Rakamlar acı gerçeği ortaya koydu: Eğitimliler eriyor

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023 için Yoksulluk ve Yaşam Koşulları İstatistikleri ve Gelir Dağılımı İstatistikleri haber bültenini geçtiğimiz günlerde yayımladı. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) bu iki bültenin özetini, "Türkiye’de gelir eşitsizliği artıyor ve orta gelirliler yoksullaşıyor" olarak ifade etti.

Eğitimin getirisi azalmaya devam ediyor

Eğitim durumuna göre gelirler karşılaştırıldığında, yükseköğretim mezunlarının diğer eğitim düzeyi gruplarına göre gelir kaybı yaşadığı görülüyor.

TEPAV'ın analizinde ortalama sonuç şöyle belirtildi: "Yükseköğretim derecesi sahiplerinin ortalama geliri lise mezunlarının ortalama gelirinden 2012’de yüzde 77 fazlayken 2022’de sadece 38 fazla. Bu durumda potansiyel işgücünün önemli bir kısmı için neden yükseköğretime devam edeyim sorusu anlamlı hale geliyor olabilir.

İşveren-işçi makası açılıyor

TÜİK verileri ve TEPAV hesaplamalarına göre, işçinin gelirinin işverenlere kıyasla gerilediği ortaya koyuldu ve şöyle detaylandırıldı: 2020’de ortalama bir işverenin esas iş geliri ücretlilerin ortalama gelirinin 2,91 katıyken bu oran 2022’de 3,97 katına yükseldi. Hatta kendi hesabına çalışanların ortalama esas iş geliri de 2020’den sonra ilk kez ücretlilerin ortalama gelirinin üzerine çıktı.

Bu verilere bakıldığında, son dönemde gelir dağılımının ücretliler aleyhine bozulduğu tezi destekleniyor.

Ücretlilerin geliri reel olarak her yıl azalıyor

Yıllık ortalama gelirin reel değişimi açısından farklı üç dönem ortaya çıkıyor. Bu dönemlerden biri olan 2009-2019’da, gelir reel olarak artsa da en hızlı artış işveren kesiminde, en düşük artış ise
ücretli kesimde gerçekleşiyor.

2019 yılı sonrasnda ise, ücretlilerin ortalama gelirinin her yıl yaklaşık olarak yüzde 1,5 reel azalış yaşadığı; ama diğer kesimlerin gelirlerinin hızlı reel artışını sürdürdüğü gözleniyor.