Küresel GSYİH’nin 584 milyar doları risk altında

Hüsniye GÜNGÖR

Yıkıcı olayların küresel Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) üzerindeki etkisini araştıran Cambridge Üniversitesi, 2020 yılında bu tür olayların küresel ekonomiden 584 milyar doları silebileceğini öngörüyor. Cambridge Üniversitesi İşletme Fakültesi Risk Araştırmaları Merkezi tarafından yayınlanan ‘Cambridge Küresel Risk Görünümü 2020’ raporuna göre, geçen yılın yüzde 3 üzerinde olan bu rakam 2020 küresel GSYİH'nin yüzde 1.55'ine denk geliyor.

Bu tür risklere en çok maruz kalan şehirlerin bir listesini de içeren raporda İstanbul ikinci sırada yer alıyor. En çok riske maruz kalan şehir 25 milyar dolarlık risk ile Tokyo olurken İstanbul’un barındırdığı risk 18.8 milyar dolar. İstanbul ve Tokyo için en büyük risklerin başında devletlerarası çatışmalar gelirken Manila (14 milyar $) ve Taipei (13.3 milyar $) için en yüksek olasılıklı risk fırtına. Üçüncü sıradaki New York (16.1 milyar $) ile ilgili en önemli riskse piyasaların çökmesi. Piyasa riski, geçen yılın raporunda 13.3 milyar dolar ile en çok riske maruz dördüncü şehir olan İstanbul için de 2019’un en önemli riskiydi. Diğer yandan söz konusu şehirleri riskli yapan beklenmedik olaylardan etkilenecek GSYİH çıktısının yüksek olması ve coğrafi ve ekonomik açıdan belirli şoklara daha açık olmaları.

Piyasaların çökmesi 106.5 milyar $’ı riske atıyor

Rapora göre, 2020’de doğal afetler 179 milyar dolar, finans, ekonomi ve ticaret 149 milyar dolar, jeopolitik ve güvenlik riskleriyse 141 milyar dolarlık risk barındırıyor. Bu üç kapsamlı risk kategorisindeki alt kalemlere bakıldığında ise finansal olaylar en başta geliyor. Bir piyasanın çökmesi potansiyel olarak küresel GSYİH’den 106.5 milyar doları riske atıyor.

İkinci en büyük tehdidi ise jeopolitik riskler oluşturuyor. Uluslararası bir çatışma 83,8 milyar doları risk altına sokuyor. Tropik rüzgâr fırtınalarıysa potansiyel olarak en maliyetli üçüncü risk olarak öne çıkıyor. Bu tür fırtınaların küresel GSYİH'den sileceği rakam 68,3 milyar dolar olarak tahmin ediliyor.

279 şehirde 12 bin risk senaryosu incelendi

Teknoloji riskleri ilk beşte yer almasa da, rapora göre altıncı sırada yer alan siber saldırılarla riske giren GSYİH oranı artıyor. Siber riskler 41.6 milyar dolar GSYH'yi riske sokarken, bu oran 2020’de risk altındaki toplam GSYİH’nin yüzde 7’sini temsil ediyor.

Cambridge’in raporu, risk sıralaması ve bunların GSYİH’ye etkilerini ölçmek için dünyanın en önemli 279 kentinde ekonomik faaliyeti etkileyebilecek 22 tehdidi temsilen 12 binden fazla felaket senaryosunu analiz ediyor. Araştırmaya dahil olan şehirler küresel GSYİH'nin yüzde 41'ini temsil ediyor.