Petrol rallisiyle Ortadoğu’ya ek 1,3 trilyon $ girecek

Hilal SARI

Enerji zengini Ortadoğu ülkeleri Uluslararası Para Fonu’nun öngörülerine göre, artan petrol fiyatları nedeniyle beklenmedik 1,3 trilyon dolarlık bir gelir elde edecek. Suudi Arabistan başta olmak üzere, Körfez ülkelerinde petrol gelirlerinden beslenen varlık fonlarının da büyümesi bekleniyor. IMF’nin Ortadoğu ve Kuzey Afrika (MENA) Direktörü Jihad Azour, Financial Times’a verdiği demeçte, “Bölgenin petrol ve doğalgaz ihracatçılarının, özellikle de Körfez ülkelerinin kümülatif petrol gelirlerinde 2026’ya kadar 1,3 trilyon dolarlık artış görülecek” diye konuştu.

“Körfez’in varlık fonları petrolle ihya olacak”

Dünyanın en büyük petrol ve gaz üreticilerinin bulunduğu Körfez bölgesinde aynı zamanda dünyanın en büyük varlık fonları da bulunuyor. Suudi Arabistan’ın Kamu Yatırım Fonu (PIF), Katar Yatırım Otoritesi, Birleşik Arap Emirlikleri’nin Abu Dhabi Yatırım Otoritesi, Mubadala ve ADQ gibi fonları, Kuveyt Yatırım Otoritesi bunlardan bazıları. Suudi Prens Mohammed bin Salman’ın başkanlık ettiği 620 milyar dolarlık PIF, 2. çeyrekte ABD hisselerine 7,5 milyar dolardan fazla yatırım yaptı. Düşen hisse fiyatları sırasında yatırım yaptığı hisseler arasında Amazon, PayPal ve BlackRock gibi şirketler var. Bölgenin varlık fonları da benzer şekilde teknoloji, sağlık, yaşam bilimleri ve temiz enerji gibi alanlara yatırımlar yaptı. IMF MENA Direktörü Azour, “Körfez ülkelerinin petrolden gelecek ilave gelirleri ‘geleceğe yatırım’ için kullandığını ve bunun bölge ekonomilerinin verimini artıracak önemli bir trend olduğunu” söyledi.

Suudi Arabistan 9 yıl sonra cari fazla verecek

PIF, petroldeki artışın en büyük kazananlarından biri olacak ve IMF öngörülerine göre bütçe fazlası bu yıl GSYH’nin yüzde 5,5’ine denk gelerek rekor kıracak. Suudi Arabistan ekonomisi petrol fiyatları sayesinde 2013’ten bu yana ilk kez cari fazla verecek. Ayrıca IMF öngörülerine göre Suudi Arabistan bu yıl yüzde 7,6 büyüme kaydedecek ve bu son on yılın en hızlı büyümesi olacak. PIF’in yatırımları 2022’de de hükümetin yatırımlarını aşacak. IMF raporuna göre Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt, Bahreyn, Katar ve Umman’ın yer aldığı Körfez İşbirliği Konseyi 2021’deki yüzde 2,7’lik büyümenin ardından bu yıl yüzde 6,4 büyüyecek.

Petrol haziran zirvesinden %30 düşse de 100 dolardan uzaklaşmadı

Savaş ve pandemi sonrası iyileşme petrol fiyatlarını yükseltmişti. Resesyon endişeleriyle petrol fiyatları haziran zirvelerinden 30 dolar kadar düşmüş olsa da 100 dolara yakın seyrini koruyor. ABD’nin Körfez ülkelerinden ‘üretimini artır’ talepleri ise şimdilik karşılıksız kalmaya devam ediyor. Suudi Arabistan’ın petrol devi Saudi Aramco geçtiğimiz hafta 2022’nin 2. çeyreği için 48,4 milyar dolarla rekor kâr açıklamıştı. Bloomberg haberine göre bu, şimdiye kadar borsada işlem gören bir şirketin elde ettiği en yüksek çeyreklik kâr. Şirketin net gelirleri geçen yıla göre yüzde 90 arttı. Abu Dhabi’de faaliyet gösteren enerji uzmanı Ibrahim Elghitany de petroldeki artışın kraliyet için “altın bir fırsat” olduğunu söylüyor ve Suudi Arabistan’ın petrolden farklılaştırmaya çalıştığı ekonomisi için petrol dışı kalkınma planlarını finanse etmek için ihtiyaç duyacağı büyük cari fazlalar getireceğine dikkat çekiyor.

