Kalaya yasak hazırlığı başladı

Evrim KÜÇÜK

Dünyanın en büyük kalay ihracatçısı olan Güneydoğu Asya ülkesi Endonezya, metal cevherlerini işleme sektörüne yatırımları desteklemek için yine bir ‘yasak’ planlıyor. Daha önce aldığı nikel cevheri ihracat yasağı kararıyla nikel cevherini işleme tesisleri kurulmasına büyük yatırımlar çeken ülke, bu kez kalay için benzer bir adım atma aşmasında. Endonezya, kalay üretiminin yalnızca yüzde 5'ini işleyebilirken topraklarından çıkardığı kalayın yüzde 95’ini yüksek saflıkta külçeler olarak yurtdışına satıyor. Endonezya Madencilik Bakanlığı’ndan üst düzey bir yetkili geçtiğimiz günlerde, ülkedeki kalay endüstrisine ihracat yasağına hazırlıklı olmaları çağrısı yapıldığını söyledi. Endonezya'nın metal ihracatını ne zaman durduracağı konusunda net açıklama yapılmazken, yakında yasağın devreye girebileceği belirtiliyor. Ülkenin nikel cevheri yasağı sektöre büyük yatırım çekmiş ve Başkan Joko Widodo, bu politikayı boksit ve kalay için tekrarlamak istediğini defalarca söylemişti. Amaç yatırım çekmek Endonezya, yatırımcıları üretim tesisleri kurmaya ve rafine kalayı başka ürünlere dönüştürmek şekilde geliştirmeye teşvik etmek istiyor. Endonezya, 2014 sonundan itibaren kalay cevheri ihracatını yasaklayarak halihazırda yüksek saflıkta rafine kalay ihraç ediyor. Ticaret bakanlığı verilerine göre, kalay çubukları, lehim çubukları ve teller ihracatı yapılıyor. Yasak, Endonezya'nın nikel, kalay, bakır ve boksit gibi maden kaynaklarını ucuz hammaddeler olarak satmak yerine daha yüksek katma değerli ürünleri ihraç etme planının bir parçası. Yönetim bu kapsamda kalay şekillendirme endüstrilerine ve kalay kimyasal üretimine yatırım aramaya odaklanabilirler. Hükümet verilerine göre, Endonezya'nın zaten kalay ve kalay kaplama üretim tesisleri var, ancak kalay veya kalay tozu gibi ürünler için başka şekillendirme tesisleri yok.

Yıllık ihracatı 2.4 milyar $

Uluslararası Kalay Birliği tarafından sağlanan verilere göre, Endonezya'nın en büyük kalay madencisi ve izabe tesisi PT Timah, 2021'de 26.500 ton yani küresel üretimin yüzde 7’si miktarında rafine kalay üretti. Şirketin üretimi önceki yıla göre yüzde 42 düştü. Bu yılın ilk yarısında da üretim 8.805 tona indi. Ticaret bakanlığı verilerine göre Endonezya 2021'de 2.42 milyar dolar değerinde 74.671 ton kalay metali ihraç etti. Bu yıl Ocak-Eylül ayları arasında, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 11 artışla 58.178 ton kalay metali ihraç etti.

Fiyatlar 18 bin dolara kadar geriledi

Londra’da kalay vadeli işlemleri küresel durgunluk, daha sıkı para politikası ve Çin'de koronavirüs kaynaklı kalıcı karantina korkuları ile birlikte Aralık 2020'den bu yana görülmeyen bir seviye olan ton başına 20.000 doların altına düştü. 3 ay vadeli kalayın fiyatı rekor fiyatların yüzde 60 altına indi ve 18 bin 400 doları test etti. Son 1 yıllık kayıp yüzde 51 civarında. Yine de kalaydaki düşüş elektronik sektöründen gelen artan talep sayesinde sınırlı. Ayrıca küresel üretim, büyük madencilerin yatırım eksikliği nedeniyle son 10 yılda durgunlaşırken, daha yakın zamanda, koronavirüs salgınları, özellikle Endonezya ve Malezya'da üretimi kesintiye uğrattı. Sucden Financial analisti Geordie Wilkes konuyla ilgili değerlendirmesinde, Çinli alıcıların Endonezya'nın olası ihracat yasağına karşı temkinli olarak kalay ithalatını artırdığını, bunun fıyatları yukarı itebileceğini ifade ediyor. Ancak analist yine de resesyonun fiyatları baskı altında tutabileceğini uyarısı yapıyor.

Türkiye önemli alıcılar arasında

Çin, bu yılki sevkiyat verilerine göre Endonezya kalay çubuklarının en büyük ithalatçısı. Bu ülkeyi Singapur, Hindistan ve Güney Kore izliyor. Diğer alıcılar arasında Hollanda, Belçika ve Türkiye bulunuyor.