Merkez Bankası başa döndü

Şebnem TURHAN

Merkez Bankası yeni yönetimi göreve gelmesiyle birlikte rezerv artışına yönelik politikalar izlerken 8 Mart haftasında swap hariç net rezervler negatif yönde 53.9 milyar dolara kadar gerileyerek 23 Haziran 2023’teki negatif 51.8 milyar dolar seviyesinin de altına indi. 22 Aralık -8 Mart arasında ise 17.5 milyar dolar rezerv kaybı yaşandı.

Yurtiçi yerleşiklerin yerel seçim öncesi artan döviz talebine yabancı yatırımcıların da TL varlıklardan çıkış yapması eklenince Merkez Bankası’nın rezervlerinde kayıp hızlandı. Yeni yönetimin göreve gelip ilk hamlesini yaptığı Haziran 2023 Para Politikası Kurulu haftasında swap hariç net rezervleri -51.8 milyar dolar seviyesinde olan Merkez Bankası, geçen yılın son ayına kadar oldukça güçlü rezerv birikimi yaparak 22 Aralık haftasında -36.4 milyar dolara kadar yükseltmişti.

Ancak 22 Aralık’tan sonra yerli ve yabancının artan döviz talebi swap hariç net rezervin 8 Mart’ta -53.9 milyar dolara gerilemesine, 22 Aralık – 8 Mart arasında tam 17.5 milyar dolar harcanmasına neden oldu. Merkez Bankası’nın 10 Kasım-22 Aralık arasında 20.3 milyar dolar rezerv biriktirmişti. Son haftalarda artan döviz talebi nedeniyle Merkez Bankası swap hariç net rezervlerde göreve geldiği zamana geri dönmüş oldu.

Merkez Bankası'nın net uluslararası rezervlerinde geçen yılın sonunda başlayan düşüş 8 Mart haftasında dururken, brüt rezervlerde devam etti. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) toplam rezervleri, 8 Mart haftasında bir önceki haftaya göre 386 milyon dolar azalışla 130 milyar 533 milyon dolara geriledi. Böylece art arda 11. haftada da düşüş kaydetti. Brüt döviz rezervi 2.73 milyar dolar gerilerken, altın rezervinin değeri altın fiyatlarındaki yüzde 4,5 artışa paralel olarak 2.34 milyar dolar arttı.

11 haftada 19.24 milyar dolar geriledi

TCMB'nin yayımladığı haftalık verilere göre 8 Mart'ta sona eren haftada net rezervler 341 milyon dolar ile sınırlı toparlanma kaydederek 20.85 milyar dolar oldu. Net rezervlerde geçen hafta görülen toparlanmada TCMB'nin bankalara verdiği TL karşılığı takas (swap) olarak aldığı döviz miktarındaki artış ve altın değerleme etkili oldu. Geçen yıl 22 Aralık'ta 40.09 milyar dolar ile Ocak 2020'den bu yana en yüksek seviyeyi gördükten sonra düşüşe geçen net rezervler bu son veriyle birlikte, geçen 11 haftanın sekizinde düşüş kaydederek toplam 19.24 milyar dolar gerilemiş oldu.

TCMB'nin swap'lar hariç net döviz rezervleri 6.1 milyar dolar düşüşle -53.9 milyar dolar oldu. Ekonomistler Merkez Bankası’nın 10 Kasım-22 Aralık arasında 20.3 milyar dolar rezerv biriktirdiğini ancak 22 Aralık-08 Mart arasında 17.5 milyar dolarını harcadığını hesapladı. Döviz rezervlerinde genel seçimlerin tamamlanmasından itibaren geçen yılın ikinci yarısında görülen toparlanma aralık ayının son haftasından itibaren yönünü tersine çevirdi.

