Politika değişikliğiyle hane halkı içe döndü

Şebnem TURHAN

Yurtdışı portföy yatırımlarına hanehalklarının pandemi sonrasında artan ilgisi bu yıl üçüncü çeyrekte değişen para politikasının da etkisiyle azalmaya başladı. Hane halklarının yurtdışı hisse yatırımları yüzde 1,89, borçlanma senetleri yatırımları ise yüzde 70 azaldı.

Yurtiçi yerleşiklerin pandemi ile birlikte artan yurtdışı portföy yatırımları ilgisi yılın üçüncü çeyreğinde Merkez Bankası ve yeni ekonomi yönetimi öncülüğünde dönüşen para politikasıyla birlikte gerilemeye başladı. Merkez Bankası uluslararası yatırım pozisyonu verilerine göre üçüncü çeyrekte yurtiçi yerleşiklerin yurtdışı portföy yatırımları toplamda geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 11,87, ikinci çeyreğe göre yüzde 21,23 azaldı ve 2 milyar 405 milyon dolara geriledi. Hane halklarının toplam portföy yatırımlarında azalma yüzde 31,11 oldu. Merkez Bankası yeni yönetimi hazirandan bu yana politika faizini yüzde 8,5'ten yüzde 35'e yükseltti. Uygulanan makroihtiyati önlemlerde sadeleşmeye gidildi, yurtiçinde TL mevduat faizleri ve tahvil faizleri hızlı bir yükseliş trendine girdi. Tüm bu gelişmeler hem birikimlerinin döviz cinsinden getiri sağlamasını isteyen hem de yüksek enflasyon karşısında parasının değerini korumak isteyen yurtiçi yerleşiklerin yeniden yüzünü yurtiçine çevirmesine neden oldu. Merkez Bankası verilerine göre yurtiçi yerleşiklerin toplam yurtdışı portföy yatırımları üçüncü çeyrek sonu itibariyle 2 milyar 405 milyon dolar oldu, portföy yatırımlarının 1 milyar 459 milyon doları hisse senetleri, 946 milyon doları ise borçlanma senetlerine yatırıldı. Yurtdışı hisse senetleri yatırımı geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 38,3 artarken, bu yılın ikinci çeyreğine göre yüzde 2,41 azaldı. Borçlanma senetleri yatırımları geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 43,5, bu yılın ikinci çeyreğine göre ise yüzde 39,3 gerileme gösterdi.

Yurtdışı portföy yatırımlarında en büyük payı alan hane halklarının da hem hisse senedi hem de borçlanma senetleri yatırımları geriledi. Bu yıl üçüncü çeyrekte hane halklarının yurtdışı hisse senendi yatırımları 934 milyon dolar olurken geçen yıl üçüncü çeyreğe göre yüzde 16,75 artışa işaret etti. Ancak bu yılın ikinci çeyreğine göre üçüncü çeyrekte yurtiçi yerleşik hane halklarının yurtdışı hisse senedi yatırımları yüzde 1,89 azaldı. Hane halklarının yurtdışı borçlanma senetleri yatırımları ise 217 milyon dolara gerileyerek bu yıl ikinci çeyreğe göre tam yüzde 69,82 geriledi. Hane halklarının yurtdışı toplam portföy yatırımları da bu yıl üçüncü çeyrekte 1 milyar 151 milyon dolara inerek yüzde 31,11 düştü.

Net UYP 298.3 milyar dolar açık verdi

Öte yandan Türkiye'nin eylül sonu itibarıyla yurt dışı varlıkları 304 milyar dolar, yurt dışı yükümlülükleri ise 602,4 milyar dolar olarak gerçekleşti. Uluslararası Yatırım Pozisyonu (UYP) verilerine göre, eylülde 2022 sonuna kıyasla Türkiye'nin yurtdışı varlıkları yüzde 1,4, yükümlülükleri ise yüzde 3,6 geriledi, Türkiye'nin yurt dışı varlıkları ile yükümlülüklerinin farkı şeklinde tanımlandığı net UYP, eylülde eksi 298.3 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Net UYP, 2022 sonunda eksi 316,7 milyar dolar düzeyinde bulunuyordu. Rezerv varlıklar kalemi eylülde 2022 sonuna göre yüzde 5,1 azalışla 122,2 milyar dolar, diğer yatırımlar kalemi de yüzde 1,4 gerileyerek 119,1 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Bu dönemde diğer yatırımlar alt kalemlerinden bankaların yabancı para ve Türk lirası cinsinden efektif ve mevduatları yüzde 3,1 artarak 46,4 milyar dolar oldu.