Otomotiv üretimine ‘korona’ molası!

Aysel YÜCEL

Koronavirüs salgını dünyada olduğu gibi Türkiye’de de otomotiv sektörüne ağır darbe vurdu. Otomotiv üreticileri salgının yayıldığı diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye’de üretime zorunlu mola veriyor. Ford Otosan, Toyota, Honda ve Mercedes Benz Türk bu haftadan başlayarak üretime iki hafta ara verecek. Tofaş ise Bursa’daki fabrikasında üretime devam edecek ancak, üretim hatlarında ‘1.5 metre sosyal mesafe’ kuralı uygulayacak. Ana sanayinin ardından yan sanayi firmaları da geçici süre ile üretimi durdurmak için harekete geçti. TAYSAD Başkanı Kanca, “İhracatımız yüzde 20 azalabilir” dedi. Öte yandan sektör temsilcileri, Türk otomotiv sanayisinin ihtiyaç halinde tıbbı malzeme üretimi için Ar-Ge ve üretim tesislerini devreye sokabileceğini vurguladı.

Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Başkanı Haydar Yenigün, hızla yayılan salgının merkez üssünün Türkiye’nin en önemli ticaret partneri Avrupa’ya taşındığını vurgulayarak, “Bu durum üretim ve ihracatı olumsuz etkileyecek. İhracatının yüzde 80’den fazlasını AB ülkelerine gerçekleştiren otomotiv sanayimiz, ne yazık ki bugün geldiğimiz noktada üç ana sebepten ötürü üretimde ciddi aksaklık ve kayıplar yaşamaya başladı” dedi. Yenigün, bu üç nedeni şu şekilde sıraladı:

1. AB pazarlarındaki ani düşüş nedeniyle, bazı ülkelerden ekonomik gerekçelerle sipariş iptallerinin gelmeye başlaması;

2. Sınır geçişleri ve limanlarda yaşanan kesinti ve yavaşlamalar sebebiyle lojistik süreçlerinin sürdürülmesine ilişkin problemler;

3. Avrupa’da birçok fabrikanın üretimini durdurması ile birlikte özellikle Avrupa’dan temin edilen komponentlerin tedariğinde yaşanan zorluklar…

Uzakdoğu ile çalışan şanslı

Türkiye’de 400’ü aşkın üyesi bulunan Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Başkanı Alper Kanca, pazarın en önemli oyuncularının fabrikalarını kapatmalarına neden olan koronavirüs salgınının, tedarik sanayisini de etkilediğini dile getirdi. Avrupa otomotiv pazarındaki düşüşün mart ayında daha da artmasını beklediklerini ifade eden Kanca, “Üyelerimizin yüzde 80’i bu ayın son haftasında üretimi azaltacak. Yüzde 15’i ise 20 Mart’tan itibaren 2 haftalığına işletmelerini kapatma kararı aldı” dedi. Kanca, üyelerin yüzde 5’inin ise üretime devam eden ana sanayi firmalarına veya özellikle Uzakdoğu odaklı firmalara çalıştıkları için faaliyetlerine normal şekilde devam ettiğini aktardı.

AB’deki araç üreticilerinin neredeyse tamamının tüm fabrikalarında üretime ara verdiğini aktaran Kanca, “Bazıları ne zaman üretime başlayacaklarına dair net bir tarih de vermedi. Ford ve BMW, 4 haftalık duruş açıklaması yaparken, sektörde söylenenlere göre dünyanın en büyük araç üreticilerinden birisi mayıs ayı ortasına kadar tamamen kapalı olacağına; ilk beşte yer alan üretici ise temmuz ayına kadar kesintili 8 hafta duruş planladığına işaret etti. Almanya ve İtalya’da durum her geçen gün kötüye gidiyor. Bu durumda araç satın almak, insanların gündeminde olamaz” dedi.

