Pamukta ‘resesyon’ kopuşu

Evrim KÜÇÜK

Yılda 27 milyon ton üretimi yapılan pamuğun fiyatında ibre tersine döndü. Arz kısıntısı ve pandemi sonrası taleple büyük sıçrama yapan pamuk fiyatları resesyon endişesi ve Çin’in ağırlaşan COVID tedbirleriyle bir anda büyük baskı altına girdi. Fiyatlar mayıs ayında test ettiği 11 yılın zirvesinin yüzde 40 altına indi. Küresel talebin yavaşlamasıyla fiyatların daha da gerileyebileceği tahminleri yapılıyor.

ICE'de pamuk vadeli işlemleri birçok sebebin bir araya gelmesiyle düşüyor.

* Çin'in yeni COVID kısıtlamalarını benimsemesinin ardından dünyanın en büyük tüketicisinde zayıf talep endişesi yaşanıyor.

* Fed’in faiz artışlarının yarattığı güçlü dolar ortamı spekülatif yatırımları olumsuz etkiliyor ve fiyat görünümünüm bozuyor.

* Yüksek enflasyon ve resesyon endişesi tüketimi baskılıyor.

* Düşük tüketim beklentileri, pamuğun son fiyat artışı, yüksek navlun ve sınırlı arz gibi faktörler küresel pamuk ticaretini engelliyor.

Zirvesinin %40 altında

Mayıs ayında 11 yılın en yüksek seviyesi olan pound başına 158 dolara tırmanan fiyatlar, yüzde 40’a yakın değer kaybıyla pound başına 96 cent seviyesine indi. Yılbaşından bu yana yüzde 15 olarak gerçekleşen fiyat düşüşü, son 1 ayda yüzde 33’ü buldu.

ABD Tarım Bakanlığı (USDA) tarafından hazırlanan son küresel Pamuk piyasaları görünümü raporunda tüketimde ciddi bir gerilemenin söz konusu olduğuna dikkat çekiliyor. USDA, iki büyük giyim üreticisi olan Meksika ve Bangladeş'ten gelen düşük tüketim nedeniyle haziran raporunda dünya talep tahminlerini 450 bin balya düşürdü. Arz tarafında ise, bir sonraki hasat sezonunda üretim tahminlerini 121.2 milyon balyaya yükseltti.

Küresel ithalattaki düşüş 2022/23’te sürecek

Dünya pamuk piyasasından gelen son veriler ithalat ve tüketimde gerileme yaşandığını ortaya koyuyor. 2021/22 ticaret ve tüketimi haziranda bir kez daha düşüş gösterdi. İthalat art arda yedinci ay, tüketim ise özellikle Çin, Pakistan, Vietnam ve Bangladeş gibi önde gelen pamuk tüketicileri için art arda dördüncü ay düşürüldü. Dünyanın en büyük ithalatçı ülkesi Çin için beklentiler yılbaşından bu yana belirgin bir düşüş gösterdi. 2021/22 sezonunda küresel ticaret beklentisi 1.3 milyon balya aşağı çekildi.

Avustralya ve Hindistan’da üretim geriliyor

Düşük üretim, geç mahsuller, lojistik gecikmeler ve ertelenen sevkiyatlar ticareti engelliyor. Hindistan ve Avustralya da dahil olmak üzere büyük ihracatçılar, mevcut pazarlama yılında bu sorunlarla uğraşmaya devam ediyor. Hindistan üretimi azaltıyor ve bu nedenle sevkiyata yönelik tedarik düşüyor. Avustralya'nın mahsulü beklenenden daha gecikmeli elde edildi ve sevkiyatlar ertelenmek zorunda kaldı. İlerleyen dönemde üretim ve tüketimin talebin zayıflamasıyla bastırılmaya devam etmesi bekleniyor. Bununla birlikte kullanımın yatay kalması fakat ihraç edilebilir arzdaki artış nedeniyle küresel ithalatın gelecek yıl toparlanması umuluyor.

Gelecek yıl ithalat 1.1 milyon geriler USDA 2022/23 pazarlama yılında küresel üretimin, ABD ve Brezilya’da düşüş nedeniyle 1.2 milyon balya aşağı çekerek 120 milyon balya civarına indirdi. Küresel tüketim beklentisi özellikle Bangladeş, Çin, Hindistan ve Vietnam'daki düşüşler nedeniyle 1.6 milyon balya düşürüldü. Küresel ithalat beklentisi de 1.1 milyon balya aşağı yönlü revize edildi.

Diğer tarım emtia ürünlerinden daha hassas

Sektör uzmanları ekonomik durgunluk dönemlerinde pamuk fiyatlarının genellikle düştüğüne dikkat çekiyor. Rebellion Research tarafından yayınlanan bir makalede, fiyatlar ve S&P 500 endeksi arasında bir korelasyon olduğu belirtiliyor ve endeks gerilediğinde pamuk fiyatlarının da gerilemeye başladığı ifade ediliyor. Araştırma, yatırımcılar durgunluktan korkmaya başladıklarında, pamuk piyasalarının ilk tepki veren emtia ürünlerinden biri olduğu çünkü ekonomi zorluklar baş gösterdiğinde tüketicinin ilk olarak giysi ve mobilya alımlarının erteleme eğiliminde olduğu belirtiliyor. Dolayısıyla pamuk ekonomik bir yavaşlamaya karşısında herhangi bir tarımsal emtiadan daha duyarlı hale geliyor. Bu nedenle pamuk fiyatının bir süre daha baskılanmaya devam edebileceği tahminleri yapılıyor.