Salgının taşımacılığa faturası 550 milyar euro

AYSEL YÜCEL

Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Birliği IRU'nun Genel Sekreteri Umberto de Pretto, pandeminin karayolu taşımacılığında küresel ölçekteki zararlarını ortaya koyan 'IRU COVID-19 Ekonomik Etki Raporu'nu DÜNYA ile paylaştı. Umberto de Pretto, karayolu taşımacılık sektörünün COVID-19 kaynaklı ekonomik resesyondan en fazla etkilenen sektörlerden biri olacağını vurguladı.

IRU'nun son araştırmasına göre, küresel ölçekte bir resesyon yaşanarak, reel gayri safi milli hasıla 2020 yılında yüzde 4 düşecek ve 2021 yılında ise kısmi bir toparlanma ile yüzde 1 artacak. Tüm dünyadaki talep düşüşü kapsamında ihracat ve ithalatta yüzde 5 düşüş olacak.

COVID-19 kaynaklı resesyondan en fazla etkilenecek bölgelerin Orta Asya ve Kuzey Amerika olacağı tahmin edilirken, Asya-Pasifik bölgesinin 2021 yılında çok daha hızlı bir toparlanma yaşayacağını öngörülüyor. Umberto de Pretto, “Karayolu taşımacılık sektörünün küresel nominal gayri safi milli hasıla içindeki payı yaklaşık yüzde 3. 2020 yılı içindeki ciro kaybının küresel ölçekte yüzde 18 olacağı ve bunun da 551 milyar Euro'ya tekabül edeceği rapor kapsamında ortaya çıkan en çarpıcı sonuç. Bu daralmada en büyük düşüşün 338 milyar Euro ile Asya-Pasifik bölgesinde yaşanacağı tahmin edilirken, Kuzey Amerika'da 72 milyar Euro, Avrupa'da ise 64 milyar Euro'luk bir ciro kaybı yaşanacağını öngörüyoruz” dedi.

COVID-19 sonrası küresel ölçekte alınan tedbirlere bakıldığında, hükümetlerin ilk olarak eşya ve yolcu hareketleri üzerinde bir kısıtlama getirdiği ve sınır geçişlerinin kısıtlandığı görülüyor. Bu kısıtlamaların zamanla artırıldığı, buna karşın yeşil hatların oluşturulması ile işletilmesi, sürüş ve dinlenme sürelerinde esneklik gösterilmesi gibi farklı alanlardaki kolaylaştırıcı tedbirlerin sayıca yetersiz kaldığı, bunun da taşımacılık sektörü üzerinde negatif etki yarattığına dikkat çekiliyor. Birçok taşımacı firmanın likidite sorunları, gelirlerde düşüş, sınır geçişlerindeki yavaşlamalar ve sürücülere yönelik ilave kontrol uygulamaları gibi sorunlarla karşı karşıya kalmaya devam ettiğinin belirten Umberto de Pretto, “Bu sorunların üstesinden gelinebilmesi için tüm ülkelerin acil eylem planlarını devreye sokması, küresel ölçekte alınacak ilave tedbirler ile karayolu taşımacılarının hayatta kalabilmesine imkan sağlanması önem taşıyor” dedi.

Toparlanma planı hazırladı

IRU olarak taşımacılık sektörünün yaşadığı COVID-19 kaynaklı sorunların giderilmesi amacıyla hazırlanan toparlanma planını karayolu taşımacılık sektörü ile ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşları ile paylaştıklarını, bu yöndeki girişimlerini sürdürdüklerini ifade eden, Umberto de Pretto, “Toparlanma planı kapsamında karayolu taşımacılık sektöründeki firmaların iş yapabilirliğini devam ettirebilmek, tedarik zincirinin aksamadan devam ettirilmesine olanak sağlamak ve normale dönüş sürecindeki çalışmalara katkı sağlayabilmek amacıyla IRU olarak belirlediğimiz, finansal ve finansal olmayan başlıkları içeren 10 temel tavsiye hazırladık” diye konuştu.

IRU olarak tavsiyelerinin ivedilikle hayata geçirilmesinin, ekonomik olarak büyük zorluklar ile karşı karşıya kalan taşımacılar açısından hayati önem taşıdığına vurgu yapan Umberto de Pretto, “Bu tedbirlerin ülkeler arasındaki koordineli şekilde hayata geçirilmesi büyük önem taşıyor. Pandemi döneminde dünyanın her yerindeki taşımacılar ve sürücüleri, gıda ve ilaç taşımaları kapsamında kritik görevler yürüttü. Bu uğurda kendi hayatlarını da riske attı. Bugüne kadar özveri ile görev yürüten karayolu taşımacılarının artık yardıma ihtiyacı var. COVID-19 kaynaklı ekonomik zararların giderilmesinde kritik rol oynayacak taşımacılık sektörüne ekonomik desteklerin ivedilikle hayata geçirilmesi ve bu desteklere erişimin kolaylaştırılması her zamankinden de acil ve elzem bir husus”dedi.

