Sanayici artık yatırımı değil şirketini satmayı düşünüyor

İmam GÜNEŞ - İSTANBUL

Sanayici yüksek faiz, enfl asyon ve daralan talep üçgeninde sıkıştı. Üretim maliyetleri artan, yatırımda zorlanan sanayici bir yandan tahsilat sorunu yaşarken diğer yandan işçi aramak yerine işçi çıkarmama modeline geçti. İhracat cephesinde ise fiyat rekabetçiliğini yitiren firmalar, akabinde müşteri de kaybetmeye başladı.

EKONOMİ Gazetesi’ni ziyaret eden Hırdavat Sanayici ve İşadamları Derneği (HISİAD) yönetim kurulu, sanayici ve ihracatçıların yaşadığı sorunları anlattı. Savunma sanayi, beyaz eşya, elektrik elektronik, otomotiv, makine gibi sektörlere katkı sağlayan ürünler geliştiren sektörün temsilcileri, neredeyse hiçbir sektörde işlerin yolunda gitmediğine dikkat çekti. Yaşanan süreci mutsuzluk olarak tanımlayan HISİAD Başkanı Çetin Tecdelioğlu, “Beyaz yaka da, mavi yaka da, patronlar da mutsuz. Faiz, enfl asyon ve talebin düşmesi her şeyi olumsuz etkiliyor. Mevcut faiz ve ekonomik koşullarda artık yatırım planı kalmadı. Sanayici artık fabrikasını küçültmek, yurt dışından ortak bulmak ya da şirketini satmaya odaklandı. Bunun planlarını yapıyor. 2025 sonu itibariyle iyimser senaryolar var. Ama 18 ay daha dayanacak gücümüz yok. Her fabrika zarar yazıyor. Üretim tarafında da ayrı sorunlar var. 3 günlük bayram tatilini 10 gün yaparsanız üretimde süreklilik olmaz” dedi.

“Sanayici bıkkın, piyasayı rahatlatacak kararlar alınmalı”

Firmaların işçi çıkarmaya başladığına vurgu yapan Tecdelioğlu, şu bilgileri verdi: . Herkes kadro boşaltmaya başladı. Mayıs ayından itibaren süreç hızlandı. İlk etapta kadrodan yüzde 10 çıkarmalar yapılıyor. İç ve dış piyasada iş yapmakta zorlanan sanayiciler çıkış yolu arıyor. Patronların da çalışanların da mutsuz olduğunu vurgulayan HISİAD Yönetim Kurulu Başkanı Çetin Tecdelioğlu, “Artık yatırım planı kalmadı. Sanayici şirketine yurt dışından ortak bulmaya ya da satmaya odaklandı. 2025 sonu için iyimser senaryolar var ama 18 ay dayanacak gücümüz yok” dedi. HISİAD Yönetim Kurulu Başkanı Çetin Tecdelioğlu ve yönetim kurulu üyeleri yaşadıkları sorunları EKONOMİ Gazetesi Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Güldağ ve Genel Koordinatör Vahap Munyar’a anlattı. Tecdelioğlu, toplantı sonrasından Güldağ ve Munyar’a plaket hediye etti. İşçi arayışı kalmadı, artık işçi çıkarmamak için mücadele ediyoruz. Çin bizim hammadde fiyatımıza malzeme satıyor. Makas bu kadar açıldı. Türkiye’de üretim pahalı olduğu için alternatif ülkelerde yatırım arayan firmalarımızın sayısı arttı. Bu durum ülkemiz için iyi değil. Burada yaratacağı istihdam yerine başka ülkelerde istihdam sağlayacak. Biz firmalarımız Fas’a gideceğine Fatsa’ya gitsin istiyoruz. Ama sistem buna zorluyor. Herkes küçülme peşinde. Sanayici bıkmış durumda. Acilen piyasayı rahatlatacak kararlar alınmalı. 33 liraya çakılıp kalmış bir döviz politikası ile iş yapmak çok zor. Sanayici ve ihracatçıları teşvik edecek önlemler devreye girmeli” ifadelerini kullandı.

Alüminyum sektöründe iki fabrikadan biri kapanıyor

Yurt içinde yüzde 35’lere varan daralma var. Alüminyum sektörü kapasitesinin çok altında üretim yapar vaziyette. Toplam 1200 firma var. Toplam kapasite yıllık 700 bin ton. Aylık 50 ton için kapasite vererek firmalara fabrika kurdurmuşuz. Şimdi firmalardan ifl as haberleri geliyor. İki fabrikadan biri kapanıyor. Sektör yüzde 60 daraldı. Bakır ve alüminyum aslında yenilebilir enerji için önemli. Ama maalesef bakırda da tonaj bazında yüzde 15 gerileme var. Hem miktarda hem değerde kayıplar çift haneli durumda. Çin’in metal sektöründeki desteğini çekmesi de kötü gidişatta etkili oldu. Arz talep açısından bakıldığında Çin’in tüketmeyeceği düşünüldüğünde fiyatlar gerilemeye başladı” şeklinde konuştu. Paslanmaz çelikteki vergiye değinen Tecdelioğlu, “Önce vergi yüzde 8’den 12’ye çıktı, ardından antidamping soruşturması açıldı. Türkiye’de olmayan bir hammadde için böyle kararlar alınmasını rekabet açısından doğru bulmuyoruz. 6 milyar dolarlık pazar için ayağımıza kurşun sıkıyoruz. Firmalar üretimi olmayan ürün bu vergilerle temin ettiğinde mecburen zam yapacak, bu da enfl asyona yansıyacak” dedi.

Spot piyasası oluştu, çek yerine ürün kırdırılıyor

HISİAD üyesi sanayicil erden öne çıkan diğer satırbaşları şöyle oldu:

■ Birçok şehirde spot bir piyasa oluşmaya başladı. Banka faizleri çok yüksek olduğu için 3-4 aya yapılacak vadeli satış yerine, nakit ihtiyacı için 1 ayda yüzde 20 altına satış yapılıyor. Çek yerine malını kırdırıyorlar. 100 liralık mal 80 liraya bozuluyor. Spot piyasası arkasından gayri resmi ticareti de getirir.

■ Konkordato piyasası çıktı. Hangi şirkete ‘istersen 1-2 aya alırız’ diyenler türedi.

■ Metal sektörlerinde işçilik maliyetleri yüzde 10’u geçmezdi, şimdi yüzde 30’lara dayandı. Bu oranla iş yapmak zor.

■ Yurt içi ticarette alacakların sigortalanması için bankaların iyi teklifl er vermesi lazım.

■ Fabrikaya gidecek motivasyonumuz yok.

■ Tarihinde işçi çıkarmamış 50-60 yıllık fi rmalarımız ilk kez bu yıl işçi çıkarmaya başladı.