Mermerin yüzde 13'ü Adıyaman’da bulundu, şimdi OSB’si kuruluyor

DÜNYA Gazetesi, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) öncülüğünde 81 ildeki oda ve borsalarla bir araya geliyor. “Başkanlar Konuşuyor” adlı bu projede üçüncü kent Adıyaman oldu. DÜNYA’ya konuşan Adıyaman’ın başkanları Mermer İhtisas OSB’sinde yer tahsisine 2022’nin ilk çeyreğinde başlanacağını duyurdular.

Mermerde katma değeri 17 katına çıkartacağız

Mustafa Uslu / Adıyaman Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı

Maden Tetkik Arama (MTA) Genel Müdürlüğü 4-5 sene önce bize muazzam bir bilgi verdi. Türkiye’deki mermer rezervlerinin yüzde 13 Adıyaman’daymış. Daha önceden bilmiyorduk. Tabir caizse, biz zenginliğin üzerinde yatıp kalkıyormuşuz, haberimiz yokmuş. Şu anda Adıyaman’dan günde aşağı yukarı 100 TIR Mersin Limanı’na ihraç mermer ürünü taşıyor. Bunlar başta Uzakdoğu olmak üzere, İtalya’ya ve Avrupa’nın çeşitli ülkelerine gidiyor. Şu anda kentimizden blok mermer ihraç ediyoruz. Ancak yakın zamanda işleyip katma değerini Adıyaman’ımıza kazandıracağız. O yüzden son iki yıldır kentimizde Mermer İhtisas Organize Sanayi Bölgesi (OSB) kurmaya çalışıyoruz. 2022’nin ilk çeyreğinde OSB’mizde tahsis yapacağız. OSB’mizin kamulaştırması bitti, altyapısını çalışıyoruz. OSB’miz işlemeye başladığında blok mermeri işleyeceğiz 17 kat katma değer farkı ile daha yüksek fiyattan satacağız. Şimdi artık bu sektör, kent ekonomimizin lokomotifi olacak. Özetle zengin olmak istiyorsak, yer altı-yer üstü kaynaklarımızı değerlendireceğiz. Biri çıksın bana desin ki ‘Ben define aradım, buldum, zengin oldum’ böyle bir dünya yok. Çalışmamız lazım.

Yılda 287 gün aldığımız güneşi enerjiye çevireceğiz

Şimdi yeni bir sektörümüz daha gelişiyor. Bir yılın 365 günü var, Adıyaman bugünlerin 287’sinde güneşi verimli olarak alıyor. Bu özelliğimiz ile güneş alan kentler sıralamasında Türkiye 5’incisiyiz. Türkiye’nin günlük güneşlenme süresi 7,5 saat iken, Adıyaman 8,11 saatlik günlük güneş süresiyle ülke ortalamasının üzerinde. Adıyaman tabir yerindeyse "güneş"i ekonomiye kazandırıyor. Kentimizde yaklaşık 1 milyon 700 bin kilovat elektrik üretiliyor.

134 adet güneş enerji santrali var ve kurulu gücü 109,5 megavat. Bizim kent olarak petrolümüz de var. Çok bilinmez ama özel sektör üretimleri ile birlikte ülkemiz ham petrolünün yüzde 28,13’sinden fazlası Adıyaman bölgesinde üretiliyor. Güneşimiz petrole bedel. Ancak güneşle ilgili yatırımların önünde bir trafo merkezi kurulması durumu var. Siz ürettiğimiz enerjiden,

RES olsun GES olsun, salt sahasına bağlamanız lazım. Oradan da hatta bağlamamız lazım. Şimdi bize deniyor ki ‘Siz Adıyaman'da 100 bin kilovatlık bir yatırım yapabilirsiniz, çünkü bağlantı yapabileceğimiz tesisimiz ona göre var’. Dolayısıyla TEİAŞ’ın yeteri kadar trafo merkezi kurması lazım. Türkiye’de cari açığı tetikleyen en önemli faktörlerden biri de enerji. Dışa bağımlıyız. Ülke ekonomimizin de, Adıyaman ekonomimizin de önünü TEİAŞ’ın açması lazım. İnşallah istediğimiz seviyeye gelir.

Ayakkabı yatırımı gelirse hemen eleman yetiştiririz

Adıyaman 5084 Sayılı Teşvik Yasası döneminde önemli bir sıçrama yaşadı. İnanılmaz yatırımlar çektik. 11 senedir TSO başkanlığı görevini ifa ediyorum. Burada sanayicinin en önemli sıkıntısı ara eleman bulamamaktır. İşte bu yüzden ASGEM’i yanı Adıyaman İş Geliştirme Merkezi’ni harekete geçirdik. Valimiz de destek verdik ve 8 milyon TL’lik bir yatırım yaptık. Bunu yaparken de il özel idaresi, üniversite, belediye, organize sanayi ve ticaret odasını paydaş kıldık. Bina yatırımını tamamladık. Gerekli araçları da aldık. Şimdi burada ara eleman yetiştiriyoruz. Üç hafta önce İstanbul’dan büyük bir ayakkabı firması burada yatırım yapmak istediğini bildirdi. Biz hemen onlara eleman yetiştirecek güçteyiz. 5-6 ay sonra fabrikasını kurmuş olursa, onlara yüzlerce iş gücü sunabiliriz.

