Matrah ve vergi artırımının inceleme ve tarhiyata etkisi

Kamuoyunda Matrah Artırımı Kanunu olarak da bilinen 7326 sayılı “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun” 9 Haziran 2021 tarihinde yayımlanan Yasa ile

Kamuya olan borçların yapılandırılarak ödenmesi,

Mevcut ve muhtemel ihtilafların sonlandırılması,

Matrah ve vergi artırımı yoluyla vergilemede öngörülebilirliğin artırılarak geçmiş vergilendirme dönemleri ile ilgili olası risklerin ortadan kaldırılması,

İşletme kayıtlarının fiili durumlarına uygun hale getirilmesi,

Meslek Odaları ve Birliklerinin alacaklarının tahsil edilmesi,

Taşınmazlar ve amortismana tabi iktisadi kıymetlerin yeniden değerlenmesi,

Kullandığı nakdî ve gayrî nakdî kredilerinin anapara, faiz ve/veya ferilerine ilişkin ödemelerini aksatanlara yönelik Sicil Affı,

konularında önemli düzenlemeler yapıldı.

Yapılandırmaya konu olacak alacakların belirlenmesinde esas alınan beyan/vade tarihi 30 Nisan 2021 olarak belirlendi. Yasa hükümlerinden yararlanmak isteyen borçluların; şayet önceki konularda olduğu gibi bir süre uzatımı yapılmazsa 31 Ağustos 2021 tarihine kadar ilgili idareye başvuruda bulunmaları gerekmektedir. Hazine ve Maliye Bakanlığına, Gümrük ve Ticaret Bakanlığına, il özel idarelerine, belediyelere ve Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıklarına (YİKOB) bağlı tahsil dairelerine ödenecek tutarların ilk taksitini 30 Eylül 2021 tarihine kadar, Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı tahsil dairelerine ödenecek tutarların ise ilk taksitini 31 Ekim 2021 tarihine kadar, diğer taksitlerin ise bu tarihleri takip eden ikişer aylık dönemler hâlinde azami onsekiz eşit taksitte ödenmesi mümkün.

Yeniden yapılandırılmış borçların ilk taksit ödeme süresi içerisinde tamamen ödenmesi koşulana bağlı olarak feri alacaklar yerine, hesaplanmış Yİ-ÜFE tutarlarının yüzde 90’ının tahsilinden vazgeçilecek, ilk iki taksit ödeme süresi içinde ödenmesi halinde ise Yİ-ÜFE tutarında yüzde 50 indirim yapılacaktır.

Dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan birisi ilk iki taksitin süresinde tam ödenmemesi ya da süresinde ödenmeyen veya eksik ödenen diğer taksitlerin belirtilen şekilde de ödenmemesi veya bir takvim yılında ikiden fazla taksitin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde Yasa hükümlerinden yararlanma hakkının kaybedilecek olmasıdır.

Mükellefler, belirtilen şartlar dâhilinde gelir ve kurumlar vergisi matrahlarını artırdıkları takdirde, kendileri hakkında artırımda bulunulan yıllar için yıllık gelir ve kurumlar vergisi incelemesi ve bu yıllara ilişkin olarak bu vergi türleri için daha sonra başka bir tarhiyat yapılmayacaktır. Aynı şekilde mükellefler Yasada belirtilen şartlar dâhilinde gelir (stopaj) veya kurumlar (stopaj) vergisi ile katma değer vergisini artırdıkları takdirde, kendileri nezdinde söz konusu vergiyi ödemeyi kabul ettikleri yıllara ait vergilendirme dönemleri ile ilgili olarak artırıma konu ödemeler nedeniyle gelir (stopaj) veya kurumlar (stopaj) vergisi incelemesi ve tarhiyatı ile söz konusu vergiyi ödemeyi kabul ettikleri yıllara ait vergilendirme dönemleri ile ilgili olarak katma değer vergisi incelemesi ve tarhiyatı yapılmayacaktır.

Yasada inceleme yapılamayacağına ilişkin hükümlere getirilen istisnai düzenlemeler de mevcut. Vergi Usul Kanununun 367'nci maddesi kapsamında yapılacak incelemeler bunlardan birisi. VUK’nın “Bazı Kaçakçılık Suçlarının Cezalandırılmasında Usul” başlıklı 367'nci maddesinde; yaptıkları inceleme sırasında VUK 359'uncu maddede yazılı kaçakçılık suçların işlendiğini tespit eden vergi müfettişleri ve vergi müfettiş yardımcıları tarafından ve vergi incelemesine yetkili olan diğer memurlar tarafından durumun Cumhuriyet Başsavcılığına bildirilmesi mecburiyeti getirilmiş.

VUK 359'uncu maddede yazılı kaçakçılık suçların işlendiğine sair suretlerle haberdar olan Cumhuriyet Başsavcılığının da inceleme yapılmasını talep etmesi mümkün. Böyle bir durumda matrah ve vergi artırımında bulunulması vergi incelemesi yapılmasına ve sonucunda cezai kovuşturma yapılmasına engel değil. Matrah ve vergi artırımı sadece vergi tarhiyatı yapılmasına engeldir.

Bir diğer istisnai düzenleme ise katma değer vergisine ilişkin. Bu durumda, vergi artırım talebinde bulunulan yılları izleyen dönemlerde yapılacak vergi incelemelerine ilişkin olarak artırım talebinde bulunulan dönemler için, sonraki dönemlere devreden katma değer vergisi yönünden ve artırım talebinde bulunulan dönemler için ihraç kaydıyla teslimlerden veya iade hakkı doğuran işlemlerden doğan terkin ve iade işlemleri ile ilgili inceleme ve tarhiyat hakkının saklı tutulmuş olması.

Örneğin 2020 yılı için KDV yönünden vergi artırımında bulunulmuş olsa bile Aralık/2020 vergilendirme döneminden Ocak/2021 vergilendirme dönemine devreden Katma Değer Vergisi yönünden 2020 yılı hesap ve işlemleri incelenebilecek, inceleme sonucunda sonraki döneme devreden katma değer vergisi tutarının daha düşük olduğu tespit edilmiş ise 2021yılına tarhiyat yapılabilecektir.

Söz konusu düzenlemeler göstermektedir ki matrah artırımında bulunan mükellefler için VUK 359’uncu madde ya da sonraki döneme devreden katma değer vergileri yönünden tam olarak geçmişe sünger çekme gerçekleşmemektedir. Oysaki mükelleflerin matrah artırmaları ve böylece vergi incelemelerinin dışında kalmaları konusunda düzenleme yapma gereksinimi duyulduysa, matrah artırımıyla beklenen sonuçların gerçekleşebilmesi, diğer bir ifade ile hem vergi idaresi hem de mükellefler açısından beyaz bir sayfa ile bir başlangıç yapılabilmesi için bu konularda da mükellefleri koruyucu düzenlemelerin dikkate alınması gerekirdi.