Merkez Bankası’nın beklenti anketleri ne kadar isabetli?
Merkez Bankası'nın anketinde katılımcıların beklentileri 2013 yılından bu yana dolar ve enflasyonda gerçekleşmelerle karşılaştırıldığında isabetli görünüyor mu?
Şeyda Uyanık |TCMB’nin reel ve finansal sektörlerdeki profesyonellerle oluşturduğu Piyasa Katılımcıları Anketi’nin Eylül 2024 sonuçları açıklandı.
Ankette dolar ve enflasyon beklentilerinde gerileme görüldü.
TCMB’nin özellikle enflasyonda beklentileri çıpalamaya çalıştığı düşüş sürecinde, hanehalkı ve reel sektör beklentilerinin yüksek kalması gündem olmuştu. Bu konuda piyasa katılımcılarının beklentilerinin TCMB’nin öngörülerine ve hedeflerine en yakın sonuçlar olduğu da konuşulmuştu.
"Hanehalkı karamsar"
TCMB Başkan Yardımcısı Cevdet Akçay, bir röportajında "Maalesef sadece piyasa katılımcılarının beklentileri bu yıl sonu öngörümüze yakınsamaya başladı. Hanehalkı, TCMB'nin ileriye dönük politika yönlendirmelerine karşı nispeten daha az duyarlı ve manşet enflasyonda belirgin düşüş eğilimi görene kadar karamsar tarafta kalmayı tercih etmekte" demişti.
2024 yılı 3. Enflasyon Raporu toplantısında da Akçay, sorular üzerine beklentilerdeki ayrışmada yine ayrışmalara değinerek şu ifadeleri kullanmıştı:
“Beklenti kısmı çok önemli. Burada profesyonellerin bu işi anladığı sonucuna varamayız. Bakın bir beklenti var, biri haklı biri haksız diyemezsiniz. Patikaya ne kadar uyumlu gidilirse o kadar olumlu olacak. Tahmin ve ara hedef ayrıştırmasını iyi yapmak lazım.”
Peki profesyonellerin beklentileri ne kadar isabetli?
Piyasa katılımcıları anketindeki revizyonların ortalamasında 2013 yılından bu yana 7 Merkez Bankası Başkanı döneminde enflasyon ve dolar beklentilerinde en çok sapmanın, dolarda atakları yaşandığı 2018 ve 2021’de, enflasyonda da 2021 yılında olduğu da dikkat çekti.
Dolar/TL beklentileri, özellikle 2021 sonrası gerçekleşmelerin üzerinde seyrediyor.
Enflasyon beklentileri tuttu mu?
Enflasyon beklentilerinin de 2018-2021 aralığında gerçekleşmenin üzerinde kaldığı da görülüyor.
Piyasa Katılımcıları Anketi
2001 yılı Ağustos ayında yapılmaya başlanan Piyasa Katılımcıları Anketi (Piyasa Beklenti Anketi), ilk başladığı yıllarda her ayın birinci ve üçüncü haftalarında olmak üzere ayda iki defa uygulanırken, 2013 yılı Ocak ayı itibarıyla ayda bir defa uygulanmaya başlandı. Yıllar içinde çok kez revizyon geçiren ankette bazı sorular çıkarken bazıları da eklendi.
Haziran 2021’de ise yapılan düzenlemeyle “Beklenti Anketi” ismi anketin sonuçlarının TCMB'nin kurumsal beklenti ve tahminlerini yansıttığı yönündeki yanlış anlaşılmaların önüne geçmek amacıyla "Piyasa Katılımcıları Anketi" olarak değiştirildi.
Yıllar içinde revizyona uğrayan anket katılımcılarının da sayısı son olarak Ekim 2023’te 49 yeni katılımcıyla 72’ye çıktı.