Merkez Bankası'ndan 3 şerh

Şebnem TURHAN

Merkez Bankası yılın son Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında piyasanın beklentilerine uygun bir şekilde politika faizini 100 baz puan indirdi ve yüzde 15’ten yüzde 14’e çekti. Böylece eylülden bu yana politika faizinde 5 puanlık bir indirim gerçekleştirilmiş oldu.

PPK kararı sonrasında dolar/TL 15.70 liraya kadar yükseldikten sonra 15,50 seviyelerinde işlem görüyor.

Analistler 2022 ilk çeyreğinde Merkez Bankası’nın metne eklediği "alınmış kararların birikimli etkileri 2022 yılının ilk çeyreğinde takip edileceği ve bu dönemde fiyat istikrarının sürdürülebilir bir zeminde yeniden şekillenmesi amacıyla geniş kapsamlı politika çerçevesi gözden geçirme süreci yürütüleceği" ifadesini net bir yönlendirme olarak okuyamadı.

Bazı analistler indirimlerin devam edebileceğini dile getirirken bazıları ise ilk çeyrekte sabit kalabileceği yorumunu yaptı.

Döviz kurlarında ise en azından ocak PPK’sına kadar sert bir hareket öngörmeyen analistler Merkez Bankası’ndan gelebilecek müdahalelerle de dolar/TL’nin yılı 14 lira seviyelerinde tamamlayabileceği görüşünde.

BİRİNCİ ŞERH

Merkez Bankası’nın iletişiminin net olmadığı uzun süredir piyasa aktörleri tarafından dile getiriliyor. Kasım PPK metnine göre yine bir çok ifade içeren karar metni de yoruma oldukça açık. Ki piyasa uzmanları özellikle üç noktanın yeni faiz indirimlerine kapı araladığına dikkat çekiyor. İlk olarak “Salgında yeni varyantlar nedeniyle kapanma tedbirlerinin ve seyahat kısıtlamalarının yeniden başlaması, küresel iktisadi faaliyet üzerindeki aşağı yönlü riskleri canlı tutmakta ve belirsizlikleri artırmaktadır” ifadesine işaret eden analistler metnin bu uyarıyla başlamasının dünyadan kaynaklanan sıkıntılar nedeniyle halen daha faiz indirimi gerekebileceğine Merkez Bankası’nın dikkat çektiği yorumunu yaptı. Aşağı yönlü riskler artarsa ilk çeyrekte bile indirime kapı aralanabilir.

İKİNCİ ŞERH

İkinci olarak Merkez Bankası karar metninde kendi etki alanı dışındaki faktörler nedeniyle yaratılan sınırlı faiz indirimi alanını aralık ayındaki 1 puanlık indirimle tamamladığını vurgularken bundan sonra yüzde 14 politika faizindeki değişimin talep enflasyonuna yönelik şekilleneceğinin de mesajını verdi. Bu yorumun kaynağı ifade ise şöyle: “Enflasyonda kasımda gözlenen yükselişte; döviz kuru gelişmeleri, küresel gıda ve tarımsal emtia fiyatlarındaki artışlar ile tedarik süreçlerindeki aksaklıklar gibi arz yönlü unsurlar ve talep gelişmeleri etkili olmaktadır. Kurul, politika faizinin 100 baz puan indirilerek, arz yönlü ve para politikası etki alanı dışındaki arızi faktörlerin fiyat artışları üzerinde oluşturduğu geçici etkilerin ima ettiği alanın kullanımının tamamlanmasına karar vermiştir.” Analistler kur ve enflasyondaki seviyenin zaten ilk çeyrekte iç talebi baskılayacağına vurgu yaparken 2022 ilk çeyrek boyunca faizde çok bir değişim yapmayı düşünmese bile düşük talep nedeniyle yine Merkez Bankası’nın elinin faiz indirimi için güçlendirebileceğini belirtti.

ÜÇÜNCÜ ŞERH

Bunun yanı sıra gelişmiş ülkelerdeki farklı iletişimlere işaret etmesinin de gevşek para politikasında yön olarak Fed’in değil Avrupa Merkez Bankası’nın gösterge olarak alındığı ve ECB faiz artırıma başlamadığı için halen daha indirim için fırsat yaratılabileceği olarak okundu. Bu yoruma neden olan ifade ise şöyle: “Bu çerçevede, iktisadi faaliyet, işgücü piyasası ve enflasyon beklentilerinde ülkeler arasında farklılaşan görünüme bağlı olarak gelişmiş ülke merkez bankalarının para politikası iletişimlerinde ayrışma gözlenmekle birlikte, merkez bankaları destekleyici parasal duruşlarını sürdürmekte, varlık alım programlarına devam etmektedir.” Özellikle ihracatın yarısından fazlasının Avrupa ülkelerine yapılıyor olmasına da Merkez Bankası’nın işaret edebileceğini kaydeden analistler bu cümlenin de indirim için alan yarattığını dile getirdi.

