVID- 19’un üyelerine etkilerini belirlemek için anket düzenledi. Ankete katılan sanayiciler iç ve dış talep şoku ile karşı karşıya kaldıklarını belirtirken, salgının sanayinin alışık olmadığı, öngöremediği niteliğine dikkat çekildi. Katılan firmaların yüzde 80’inin olumsuz etkilendiğinin ortaya konduğu ankette “yaşamak içim yaşatmak zorundayız” ifadesi yer aldı.

Ağırlıklı olarak çeşitli imalat, gıda, tekstil, deri ürünleri, demir-çelik, kimya ve kimyasal ürünler sanayi kollarında faaliyet gösteren firmaların katıldığı ankette yer alan iç pazardaki siparişlerle ilgili soruya her 3 sektör temsilcisinden birinin (yüzde 31,08) yüzde 51-75 aralığında azaldığı yanıtını verdiği görüldü. Ankette EBSO üyelerinin yüzde 80’ninin farklı oranlarda iç siparişlerinde azalma gerçekleştiği, siparişleri artanların oranı ise yüzde 7.21’de kaldığı ifade edildi. İç pazarda siparişleri yüzde 51-75 aralığında azalan üyeler ağırlıklı olarak ağaç ve mobilya, çeşitli imalat, demir-çelik, inşaat, tekstil, kimya, makine sanayinde yer aldı. İç siparişleri yüksek düzeyde azalan firmaların yüzde 67’si üretime ara vermeyi planladığını belirtti.

Dış siparişlere ilişkin soruya verilen yanıt EBSO üyesi sanayicilerin yüzde 85.5’inin farklı oranlarda siparişlerinde azalma olduğunu ortaya koydu. Siparişleri artan üyelerin oranı yüzde 4.95’te kaldı. Dış pazarda siparişleri yüzde 51- 75 aralığında azalan EBSO üyelerinin iş kolları ise çeşitli imalat, makine, kimya ve kimyasal ürünler, gıda, tekstil ve deri ürünleri olarak öne çıktı. İhracat yapan firmaların yüzde 86’sının süreçten olumsuz etkilendiğini ortaya koyan ankette bir diğer sonuç ise, dış siparişleri yarıdan fazla azalan firmaların yarısına yakınının ise üretime ara vermeyi düşünmesi oldu.

Fırsatlara da vurgu yapıldı

EBSO üyelerinin içte ve dışta, talep şokunu ortaya koyan çift kanatlı bir sorun ile bu düzeyde ilk kez karşılaştığı vurgulanan ankette salgın sonrası ciddi bir talep patlaması olasılığına da dikkat çekilerek mevcut sanayi tesisleri ve lojistik ağının yaşatılması gerektiği vurgulandı. Sektörel bazda değerlendirildiğinde katılımlarda öne çıkan çeşitli imalat sanayi sektöründe firmaların yüzde 34’ünün iç pazarda, yüzde 42.8’inin dış pazarda siparişleri azaldı. Yüzde 14’ü ise üretimi tamamen durdurdu. Tekstil ve deri ürünleri sanayinde firmaların yüzde 68.8’inin iç pazar siparişleri geriledi. yüzde 71. 8’inin dış pazarda siparişleri azalırken yüzde 53’ü ise çareyi üretimi tamamen durdurmakta buldu. Gıda sektöründeki firmaların yüzde 28’i üretimlerini aynı şekilde sürdürürken, sektörün hizmet verdiği-aldığı işletmelerin büyük oranda kapalı olmasından dolayı yüzde 40 dolayında sektör firmasının üretime ara vermeyi planladığı kaydedildi. Ankette yer alan üretime devam etmeyi düşünüyor musunuz sorusuna yanıt veren her sektör temsilcisinden 2’si ‘evet’ derken, firmaların sadece üçte birinin kısa çalışma ödeneğinden faydalandığı ortaya çıktı.

FİRMALAR KRİZ YÖNETİMİNE GEÇTİ

EBSO anketine katılan sanayicilerin yüzde 71.6’sı karşılaşacakları sorunları minimuma indirmek için kriz yönetimine geçtiklerini belirterek bu amaçla kriz masası/ekibi kurdu. EBSO üyelerinin bu süreçte yaşadığı en önemli ilk 3 sorun arasında nakit akışında bozulma yüzde 46.85 ile ilk sırada yer aldı. Bunu yüzde 35.14 ile sipariş iptalleri, yüzde 6. 76 ile tedarik ağındaki sıkıntılar takip etti. Ankete katılan firmaların yüzde 73.87’si ülke ekonomisinin krizden tüm alanlarda etkileneceğini belirtirken ekonominin daralacağına ilişkin öngörüde bulunan sanayicilerin oranı yüzde 17.12, işgücü temininde sıkıntıya dikkat çeken sanayicilerin oranı ise yüzde 6. 31 oldu. Döviz kuru ve enflasyonun yükseliş beklentisi sorulan EBSO üyesi sanayicilerin bu soruya verdikleri yanıt sırasıyla yüzde 0. 45 ve yüzde 0. 90 oldu.

ÇOK BOYUTLU KRİZE VURGU YAPILDI

Anket sonunda yapılan değerlendirmede krizin çok boyutluluğuna vurgu yapılırken önlemlerin de çok boyutlu ve sıra dışı olması gerektiği vurgulandı. “Bu krizi en az hasarla atlatabilmek için alınması gereken acil 3 önlem nedir” sorusuna ilk sırada 2 haftalık sokağa çıkma yasağının getirilmesi, ikinci sırada mücbir sebep kapsamına tüm sektörlerin dahil edilmesi, üçüncü sırada nakit desteği ve enerji faturalarının 3 ay alınmaması yanıtı verildi.

“SAĞLIK MALZEMELERİ İHTİSAS OSB KURULMASI ÖNEMLİ”

EBSO üyeleri sürecin sonu ile ilgili gözlemlerini şöyle anlattı: “Gıda, hijyen ve sağlık malzemeleri üretiminin ihtiyaçlar çerçevesinde ülke genelinde planlanması gereği, bu çerçevede kümelenme anlayışı ile sağlık malzemeleri ihtisas OSB kurulmasının önemi anlaşılmıştır. İzmir buna taliptir. Ücretsiz izin imkanı ile sanayiciye destek yapılması tek başına yetersizdir. Ücretsiz izin verilenlere öngörülen maddi destek, ne onları yaşatacak ne de ekonomiyi ayakta tutacaktır. Salgın sürecinde arz şoklarının enflasyon yaratma riski parasal genişlemenin yaratabileceğinden daha fazla olacaktır. Bu nedenle, para yaratma imkanları kullanılmalıdır. Salgın sonrası iç ve dış talepte olabilecek artışa hazırlıklı olmalı, sanayi tesislerimizi her an üretime hazır halde tutacak koşullar sağlanmalıdır.”