Kadınlar ve erkeklerin enflasyon göstergeleri farklı!

Enflasyonda son yılların en çok tartışılan konusu, sadece Türkiye’de değil dünyada da hissedilen ya da algılanan enflasyon olurken, bu alanda hem cinsiyet hem de eğitim farkı göze çarpıyor.

Koç Üniversitesi’nden Prof. Dr. Selva Demiralp’in liderliğinde kurulan bir ekip, Türkiye Hanehalkı Enflasyon Beklenti Anketi (TEBA) sonuçlarını ölçüyor. Enflasyon beklentileri TCMB’nin hanehalkı enflasyonunun üzerinde yer alırken, araştırmanın detayları da dikkat çekiyor.

Kadınlar ve erkekler enflasyonu farklı ölçüyor

Prof. Dr. Selva Demiralp, anket kapsamında yapılan bir araştırmanın sonuçlarını paylaştı. Bu araştırmada, “Enflasyon beklentilerinize nelere bakarak yön veriyorsunuz?” sorusunun cevaplarında cinsiyet farkı öne çıktı.

Kadınlar, “market-gıda”, “kıyafet-giyim” ve “eğitim” fiyatlarına öncelik verirken, “restoran, cafe,lokanta”, “elektrik-su-doğal gaz, “elektronik eşya” fiyatlarıyla altın ve döviz değişimlerine de daha hassas olduğu ortaya çıktı.

Erkekler ise “akaryakıt-ulaşım” fiyatlarında açık ara kadınlardan daha fazla hassasiyet gösterirken, “otomobil” fiyatları ve uzman-ekonomist yorumlarıyla enflasyon beklentilerine yöne veriyor.

Eğitim seviyesinde de enflasyon algısı farklılaşıyor

Aynı soruya veriler yanıtlar eğitim durumuna göre ayrıştırıldığında da yine ilginç farklılıklar ortaya çıktı.

Eğitim düzeyi lise altı olanlar “elektrik-su-doğal gaz faturaları”na karşı çok hassas olurken, “market-gıda” fiyatlarında da öne çıkıyor.

Üniversite mezunları geri kalan tüm alanlarda öne çıkarken, genel olarak çoğu alanda da lise mezunları ve lise altı eğitim açısından farklı bir bakış açısı sunuyorlar.

“Kadınlar erkeklere göre daha fazla çarşı pazar gözlemliyor”

Prof. Dr. Selva Demiralp, araştırmanın sonuçlarını Almanya’da da yapılan benzer araştırmayla açıklarken, “Kadınlar erkeklere göre daha fazla çarşı pazarda gözlemlediklerinden fiyatlara göre enflasyon beklentilerini şekillendiriyor. Buna karşılık erkekler beklentilerini oluştururken akaryakıt, otomobil fiyatlarını ve uzman görüşlerine daha çok yer veriyor” açıklamasını yaptı. İşte Demiralp’in değerlendirme yaptığı paylaşımı:

“Koç Üniversitesi'nden ekip arkadaşlarım ve Konda Arastirma desteği ile yaptığımız Türkiye Enflasyon Beklenti Anketi (TEBA) bünyesinde, Eylül ayında hanehalkına enflasyon beklentilerini neye göre şekillendirdikleri sorusunu sorduk.

Bu soruya verilen cevapları farklı demografik kırılımlara göre incelediğimizde literatürle tutarlı, ilginç bulgular elde ettik:

Kadınlar erkeklere göre daha fazla çarşı pazarda gözlemledikleri fiyatlara göre enflasyon beklentilerini şekillendiriyor. Buna karşılık erkekler beklentilerini oluştururken akaryakıt, otomobil fiyatlarını ve uzman görüşlerine daha çok yer veriyor.

Kadının "yuva yapıcı" rolü ile tutarlı bulunan bu stilize bulgulara Reiche (2024) geleneksel cinsiyet rollerinin dışına çıkan alternatif bir açıklama getirmiş.

Buna göre, finansal güveni daha yüksek olan bireyler ekonomi kanallarını, gündemdeki ekonomik gelişmeleri daha yakından takip ediyor ve enflasyonun gidişatına dair bir fikir oluşturuyor. Buna karşılık finansal güveni daha düşük olan bireyler çarşı pazarda tecrübe ettikleri fiyatlara göre bir beklenti oluşturuyor.

Reiche (2024)'nin Almanya verisi üzerinden yaptığı bu çıkarımları TEBA verisi ile Türkiye için de teyid edebiliyoruz.  Çalışma gruplarına göre yaptığımız ayrıştırmada görüleceği üzere, eğitim seviyesi yükseldikçe uzman yorumlarının ağırlığı artarken eğitim seviyesi düştükçe market ve gıda fiyatlarının ağırlığı artıyor.”