Kur riskine karşı yeni ‘can simidi’

Ferhat POLAT

Borsa İstanbul Genel Müdürü Korkmaz Ergun’un geçen haftaki gong töreninde ‘üzerinde çalışıyoruz’ dediği yeni finansal ürünler belli oldu. Üç yeni ürün; fiziki teslimatlı Dolar/TL vadeli ve opsiyon sözleşmesi, platin ve paladyum vadeli işlem sözleşmesi ile devlet iç borçlanma senedi vadeli işlem sözleşmesi olarak duyuruldu. 

VİOP piyasasında birçok ürüne dayalı sözleşme işlem görüyor. Yeni düzenleme ile bu ürünlerin sayısı artarken, dolar kontratında fiziki teslimat uygulaması dikkat çekti. İşletmelere kur riskini hedge edebilme fırsatı sunacak alternatif bir ürün olan fiziki teslimatlı Dolar/TL sözleşmesi önemli bir hamle olarak değerlendiriliyor. Bu arada 2002 yılında İzmir’de kurulan ve 2005’te işleme başlayan Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası’nda fiziki teslimatlı dolar ve euro ürünleri yer almıştı. Ancak TL’nin güçlü olduğu yıllara denk geldiğinden, talep yetersizliğinden bu ürün işlemden kaldırılmıştı. 

“Reel sektöre destek olacağız”

Yeni Dolar/TL vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri 22 Ekim’de işlem görmeye başlayacak. Piyasa profesyonelleri, gerçek kişilerin emir iletemeyeceği, fiziki teslimatlı bu sözleşmelerin özellikle kur riski taşıyan şirketler için ‘can simidi’ olabileceğini düşünüyor.

Borsa İstanbul Genel Müdürü Korkmaz Ergun da mevcut nakdi uzlaşmalı döviz sözleşmelerine ek olarak vade sonunda fiziki teslimatlı olarak işleme açılacak bu sözleşmelerin, başta reel sektör ve dış ticaret şirketleri olmak üzere, faaliyetleri gereği bilançosunda yabancı para pozisyonu taşıyan şirketlerin kur risklerini daha rekabetçi, güvenli ve şeffaf bir platformda yönetmelerine imkan sağlayacağını vurguladı.

Gerçek kişiler emir iletemeyecek

Ergun, gerçek kişilerin emir iletemeyeceği bu sözleşmelerin, aralarında kredi limiti olmayan veya finansal stres zamanlarında limit sorunu yaşayan finansal kuruluşların birbirleriyle merkezi karşı taraf güvencesi altında işlem yapmalarını temin edeceğini aktardı. Standart vadelerin yanı sıra sağlanan esnek vade açma imkanı ile şirketlerin döviz pozisyonlarını aynen bankalarla yaptıkları forward ve opsiyon sözleşmelerinde olduğu gibi vade uyuşmazlığı olmadan koruma altına almasına imkan sağlayacağını kaydeden Ergun, bu sayede şirketlerin sadece aktif olarak çalıştıkları ve kredi limitine sahip oldukları bankalardan değil, borsaya erişimi olan tüm paydaşlardan fiyat alarak daha rekabetçi fiyatlara erişim imkanına kavuşacağına işaret etti.

Faiz riski de yönetilebilecek 

Üzerinde çalıştıkları ve yakın zamanda hayata geçirmeyi planladıkları diğer bir ürünün DİBS vadeli işlem sözleşmeleri olduğunu bildiren Ergun, “Bu sözleşmeler özellikle finans sektörünün ve kurumsal yatırımcıların faiz risklerini daha etkin bir şekilde yönetmelerine ve spot piyasa ile vadeli piyasa arasındaki akışkanlığı sağlayarak derinliğin artmasına ve daha etkin fiyat oluşumuna imkan verecek” dedi. DİBS vadeli işlem sözleşmelerine bankaların yanı sıra tahvil portföyü bulunan ve piyasa faiz oranlarının değişiminden korunmak isteyen diğer kurumsal ve bireysel yatırımcıların da ilgi göstermesi bekleniyor.