“Kısa süreli çalışma ödeneği mevzuatı güncellenmeli”

“Krizin şu andaki görüntüsüne göre, 2020 yılı ihracatımızın yaklaşık yüzde 20 azalma riski taşıdığını söylemek yanlış olmayacak” diyen Kanca, çalışanların durumuna da değinerek, “Krizin ne kadar süreceğinin belirsiz olması sebebiyle çalışanların gelir açısından mağdur olmaması için acilen kısa süreli çalışma ödeneği mevzuatı güncellenmeli, başvurular çok hızlı işleme alınmalı” dedi.

Hatırlanacağı üzere; ilk olarak geçen hafta başında Ford Otosan, 30 Mart - 4 Nisan tarihleri arasında Kocaeli Gölcük fabrikasında üretime ara vereceğini duyurdu. Ardından diğer markalar da benzer açıklamada bulundu. Toyota, Sakarya’da bulunan fabrikasında üretim faaliyetinin 21 Mart - 5 Nisan tarihleri arasında durduracak. Honda Kocaeli Şekerpınar fabrikasında üretimi bugünden itibaren askıya alacak. Mercedes Benz Türk, Hoşdere otobüs fabrikasında bugün üretime iki hafta ara verecek. Aksaray Komyon fabrikasında ise yine iki hafta sürecek üretim molası 28 Mart’ta başlayacak. Tofaş ise Bursa’daki fabrikasında üretime devam edecek ancak, üretim hatlarında ‘1.5 metre sosyal mesafe’ kuralı uygulayacak. Bu da üretimin hızını düşürecek. Hyundai ve Renault gibi yerli üretim yapan diğer markalarda ise üretim şimdilik devam ediyor.

Showroom’lar dezenfekte ediliyor, bazıları en fazla iki müşteri alıyor

Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği (OYDER) Başkanı Murat Şahsuvaroğlu, showroom'ların düzenli olarak dezenfekte edildiğini ve gerekli önlemlerin alındığını vurguladı. Şahsuvaroğlu, "Showroom trafiği son günlerde az bir miktar geriledi. Şubattan marta çok yoğun bağlantılarla giderken, marttan nisana bu bağlantı hissiyatı yok. Özellikle batıya doğru yaklaştıkça az bir miktar gerileme var. Ama doğuya ve güneydoğuya baktığımızda orada henüz bunu göremiyoruz" dedi.

OTOMOTİVCİLER TIBBI MALZEME ÜRETİMİ İÇİN DESTEĞE HAZIR

Koronavirüs salgınının ardından otomotiv üreticileri solunum cihazı ihtiyacının karşılanmasına destek sunmak için harekete geçti. Ford ve GM’nin ardından Porsche, Skoda ve BMW solunum cihazı üretime katkı sağlayabileceklerini duyurdu. Volkswagen, 3D yazıcılarla medikal malzeme üreteceklerini bildirirken, Tesla CEO'su Elon Musk, koronavirüs salgınıyla mücadele için suni solunum cihazı üretmeye hazır olduğunu açıkladı. OSD Başkanı Haydar Yenigün, ihtiyaç halinde Türk otomotiv sanayisinin de tıbbı malzeme üretimi için Ar-Ge ve üretim tesislerini devreye sokabileceğini söyledi.

TAYSAD Başkanı Alper Kanca da konuyla ilgili DÜNYA’ya özel açıklamalarda bulunarak şunları söyledi: “Otomotiv tedarik sanayinin elin de böyle bir krizde kullanılabilecek iki önemli değer var. Birincisi yetkinlik ikincisi kapasite. Bunları anlamlarıyla açacak olursak; Yetkinlik yani çok geniş bir yelpaze de farklı üretim süreçlerine hakim olmak bu süreçlerde istenilen her türlü üretim işlemini yapabilmek anlamına geliyor. Kapasite ise bu işlemlerle ilgili yeterince alet, cihaza sahip olmak demektir. Biz Türk otomotiv tedarik sanayi olarak bu işe sarılarak hiç tartışmasız bir an bile tereddüt etmeden hem yetkinlik hem kapasitemizi kullanmaya / kullandırmaya hazırız. Yalnız burada bir şeye dikkat etmek gerekiyor. Özellikle sosyal medyada ‘hadi gelin solunum cihazı üretelim’ veya ‘şöyle bir alet imal edelim’ türü yaklaşımlar var. Bunlar çok gerçekçi değil. Çünkü bu tür tıbbi cihazların üretimi ciddi derecede yüksek bir uzmanlık gerektiriyor. Sonuçta insan yaşamı söz konusu. Bir otomotiv tedarikçisinin birkaç gün içerisinde solunum cihazı üretmesi mümkün değil. Ama bizler ihtiyaç olan tekil parçaları üretir, bu cihazları üretme becerisine sahip olanlara destek verebiliriz. Ya da makinelerimizi, tesislerimizi, en önemlisi mühendislerimizi, çalışanlarımızı, kendimizi bu cihazları üretmeyi bilen profesyonellerin kullanımına sunarız.”