IMF, Suudi Arabistan’dan enerji teşviklerini kaldırmasını istiyor

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü ve Rusya’nın da aralarında yer aldığı müttefikleri (OPEC+) ABD Başkanı Joe Biden’ın “üretimi artır” çağrılarına kulağını tıkamıştı. Şimdi Uluslararası Para Fonu, tüm dünyada enflasyonu yükselten petrol fiyatlarının geçim krizine yol açması sonrası Suudi Arabistan’dan yurtiçi yakıt fiyatlarına uyguladığı üst limiti kaldırmasını istiyor. Suudi Arabistan geçen yıl geçim krizinin etkilerini hafifletmek ve vatandaşını korumak için yakıt fiyatlarında üst limit uygulamaya başlamıştı. 2060 yılında sıfır karbon bir ekonomiye dönüşme hedefi olan Suudi Arabistan, IMF’ye göre “Yurtiçi tüketimin azaltılması ve emisyon hedeflerine ulaşılması için iç piyasadaki enerji fiyatlarının artmasına izin vermeli”. IMF’nin Suudi Arabistan misyonu direktörü Amine Mati, verdiği bir röportajda “Mevcut teşvikleri sonlandırarak büyük bir verim kazanılabilir. Suudi Arabistan yeşil dönüşümü ve emisyonları azaltma fikriyle de uyumlu şekilde enerji fiyatlarının daha da artırılması konusunda iyi bir konumda” diye konuştu.

Elektrik üretiminde petrolün payı 22 yılda 5 katına çıktı

IMF’nin Suudi Arabistan’dan fi yat limitlerini kaldırmasını istemesinin önemli bir nedeni de hem yaz aylarında klima kullanımı nedeniyle tüketimin artacak olması hem de petrolün elektrik üretiminde hala çok büyük bir paya sahip olması. Suudi Arabistan’ın elektrik üretiminin yüzde 40’ından fazlası petrolle yapılıyor ve Bloomberg’deki habere göre Suudi enerji sektöründe petrol kullanımı 2000’den bu yana yüzde 500 artmış durumda. Ortadoğu’nun genelinde de yaz ve bahar aylarında havalandırma kullanımı nedeniyle petrol talebi yüzde 10 artıyor. Suudi Arabistan bu sezonluk artışta yüzde 75 ile aslan payına sahip.

Avrupa’nın Ortadoğu’dan dizel ithalatı 3 yılın zirvesinde

Avrupa ülkelerinin Ortadoğu’dan dizel tipi yakıt ithalatı tanker verilerini lzleyen Vortexa verilerine göre ağustosta üç yıldan uzun bir sürenin en yüksek düzeyine çıkacak. Ana neden yine aylardır devam eden enerji darboğazı. Ancak jet yakıtı ithalatının dizelin aksine düşeceği öngörülüyor. Bu ay Avrupa’nın 1,67 milyon ton dizel yakıt ithal etmesi beklenirken, bunun Haziran 2019’dan bu yana en yüksek hacim olduğu aktarıldı. Avrupa’nın jet yakıt ithalatı ise havacılık sektöründe yaşanan iptaller nedeniyle ağustosta yüzde 79 düşüşle 457 bin tona düşmeye hazırlanıyor. Bu da şubat ayından bu yana görülen en düşük seviye. Ortadoğu’da rafine edilmiş toplam yakıt ihracatının ise Avrupa’ya ihraç edilen 934 bin tona rağmen ağustosta 2,12 milyon tona gerilemesi öngörülüyor. Eylül ayında Avrupa’ya varmak üzere toplam 851 ton yakıt taşıyan tanker, Süveyş Kanalı’na doğru yola çıktı. 15 tanker daha provizyonlu şekilde Avrupa ülkeleri tarafından 1,1 milyon ton yük taşımak üzere rezerve edildi.