Talep tütünde daha az vergi olmalı

Tütün şehrimize sıcak para getiriyor. Şehrimizde son yaşananları herkes biliyor. Devlet şunu istiyor; ‘Bir kooperatif kurun, üretin. Ürettiğiniz tütünü getirin kooperatife satın. Kooperatif bunu işlesin uçağın bagajına koyun istediğiniz yere götürün satın’. Buradaki sıkıntı şu; bizim çocukluğumuzdan bu güne kadar bunun ürünün adı kaçak tütün. Türkiye'de bir tek Adıyaman'ın Çelikhan yöresinde hiç katkısız sarmalık içim bir tütün yetişir. Vatandaş ‘Kayıt altında alınmasın biz kaçak satalım’ diyor. Devlet de diyor ki ‘Siz getirin kooperatifleşin, isterseniz tütününüzü büyük yerlere satın, isterseniz kendiniz satın’. Ama burada aslında talebimiz şu olmalı. Bu küçük tarlalarda devlet bu tütüne dese ki, ‘Bu tütünü kooperatifleştirin kayıt altına alalım ama sizden yüzde 80 değil de yüzde 40 vergi alalım’. Talep bu olmalı bu olursa yerinde olur.

Tütünün Adıyaman istihdamına katkısı büyük, yoksul insanlarımıza sahip çıkmalıyız

Mahmut Fırat / Adıyaman Ticaret Borsası Başkanı

Adıyaman bir tarım kentidir. Özal döneminde de sanayinin nüveleri atıldı. Tarihimiz çok eskilere dayanıyor, sahabe gelmiş geçmiş, Fırat nehri bin yıllardır bu topraklara hayat vermiş. Bir tarım kenti olarak tüm dünyanın etkilendiği ve Türkiye’yi de vuran kuraklıktan çok etkileniyoruz. Bu da elbette rekolteleri etkileyecek. Biz Atatürk Barajı’nın hemen yanındayız. Ama suyu kullanma lüksümüz yok. Sulu tarım yapabilmemiz lazım. Baraj göletleri projelendirilirken, ben öğrenciydim. Daha baraj dolmadan ‘Adıyaman’da susuz bir metrekare kalmayacak’ denmişti. Ama bugüne geldik, göreve geldiğimizden beri de bakanlarla da temas halindeyiz, halen bu projeler tamamlanmadı. Çok geç kaldık. Gölbaşı ilçemizde proje kapsamındaki barajın başlangıç tarihi 2010, bitiş tarihi 2020 olarak görülüyor. Ancak şu anda fiziki gerçekleşme yüzde 52. Koçali Barajımız başlangıç tarihi 2013 bitişi 2021 fiziki gerçekleşmesi yüzde 43.

Gömükhan barajı var. Onun da başlama tarihi 2015 yılı, bitişi 2022. Fiziki gerçekleşme yok. Son olarak da Adıyaman Kahta'da Büyükçay Barajı diye bir projemiz var. Başlangıcı 2020 bitişi 2026. Fiziki gerçekleşme yok. Biz Adıyamanlılar olarak usluyuz, birliğe beraberliğe inanıyoruz ama arzu ettiğimiz şeyleri bir arada biz bulamıyoruz. Ekilebilir alanlarımızı ekip biçemiyoruz. Tüccar ihracata yönelik ekim yapıyor, tütün olayı da o yörenin ekmek parası.

En ücra ilçede bir yoksul Adıyamanlı genç ekmek peşindedir

Tütün konusuna da farklı bakmak lazım. Kaçak tütün ne demek önce onu düşünmek lazım. Birisi gidiyor ülkenin doğusundan 15-20 kağıda alıyor, geliyor Türkiye'nin değişik yerlerinde 100-150 kağıda satıyor. İşte bu kaçak. Şimdi bizim çiftçimizin olayına gelelim. Çiftçiler diyor ki, “Bizim üretimimize vergi mi uygulayacaksınız. Doğrudur, makul şartlarda bir vergi uygulayalım. Tütün ürünlerinde yüzde 80-85 arası bir vergi var. Bize de makul, hatta kademeli olarak hukuksal temelde küçük üretim yapanlara uygun bir vergi uygularsanız, üretimimiz dışarı gitmez.’ Kabul etmek lazım tütünün Adıyaman’da istihdama çok önemli katkısı var. Türkiye'nin en ücra il ve ilçesine gidin, hatta köyüne gidin, orada geçinmek için, ekmeğini bulmak için çalışan bir Adıyamanlı genci görürsünüz. Bizim bu gençleri düşünmemiz lazım. Vergi konusu 3 yıl ertelendi. Temmuzda bittiği için, devlet bunu durdurmak istedi. Bizlerin yoksul insanlarımıza sahip çıkmamız; canımızla bedenimizle, namus anlayışımızdır.

Kendi köylümüzü ayırmalıyız

Tütünde olduğu gibi denetim yoksa bir yerde her şey olur. Bu yaşımıza geldik, kontrol göremedik. Merdiven altı pek çok üretim var. Geçmişten günümüze büyüyerek devam ediyor. Ama kendi köylümüzü kendi üreticimizi bu durumdan ayırmalıyız. Çağdaş modern bir ülke olmamız yolunda en büyük eksiğimiz bu. Haklıyla haksızı birbirine karıştırıyoruz.