Satışlarda umut ikinci yarıya kaldı

İki yıllık daralmanın ardından ocak ve şubat ayında hızlanan otomotiv satışları koronavirüs nedeniyle yeniden frene bastı. Ancak sektör uzmanları, geçtiğimiz haftalarda yukarı yönlü revize edilen 700 bin adetlik yılsonu satış tahminini koruyor. Veri ve analiz şirketi Cardata, koronavirüs salgınının otomotiv sektörüne ilk etkilerini güncel verilerle analiz etti.

Yaşanan gelişmeler nedeniyle sıfır araca ulaşmanın bir süre daha zorlaşacağını vurgulayan Cardata Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın, buna rağmen yılın başında ön gördükleri 710 bin adetlik pazar tahminlerinde değişiklik olmayacağını söyledi. Yalçın, “Salgının önümüzdeki 3 ayda tedarik zincirinde yaratacağı sıkıntılara rağmen, birikecek talep temmuz gibi satışa dönmeye başlayacak ve pazar yükselmeye devam edecek” dedi. Koronavirüs salgınına Yalçın ayrıca, salgınla birlikte insanların hijyen endişeleri sebebiyle toplu taşıma kullanma yerine kendilerine ait bir otomobil satın almak istediğini bunun da satışları canlı tuttuğunu söyledi. Autofocus Otomotiv Yönetim Danışmanlığı kurucusu Uğur Sakarya da salgın nedeniyle otomotiv pazarının durağan bir ikinci çeyrek geçireceğini ancak buna rağmen 700 bin adetlik toplam pazar öngörüsünde bir düşüş yaşanmayacağını ve biriken talebin yılın ikinci yarısında pazarı hareketlendireceğini vurguladı. Bayilerin yaşanan süreçten negatif etkilendiğini de ifade eden Uğur Sakarya, bayilerin bu dönemi kısıtlı kadrolarla nöbetleşe çalışarak geçirdiğini belirtti. Uğur Sakarya ayrıca, bayilerde yeni araç siparişleri alınamadığını, ikinci el araç satışlarının yüzde 50 oranında azaldığını ve günlük servis girişlerinin dahi ciddi oranda düştüğünü sözlerine ekledi.

Toplu taşımadan kaçıp, araç kiralayan var

Tüm Oto Kiralama Kuruluşları Derneği (TOKKDER) Başkanı İnan Ekici, toplu taşıma tercih etmeyip araç kiralamaya yönelen yeni bir müşteri grubu oluştuğunu belirtirken, “Bir yandan bu nedenle araç kiralamaya talep varken, diğer bir yandan ertelen ya da iptal edilen seyahatlerden ötürü talepte bir daralma da var. Kısaca bazı müşteri grupları talebinde artış varken bazı gruplarda da azalma var. Araç kiralamaya olan toplam talepte henüz negatif bir etki gözlenmedi. Ancak salgın yayılır ve süresi uzar ise sektörümüzde geçen seneye göre bir daralma yaşanacaktır” dedi. Enterprise Türkiye CEO'su Özarslan Tangün, “Halkımız, her türlü toplu taşıma araçlarıyla seyahatlerini büyük ölçüde askıya almış durumda., Toplu taşıma kullanmak istemeyen ve kiralama ofislerine gelmek istemeyenler için araçları talep edilen noktaya kadar ücretsiz teslim hizmetiyle getirmeye başladık” dedi.