"Faiz indirimleri devam etmeyecek anlamına gelmiyor"

TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Atılım Murat: Merkez Bankası’nın politika faizi kararı beklenti dahilinde gelmesine rağmen kurun yukarı gittiğini görüyoruz. Beklenti dahilinde karar açıklandığı zaman pozitif yansımalarını görürüz fiyatlamalara. Bu tepki bile beklenti kanalının ne kadar bozulduğunu gösteriyor. Merkez Bankası ile piyasanın farklı sayfalarda olduğu gözleniyor. Bu geçici enflasyon ifadesi artık tüm dünyana olduğu gibi bizde de gündemden çıkıyor, metinde de belirtilmiş. Geçici enflasyon vurgusunun metinden çıkarılması faiz indirimlerinin devam etmeyeceği anlamına gelmiyor. Merkez Bankası ilk faiz indirimlerinden sonra çekirdek enflasyona vurgu yapmıştı, sonra cari dengeye vurgu yaptı önümüzdeki ayda, 2022 ilk çeyreğinde faiz indirimlerine devam etmek istiyorsa farklı ifade benimseyebilirler. Piyasa kararı anlamlandırmaya çalışıyor anlayamadığı için de kur yukarı çekmeye devam ediyor.

Yeni politika nasıl şekillenecek?

Merkez Bankası’nın aralık ayı karar metninde en dikkat çeken noktalardan biri de 2022 ilk çeyrekte geniş kapsamlı politika çerçevesi gözden geçirileceğinin yer alması. Metinde “Alınmış olan kararların birikimli etkileri 2022 yılının ilk çeyreğinde yakından takip edilecek ve bu dönemde fiyat istikrarının sürdürülebilir bir zeminde yeniden şekillenmesi amacıyla geniş kapsamlı politika çerçevesi gözden geçirme süreci yürütülecektir” diyerek bu yönlendirme yapıldı.

Analistler gözden geçirmenin nasıl olabileceğine yönelik ise iki alana işaret ediyor. Birincisi son dönemlerde para politikasında net bir çıpa bulunmuyor. Başkan Şahap Kavcıoğlu ilk göreve geldiğinde tüketici enflasyonunu işaret etmiş ardından çekirdek enflasyon yönlendirmesi yapmış son olarak da cari fazlaya dikkat çekmişti.

Ancak piyasa net bir çıpa olmadığı yorumunu yapıyordu. İşte gözden geçirmenin yeni bir çıpa belirlenmesini sağlayabileceği ve buna göre yönlendirme yapılabileceği yorumlarını getirdi. İkinci olarak ise yine kredi genişlemesi hedefine bağlı olarak faiz koridoru sisteminin kredi veren bankalara farklı şekilde kullanılmasının da bir seçenek olduğunu vurguladı analistler. Nitekim kamu bankalarına sermaye artırımının kararının alındığı da haberlere yansıdı.

2022’de cari fazla verilecek

Aralık ayın PPK metninde 2022 yılında cari fazla verileceği beklentisi de yer aldı. Daha önce cari dengedeki iyileşmeye dikkat çeken Merkez Bankası bu kez “İhracattaki artış eğiliminin güçlenmesiyle cari işlemler dengesinin 2022 yılında fazla vermesi öngörülmektedir. Cari işlemler dengesindeki iyileşme eğiliminin güçlenerek devam etmesi fiyat istikrarı hedefi için önem arz etmekte, bu bağlamda ticari ve bireysel krediler yakından takip edilmektedir” diye beklentisini ifade etti. Analistler kur seviyesi nedeniyle ithalatın baskılanacağı için cari fazla verilebileceğini kaydederken ancak yine de küresel ekonomik aktivitedeki risklerin aleyhimize de işleyebileceğine işaret etti.

Beklenti gerçekleşmişken kur niye arttı?

Merkez Bankası’nın yılın son PPK’sından piyasa 100 baz puan faiz indirimi bekliyordu ve beklenti gerçekleşti. Ancak beklentiye rağmen ve metindeki yeni ifadelere rağmen kurlarda yeni rekorların anlamı ne? Analistler öncelikle beklenti indirim olsa bile 15 lirayı aşan dolar/TL ve yüzde 30’u aşması beklenen enflasyon ortamında içten içe pas geçme ihtimalinin daha fazla fiyatlandığı görüşünde.

İkinci olarak da yine net bir yönlendirme yapılmamış olması dikkat çekiyor. Yani faiz indirimlerinin sonuna gelindiğine yönelik net bir mesaj alınmadı. Ancak yine de kurda bundan sonra çok sert hareketler de öngörülmüyor. Merkez Bankası’nın piyasaya müdahalesi kapsamında bu yılın dolar/TL’de 14 lira seviyesinden tamamlanması ihtimalinin de bulunduğuna işaret ediyor analistler.