Tahvilde 22 ayın en sert çıkışı

Yabancı yatırımcılar ve yurtiçi yerleşikler 8 Mart ile biten haftada TL varlıklarda satış yaptı. Merkez Bankası verilerine göre yabancı yatırımcılar hisse senedi ve devlet iç borçlanma senetlerinde geçen hafta 552.4 milyon dolarlık net satış yaparken, yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı parite etkisinden arındırılmış olarak 1 haftada 3.2 milyar dolar arttı.

Merkez Bankası haftalık menkul kıymet istatistiklerine göre yabancı yatırımcılar hisse senetlerinde net 292.91 milyon dolar, devlet iç borçlanma senetlerinde ise 259.5 milyon dolarlık satış yaptı. Hisse senedinde 5 Ocak'tan bu yana, DİBS'te ise 13 Mayıs 2022'den bu yana yabancı en sert satışını gerçekleştirdi. Yılbaşından bu yana hissede net 252.95 milyon dolar satıcı, DİBS'te ise 61.55 milyon dolar net alıcı pozisyonunda bulunuyor.

Yabancı yatırımcı geçen hafta 6,2 milyon dolarlık Şirket Borçlanma Senedi (ŞBS) aldı. Yurtdışında yerleşik kişilerin, 1 Mart itibarıyla 34 milyar 355,3 milyon dolar olan hisse senedi stoku, 8 Mart'ta 33 milyar 587,2 milyon dolara geriledi. Aynı dönemde yurt dışında yerleşik kişilerin DİBS stoku, 2 milyar 763,7 milyon dolardan 2 milyar 411,5 milyon dolara inerken, ŞBS stokları 97,5 milyon dolardan 101,7 milyon dolara yükseldi.

Yurtiçi yerleşiklerde 3.2 milyar dolar artış

Merkez Bankası haftalık para ve banka istatistiklerine göre ise yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı geçen hafta parite etkisinden arındırılmış olarak 3 milyar 190 milyon dolar arttı. Gerçek kişilerin döviz mevduatı parite etkisinden arındırılmış olarak 1 milyar 283 milyon dolar büyürken, tüzel kişilerin döviz mevduatı parite etkisinden arındırılmış olarak 1 milyar 906 milyon dolar genişledi. Yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatları 181,1 milyar dolara geldi.

Tüketici kredileri 1 trilyon 596 milyar lira

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu verilerine göre, sektörün kredi hacmi 8 Mart itibarıyla 229 milyar 196 milyon lira artış gösterdi. Söz konusu dönemde toplam kredi hacmi 12 trilyon 363 milyar 424 milyon liradan 12 trilyon 592 milyar 620 milyon liraya çıktı. Tüketici kredileri, 8 Mart itibarıyla 17 milyar 848 milyon lira artışla 1 trilyon 595 milyar 932 milyon liraya yükseldi. Söz konusu kredilerin 440 milyar 324 milyon lirası konut, 93 milyar 264 milyon lirası taşıt ve 1 trilyon 62 milyar 344 milyon lirası ihtiyaç kredilerinden oluştu. Bu dönemde taksitli ticari kredilerin tutarı 35 milyar 964 milyon lira artarak 1 trilyon 559 milyar 23 milyon liraya çıktı. Bankaların bireysel kredi kartı alacakları da yüzde 0,6 artışla 1 trilyon 319 milyar 672 milyon liraya yükseldi. Bireysel kredi kartı alacaklarının 580 milyar 402 milyon lirasını taksitli, 739 milyar 270 milyon lirasını taksitsiz borçlar oluşturdu.

Kur korumalı mevduatlarda 7.4 milyar TL'lik gerileme

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu verilerine göre kur korumalı mevduatlar 8 Mart haftasında 7.4 milyar TL düşüşle 2.3 trilyon TL'ye geriledi. 8 Mart haftasında yaşanan düşüş Eylül 2023'ten bu yana en yavaş düşüş olarak kaydedildi. Bankacılık sektöründe toplam mevduat ise bankalar arası dahil geçen hafta 244 milyar 643 milyon lira artarak 15 trilyon 324 milyar 39 milyon liraya yükseldi.