Türkiye'de ciro kaybı yüzde 30'u bulacak

Raporda, birçok ülkedeki ekonomik yavaşlama sebebiyle karayolu taşımacılık sektöründe ciddi anlamda gelir kaybı yaşandığı, nakit akışının bozulduğu ve tedarik zincirinde çok ciddi aksamalar meydana geldiğinin altı çiziliyor. Rapor kapsamında yapılan araştırmalarda, Türkiye'nin reel gayri safi milli hasılasının 2020 yılında yüzde 3 düşeceği, 2021 yılında ise yüzde 1 artacağı tahmin ediliyor. Yine araştırmalara göre, Türk taşımacılık sektörünün nominal gayri safi milli hasıla içerisindeki payının yaklaşık yüzde 6 olduğu ve sektörün 2020 yılı içindeki toplam ciro kaybının yüzde 30'ları bulabileceği, ton olarak ilk çeyrekte yüzde 17'lik bir düşüş ile karşılaşıldığı bunun yılın geri kalanındaki düşüş ile birlikte yüzde 40'lara çıkabileceği tahmin ediliyor. Bu hali ile Türkiye, COVID-19 kapsamında ekonomik olarak en fazla etkilenen ülkeler arasında yer alıyor.Araştırmada, Türkiye'nin çalışanlara ve işverenlere yönelik destek paketlerini hayata geçirerek önemli katkılarda bulunduğu görülürken, sınır geçişlerindeki COVID-19'un yayılımını önlemek maksatlı alınan ilave tedbir ve kontrol uygulamalarının taşımacıları zorladığı ve bunun da taşıma sayılarında düşüşe ve ciro kaybına sebebiyet verdiği görülüyor. Türk taşımacılarının COVID-19 döneminde karşılaştığı en önemli sorunların ise profesyonel sürücü vizeleri ile ilgili sorunlar ve ilave sınır kontroller ile zorunlu konvoy uygulamaları olduğu görülüyor.

Hükümetlere toparlanma planı için temel 10 tavsiye:

Finansal tavsiyeler:

• Şartların iyileşmesi ile birlikte aşamalı şekilde kaldırılacak ve geçici önlem olarak uygulanacak şekilde karayolu taşımacılık sektörüne nakit hibelerin sağlanması,

• Değişken maliyetleri karşılayabilmek adına kredilere ulaşımın kolaylaştırılması, yeni varlık (araç, ekipman vb.) alımlarındaki mevcut kredilerin yeniden yapılandırılması, filo yenilemeleri ile ilgili kredilerin 0 faizli ya da mümkün olan en düşük faiz ile verilebilmesi,

• Kredilerin geri ödemelerinin ve taksit vadelerinde kolaylaştırıcı imkanların sağlanması adına ileri tarihlere ertelenebilmesi,

• Karayolu taşımacılık sektörüne ilişkin motorlu taşıtlar vergisi ve diğer ilgili vergi yükümlülüklerinin ileri bir tarihe ertelenmesi,

• Mevcut sorunlar sebebiyle taşımalarda kullanılamayan araçlara ilişkin sigorta primlerinde indirime gidilmesi,

• Bu süreç zarfında işsiz kalan ya da geçici olarak işsiz kalan karayolu taşımacılık sektörü çalışanlarına yönelik mali destek programlarının hayata geçirilmesi

Finansal olmayan tavsiyeler:

• Tüm sınır geçişlerinde uygulanacak şekilde araçların sistematik şekilde durdurulmasını önleyecek ve kolaylaştırıcı prosedürler ile desteklenecek şekilde "Yeşil Hatların'' uygulamaya konulması,

• Gerekli tedbirlerin alınması kapsamında çalışanlar için toplu taşıma imkanlarına öncelik verilmesi,

• Karayolu taşımacılık sektöründe çalışanların koruma ve dezenfeksiyon ekipmanlarına erişiminin kolaylaştırılması

• Vizelerin, karayolu taşımacılık sektörünün kullandığı belgeler ve lisansların bitiş tarihlerinin uzatılması ve sürüş-dinlenme sürelerinde maksimum esnekliğin sağlanması.