Kamu, tasarruf ediyor mu?

Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz, bütçede kamunun tasarrufuna yönelik verileri inceledi. “Kamuda tasarruf ne durumda?” diye Yılmaz, “Görünen şu ki, harcamalar azalmamış. Hatta tasarruf edileceğine, giderek daha çok harcanmış” değerlendirmesini yaptı.

“Giderek daha çok harcanmış”

Yılmaz’ın değerlendirmesi şu şekilde oldu:

“Kamuda tasarruf ne durumda? 2024 yılının tamamında tasarruf tedbirleri kapsamındaki kalemlerde harcama azalışı ortaya çıkmış mı? Görünen şu ki, harcamalar azalmamış. Hatta tasarruf edileceğine, giderek daha çok harcanmış.

Taşıt giderlerinde 4 kat artış

2024 yılının ilk üç ayında taşıt giderleri 2,1 milyar TL’den son üç ayda yaklaşık 4 kat artışla 10,3 milyar TL'ye ulaşmış.

Burada taşıt alımlarının etkisi büyük. Yılın ilk altı ayında taşıt alımı için 231 milyon TL harcanırken son altı ayda harcama 7,5 milyar TL olmuş. 

Taşıt alımı arttıkça onarım giderleri de doğal olarak artmış ve yılın ilk çeyreğinde taşıt onarımına 855 milyon TL harcanırken, yılın son çeyreğinde harcama 2,3 milyar TL’ye yükselmiş.

Haberleşme giderleri 2,5 artış gösteriyor

Haberleşme giderleri 2024 yılı ilk çeyrekte 2,2 milyar TL'den son çeyrekte yaklaşık 2,5 kat artarak 8,1 milyar TL'ye ulaşmış.

Kırtasiye-baskı giderleri yılın ilk çeyreğinden son çeyreğine kadar 4 kat, lojman-sosyal tesis giderleri de 6 kat artmış.

Temsil-ağırlama-organizasyon giderleri yılın son döneminde azalmış ve 2024’te toplam 2,4 milyar TL harcanmış.

Harcamaların yarısından fazlası enerjiye gidiyor

Enerji giderlerinin ulaştığı düzey, asıl tasarruf edilmesi gereken temel belirleyici olduğunu gösteriyor. Tasarruf kapsamındaki tüm kalemlere yapılan harcamaların yarısından fazlasını enerji giderleri oluşturmuş. Şimdi de hem son yılların tasarruf tedbirleri kapsamındaki harcamalarını karşılaştıralım hem de toplam bütçe harcamaları içindeki payına bakalım:

Tasarruf edilmesi gereken kalemlerde yüzde 40 artış

Tasarruf tedbirleri kapsamında ve tablolarda görülen kalemlere yapılan harcamalar, 2023 yılında toplam bütçe harcamalarının yüzde 1,9’u, 2024 yılında yüzde 1,7’si oldu. 2023-2024 karıştırıldığında tasarruf edilmesi gereken bu kalemlerdeki artış oranı yüzde 40 oldu.

Bu sonuçta etkili harcama kalemi, enerji giderleri. Tasarruf tedbirleri kapsamındaki harcamaların yarısından fazlası enerji giderleri ve buradaki artış yüzde 20’lerde kaldığı için toplamda artış oranı yüzde 40 görünüyor. Ancak diğer kalemlerde artış oranı çok yüksek.

“Enflasyonla mücadelenin yükü ücretli ve dar gelirlide”

2023’ten 2024’e taşıt kiralama ve onarım giderlerinde yüzde 136 oranında artış ortaya çıkarken, haberleşme giderlerinde artış yüzde 100 oldu. Kırtasiye-baskı giderleri ile lojman-sosyal tesis giderleri yüzde 70’e yakın artış gösterdi.

Sonuçta enflasyonla mücadelenin yükünü talebi, tüketimi düşen ücretli, dar gelirli üstlenirken kamunun harcamacı yapısı devam ediyor. Gerek enflasyonla mücadele gerekse gelir dağılımında adalette çelişkili bir görünüm ortaya çıkmış durumda.