‘Platin ve paladyum’un ilgi görmesi bekleniyor

Yeni finansal ürünlerden bir diğer ise 17 Eylül’de işleme açılacak ve yoğun ilgi görmesi beklenen platin ve paladyum vadeli işlem sözleşmeleri. Bu sözleşmelerle kıymetli madenler ürün gamının tamamlanmış olacağını söyleyen Borsa İstanbul Genel Müdürü Korkmaz Ergun, “Böylelikle salgın sonrasında global çapta uygulanan genişleyici para ve maliye politikalarının etkisi ile kıymetli maden fiyatlarında görülen yüksek oynaklık karşısında yatırımcılara hem merkezi karşı taraf güvencesiyle yatırım yapma hem de risklerini yönetme olanağı sağlayacağız” diye konuştu. Platin ve paladyum vadeli işlemler sözleşmeleri, BIST 30, BIST Likit Banka, BIST-Banka Dışı 10, altın ve gümüş sözleşmelerinde olduğu gibi VİOP akşam seansına da dahil edilerek saat 23.00’e kadar işlem görecek.

Korkmaz Ergun, sözleşmelerin VİOP’ta işlem görmeye başlaması ile kıymetli maden, döviz ve faiz piyasalarında farklı yatırımcı gruplarının farklı ihtiyaçlarının esnek bir biçimde karşılanmasını, çoğunlukla tezgahüstü piyasada gerçekleşen işlemlerin organize piyasa bakış açısıyla alternatifler sunmasını ve risk yönetimi imkanlarının artırılmasını amaçladıklarını sözlerine ekledi.

Yeni dolar sözleşmesi mevcut talebi böler mi?  

Meksa Yatırım VİOP Genel Müdür Yardımcısı Ergün Tekgül’e göre; özellikle DolarTL’de aynı anda 16 vadenin açık olması ve üstüne gelecek fiziki teslimatlı sözleşmelerin toplam talebin bölünmesine yol açıp açmayacağı önemli bir nokta. Yeni ürünleri DÜNYA’ya değerlendiren Tekgül, “Yabancı yatırımcıların 2021’de yüzde 35’lere yükselen işlem hacmiyle VİOP, son 2 yıldır ürün gamı genişlemesiyle de adından söz ettiriyor. Özellikle platin ve paladyumun altın ve gümüşte olduğu gibi yoğun ilgiyle karışılacağını düşünüyorum. Fiziki teslimatlı UsdTry sözleşmeleri ise var olan talebi bölmediği sürece, her ne kadar kullanmamakta ısrar etseler de, özellikle kur riski taşıyan şirketler için can simidi olabilir. DİBS sözleşmeleri ise faizlerin yükseldiği şu dönemde yeterli talebi bulursa 2 taraflı işlem yeteneği ile spot hacmini de olumlu yönde etkileyebilir ki zaten türev ürünler doğası gereği dayanak varlıklarının işlem hacmini de pozitif katkı sağlarlar” dedi.

“Hacim düşük, katkı büyük olacak”

Yeni dolar kontratını DÜNYA’ya değerlendiren Alnus Yatırım Araştırma Müdürü Yunus Kaya, “Son 3 yılda kur artışından korunma konusunda şirketlerden gelen talep üzerine BIST, yeniden fiziki teslimli üstelik esnek vade imkanı sağlayarak, örneğin  ‘bana 2 ay sonra ayın 22’sinde dolar lazım’ diyerek emir girilebilecek bir sistemi başlatıyor” dedi. Sadece kurumsal müşteriler ve şirketlerin işlem yapabileceğini hatırlatan Kaya, “Bu tür kontratta, piyasanın işlem hacminin çoğunu yapan bireysel yatırımcının işlem girmesi yasak. Dolayısıyla hacmi düşük olacak, ama Türkiye için önemli bir soruna çare olması bekleniyor. Şirketler, sadece belli vadede ve o gün saat 15:30’da TCMB kuruyla nakit olarak parasını alıp sonra gidip bankadan dolara dönmenin külfetinden, olası zararından kurtulmuş olacak” değerlendirmesini yaptı.