Mutfak kapanınca komi motokurye oldu

Koronavirüs salgını, birçok sektörde işsizliğe yol açarken, bazı sektörlerde de yeni istihdam alanları oluşturdu. Yeme-içme sektörü ve online ticaret de bu alanlardan bazıları. Yılın ikinci ve son çeyreğinde 120 bin civarında olan restoran ve kafelerde 2 milyon civarında olan çalışanların yüzde 10’a yakınının işsiz kaldığına dikkat çeken sektör temsilcileri, söz konusu çalışanların önemli bir kısmının motokurye olarak çalışmaya başladığını kaydetti.

Bu durum ehliyet başvurularına da yansıdı, yıllık 1.1 milyon adet olan motosiklet sürücü belgesi sayısı yüzde 10’a yakın artış gösterdi. Motosiklet ehliyeti başvurularının sektörü domine ettiğini belirten temsilciler bir önceki yıla oranla söz konusu alanda başvuruların yüzde 100 arttığını kaydetti. Bu durum motosiklet satışlarına da yansıdı. 2020 ocak-kasım döneminde toplam motosiklet sayısı 3.5 milyon adeti aştı.

Kayıtdışı istihdam fazla

Yeme-içme sektörü kayıtsız işçide önde gelen sektörler arasında yer alıyor. Yanı sıra işçi sirkülasyonu çok fazla olan sektörde koronavirüs destekleri arasında yer alan Kısa Çalışma Ödeneği (KÇÖ) şartlarını yerine getiren eleman sayısı ise oldukça az. KÇÖ’den faydalanmak için son 450 günde sigortalılık durumu ve son 120 günde aynı işyerinde çalışmış olma şartı gerekiyor. Bu vasıfları yerine getiremeyen yeme-içme sektörü çalışanlarının önemli bir kısmı bu dönemde kuryelik yapıyor.

200 bin kişi işsiz kaldı

TÜRYİD Başkanı Kaya Demirer, kayıtlı olarak 120 bin civarında olan kafe ve restoranlarda 2 milyon civarında çalışan bulunduğunu aktarırken kapanmalar nedeni ile sektörün çok zor durumda kaldığını vurguluyor. Demirer, “Önümüzdeki dönemde kredi ya da hibe gibi destekler gelmezse işletmelerin önemli bir kısmı açılamayacak. Mart ayından bu yana 2 milyon çalışan sayısı yüzde 5-10 arası azaldı. 200 bin kişi işsiz kaldı. Bu rakamın çok daha fazla artmasından endişe ediyoruz. Bunların da önemli bir kısmı motokurye olarak hizmet vermeye başladı” görüşünü dile getiriyor.

Saat ücreti 15-29 TL

Eskişehir’de online yemek hizmeti Çırak gibi şirketlere motokurye hizmeti veren Sinan Kazan, son dönemde yeme-içme sektörü çalışanlarından önemli oranda talep aldıklarını söyledi. Sinan Kazan, “4 ay önce motokurye olarak işe başladım. Pandemi ile online yemek servise talep artınca ekibimi kurdum. Şu an 30 kişilik bir ekibimiz var, kadın komi ve garson da kuryelik yapıyor. Yeme-içme sektöründen talep gelmeye devam ediyor” dedi. Kazan’ın verdiği bilgilere göre, motokuryeler saatlik ya da sabit ücret ile çalışıyor. Saatlik başına ücret il, bölge ve motosiklet sahipliğine göre 15 TL ile 29 TL arasında değişiyor.

Yeni bir girişim örneği

İstanbul’da hizmet veren Ayapa Restoran da koronavirüs döneminde örnek bir girişimcilikle şartlara uyum sağladı, hem istihdamını korudu, hem de ek istihdam yarattı. Farklı sektörlerde de faaliyet gösteren işletmenin sahibi Sait Yılmaz, “İlk vaka döneminde 80 gün kapalı kaldık. Sonra sektörde açılış kapanış saatleri ardı ardına değişti. Ne yapabiliriz diye düşündük ve hızlıca online servise yönelik çalışmalar başlattık. İkinci kapanma konuşulmaya başlayınca çalışanlarımız ile konuştuk ve ortak karar ile her birine motosiklet ehliyeti aldık. Şu an pandemi öncesi cirolarımıza ulaşmış durumdayız. Bu şekilde bir dönüşüm geçirerek hem işletmenin devamını sağladık, hem istihdamımızı koruduk, hem de ek istihdam sağladık” açıklamasında bulundu.

A1 ve A2 ehliyet talebinde rekor

Sürücü Kursları ve Eğitimcileri Derneği Başkanı İsmail Yılmaz, pandemiyle birlikte toplu taşıma araçlarını kullanmak istemeyen vatandaşlardan ve online servisin artması ile motosiklet ehliyeti almak isteyenlerin yoğun talebi ile karşılaştıklarını anlattı. Yılmaz, “Kurumlar ve kişilerden A1 ve A2 ehliyet talebi önemli oranda arttı. Eskiden 4-5 adet başvuru alan sürücü kursu şimdi 10 adet başvuru alıyor. Eskiden 1.1 milyon adet olan toplam belgenin yüzde 10’u motosiklet ehliyeti başvurusu alırken şimdi bu oran yüzde 20’ye çıkmıştır. Yani motosiklet ehliyeti başvurusu yüzde 100 arttı. Özellikle büyük şehirlerde başvuru sayısı daha fazla” şeklinde konuştu.

B sınıfı ehliyetle 50 cc’lik motosiklet kullanılabiliyor

Motosiklet Endüstrisi Derneği (MOTED) Genel Koordinatörü Remzi Öztürk, yıllık 1.1 milyon adet olan sürücü belgesi talebinin yüzde 8-10 arasında arttığını belirtti. B sınıfı ehliyeti olanların 50 cc’ye kadar olan motosikletleri kullanabildiğini bildiren Öztürk, bunu 150 cc’ye çıkarmaya yönelik çalışmaların sürdüğünü aktardı. 2005 yılında A2 ehliyete sahip motosiklet sürücüsü sayısı 450 bin civarında iken 2014 yılında bu sayı 2 milyon sınırına yaklaştı. 2020 yılı Ocak ayı itibarıyla trafiğe kayıtlı motorlu taşıt sayısı 23 milyona, sürücü belgesi bulunan kişi sayısı ise 30,9 milyona ulaştı. Bu belgelerin 23,6 milyonu B sınıfı, 1,6 milyonu C sınıfı, 967 bini D sınıfı, 4,7 milyonu E sınıfı, 5,8 milyonu F sınıfı sürücü belgelerinden oluşuyor. Motosiklet sürücülerini kapsayan A1 ve A2 sürücü belgesi sayısı ise 3 milyonu aştı. Bu rakamın bu yıl 3.5 milyonu aşması bekleniyor. 2020 kasım ayı itibari ile ise kayıtlı araç sayısı 23,1 milyona yükselirken, bunun 3,5 milyon adedi motosikletlerden oluştu.