Mayısta 7.93 milyar dolar açık verildi

Şebnem TURHAN

Türkiye’de cari denge mayısta 7 milyar 933 milyon dolar açık verdi ve 7.4 milyar dolar seviyesindeki beklentilerin üzerinde geldi. Cari dengedeki bozulmada ithalatın ihracattan hızlı artması, yavaşlayan konut yatırımları dışında doğrudan yatırım girmemesi ve yabancının TL varlıkları satışı etkili olurken, net hata noksan kaleminden de 7 milyar 405 milyon dolar ile neredeyse cari açık kadar çıkış yaşandı. Cari açığın finansman yükü rezervlere yıkılırken mayısta resmi rezervlerden 16 milyar 578 milyon dolar, ilk 5 ayda ise 39 milyar 23 milyon dolar kaybedildi. 5 aylık cari açık 37 milyar 696 milyon dolara, yıllıklandırılmış cari açık da mayıs itibariyle 59 milyar 961 milyon dolara yükseldi.

Enerji ve altın hariç denge açık verdi

Merkez Bankası verilerine göre geçen yıl mayısta 5.8 milyar dolar olan cari açık bu yıl mayısta 7.93 milyar dolara çıktı. Altın hariç cari açık geçen yılkı 4.5 milyar dolar seviyesinden 5.3 milyar dolara yükselirken, enerji hariç cari açık ise 339 milyon dolardan 3.9 milyar dolara yükseldi. Geçen yıl mayısta 988 milyon dolar fazla veren altın ve enerji hariç cari denge ise bu yıl mayısta 1.3 milyar dolar açık verdi.

Ödemeler dengesi tanımlı mal ihracatının geçen yıla göre yüzde 12,45, ithalatın ise yüzde 14,45 artması dış ticaret açığının yavaşlasa da artmasına neden oldu. Enerji fiyatlarındaki düşüşle enerji ithalatı gerilese de altın ithalatının artmaya devam etmesi dikkat çekti. Bu veriler ışığında ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığı geçen yıl mayıstaki 8.8 milyar dolardan bu yıl mayısta 10.5 milyar dolara çıktı. Hizmet gelirleri yavaşlayarak da olsa mayısta artışını sürdürdü ancak hizmet giderlerinde artış daha hızlı oldu. Geçen yıl mayısa göre net taşımacılık gelirlerinde yüzde 0,1 geriledi, net seyahat gelirlerinde yüzde 1,9'luk sınırlı bir artış yaşandı. Ancak, fikri mülkiyet hakları ve telekomünikasyon, bilgisayar ve bilgi hizmetleri gibi kalemlerdeki bozulma yüzünden toplam hizmet gelirlerinde yüzde 2,2 gerileme oldu. 861 milyon dolar olan geçen yıl mayıstaki birincil gelir hesabından çıkış 2023'ün aynı ayında 1.3 milyar dolara ulaştı.

Hisseden 630 milyon dolarlık net satış

Finansman kaleminde ise doğrudan yabancı yatırımdaki yavaşlama öne çıktı. Yabancı yatırımcıların doğrudan yatırımları sadece gayrimenkul alanında olurken bu kalem de önceki aylara göre ivme kaybetti. Verilere göre yurtdışı yerleşikler bu yıl mayıs ayında 356 milyon dolarlık gayrimenkul yatırımı yaptı. Toplamda doğrudan yabancı yatırım net girişi ise 89 milyon dolar oldu. Mayıs 2023’te yabancı yatırımcılar hisse senetlerinde 630 milyon dolar, devlet iç borçlanma senetlerinde 90 milyon dolarlık nette satış gerçekleştirdi. Portföy yatırımları kaleminden ise mayısta 1.4 milyar dolarlık çıkış oldu. Mayısta uzun vadeli borçlarda 208 milyon dolar, kısa vadelilerde 922 milyon dolarlık borçlanmaya gidildi.

Rezervlerde 5 aylık kayıp 39 milyar dolar

Cari açığın sermaye girişleri ile finanse edilememesi sonucunda resmi rezervlerde cari açık finansmanı nedeniyle kayıp meydana geldi. Finansal hesap 1.22 milyar dolar fazla verirken, sermaye hesabı 16 milyon dolar açık verdi. Mayısta resmi rezervler yaklaşık 16.6 milyar dolar azalndı. Net hata noksan kaleminden 7.4 milyar dolar çıkış meydana geldi. Yılın ilk 5 ayındaki rezerv kaybı 39 milyar dolar, net hata noksan kaleminden çıkış ise 13.7 milyar dolar oldu.
TSKB Ekonomik Araştırmalar Baş Ekonomisti Şakir Turan, yayımladığı notta mayısta dış ticaret açığındaki artışın yavaşlamasına karşın, hizmetlerdeki ivme kaybı ve birincil gelir kalemindeki çıkışın hızlanmasıyla cari açıkta artışın sürdüğünü belirtti. Turan, “Bankalar mayısta vadesi gelen borçlarının üzerinde borçlanmaya giderken sermaye akımlarındaki zayıf seyir ve reel sektör şirketlerinin nette borç ödeyici olmaları finansman tarafındaki kırılganlıkların sürmesine yol açtı. Bu ortamda net hata noksandaki çıkışla birlikte rezervlerde sert düşüş yaşandı. Önümüzdeki aylarda enerji fiyatlarındaki düşük seviyeler ve mevsimsel etkilerle dış dengede toparlanmanın yaşanabileceğini düşünüyoruz” dedi.

Haziranda cari açıkta düşüş yaşanabilir

Dinamik Yatırım Baş Ekonomisti Enver Erkan da Ticaret Bakanlığı verilerinin haziranda 5.4 milyar dolarlık bir dış açık ortaya koyduğunu ve 6 aylık dış ticaret açığının da geçen yılki 51.6 milyar dolardan 61.4 milyar dolara yükseldiğini hatırlatarak şöyle konuştu: “Bu açık 2022 Ocak - Haziran döneminde 51.6 milyar dolardı. Dolayısıyla dış ticaret açığının geçen yıla yükselmesi, cari açığın da bir miktar yukarıya gidebileceğini gösteriyor. Hizmet gelirleri ise turizm sezonu itibariyle önemli artış gösterecektir. Vergi artışlarının etkisi ve talepteki daralma ithalat kısmını geriletebilir. Kurdaki yukarı yönlü düzeltmenin devam etmesi ise ihracatı bir miktar destekleyebilir. 5.4 milyar dolarlık haziran dış ticaret açığı ve 3,5 milyar dolar olmasını beklediğimiz net turizm gelirleri itibariyle haziranda cari açıkta düşüş olabileceğini değerlendiriyoruz. 2023 toplamında ise halen 2022'ye göre daha yüksek bir yıllık cari açık gerçekleşebileceğini düşünüyoruz.”