Kadın CEO sayısı 'hava'lanacak

Necmi ÇELİK/KATAR

Pegasus Hava Yolları CEO’su Güliz Öztürk, geçen günlerde düzenlenen Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) yıllık genel kurul toplantısında soruları yanıtladı. Öztürk, havacılık endüstrisinde kadın yönetici sayısının artırılması konusunda erkeklerin de çaba göstermesi gerektiğine vurgu yaptı.

Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) yıllık genel kurul toplantısında ödül aldınız ve havacılıkta toplumsal cinsiyet eşitliği üzerinde etkili bir konuşma yaptınız. Türkiye’de ilk kadın havayolu şirketi CEO’su olmanızı nasıl değerlendiriyorsunuz?

Evet, Türkiye'de sivil havacılık tarihinde havayolu sektöründe ilk kadın genel müdür, ilk kadın CEO olarak göreve gelen kişi oldum. Dünyada durum nasıl onu söyleyeyim. İlk 100 içinde sadece 9 kadın CEO var. Bunlardan biri de ben oldum şimdi. Aslında bu sayı daha da azdı. Benden sonra iki yeni kadın CEO daha katıldı.

IATA’ya baktığımızda aşağı yukarı 400 civarında üyesi var. Bu sayı içinde de 24 kadın CEO var. Demek ki yüzde 6 civarında bir orana denk geliyor bu rakam. Toplumsal cinsiyet dengesini sağlamak üzere IATA'nın ‘yüzde 25 by 2025’ adlı bir programı var. Yani 2025 yılına kadar her birimde kadın sayısının yüzde 25’e çıkarılması hedefleniyor. Bir dengeden bahsediyorsak ve dünya nüfusunun yüzde 50'si kadınsa erişilebilir hedefler koyarak öncelikle bu yüzde 25'lik hedefe ulaşmalıyız. Pegasus olarak biz de bu programa ilk imza atan havayolları arasındayız. 2019'un başlarında bu imzayı attık. Burada sadece Türkiye değil globalde de bu hedefe ulaşmak ve diğer havayollarını da teşvik etmek gerek.

IATA yıllık genel kurul toplantılarına tüm dünyadan havayolu şirketlerinin CEO'ları ve üst düzey yöneticileri de katıldı. Bu platformda toplumsal cinsiyet eşitliği üzerine yaptığınız konuşma nasıl bir etki yarattı katılımcılar üzerinde?

Toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda aslında şunu görüyorsunuz. Eğer toplumsal cinsiyet eşitliği sağlanamadığı takdirde yetenek kaybının ne düzeyde olacağını herkes biliyor. Burada bir sorun yok, ama bu konuda nasıl ilerleyelim ve engelleri aşalım o konuda net bir yol haritasından bahsetmek önemli. Ben örneğin bu konuşmada net hedeflere vurgu yaptım, net aksiyonları belirttiğim için de gerçekten karşılık buldu. Tebrik edenler, tanışmak isteyenler çok oldu gerçekten konuşmam sonrasında. Somut adımlar attığımız ve adımları da gerçekçi belirlediğimiz için çok pozitif reaksiyonlar aldım havacılık sektörü yöneticileri ve paydaşlarından. Tabii ki onur ve gurur duyuyorum Türk havacılık sektöründe ilk kadın CEO olmaktan dolayı.

Havacılık sektörü bu dönüşümü nasıl gerçekleştirecek?

Toplumsal cinsiyet dengesini sağlamanın çok kısa vadede çözülecek bir konu olmadığını biliyoruz. Uzun bir yolculuk olduğunun ve çok çaba sarf edilmesi gerektiğinin bilincindeyiz tabii ki. Önemli olan buna inanmak. Umuyorum bu kadın yönetici rüzgarının arkası gelir. Çünkü havacılık endüstrisi mevcut haliyle çok erkek egemen bir konumda. Kabin ekibinde kadın egemenliği var örneğin, ama o da ayrı bir konu aslında. Kabin görevlisi kadın olur imajı egemen bir görüş. Orda da roller yine cinsiyete göre atandığı için bu algının da dilimizin de değişmesi gerekir. Sadece bir kadın CEO atandığı için değil, kadınların bu görevlere layıkıyla gelebileceğini gösterebilmek açısından bu gelişme önemli. Bu konuda hem bireysel hem de kurumsal olarak büyük çaba gösterilmesi gerekiyor. Bu çabanın kadın erkek birlikte gösterilmesi önemli. Bu birlikte çaba ile değişmeyecek hiçbir şey olmadığına içtenlikle inanıyorum.

Pegasus'ta bu cinsiyet eşitliği veya cinsiyet dengesi sağlamak açısından neler yaptığınızı biraz anlatabilir misiniz?

Toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda şirket bazında net bir strateji belirlemek gerekiyordu. Biz önce öyle yola çıktık. Şirketin tüm kademelerinde bu çeşitliliği nasıl sağlarız konusunda somut çalışmalar yaptık. Eşit fırsatlar nasıl sunabileceğimize odaklandık. Bir çerçeve stratejisi ile başladık kısaca. Bu konuda herkes çok hevesli ve bu cinsiyet dengesinin sağlanması konusunda ikna olmuş durumda. İnsanlar bireysel olarak inanıyorlar zaten. Siz bunu gerçekten somut bir hale getirdiğiniz zaman , en üst kademe de bu işin sponsorluğunu yaparsa herkes bu yolculukta peşinizden geliyor. İkinci sırada belli hedefler koyma ve bunları aksiyonlarla desteklemek geliyor. Bu hedefleri sayı olarak da koyabilirsiniz, toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda bilinç artırma ve farkındalık yaratma çabalarına da odaklanabilirsiniz. Dolayısıyla her konuya kapsayıcılık ve çeşitliliği sağlama noktasından bakıyoruz artık. Özellikle çalışan anneler için ciddi kolaylıklar getirdik Pegasus’ta. Kabinde ve kokpitte doğum sonrası uçuşa dönen anneler için yatılı uçuş planlamıyoruz örneğin. Bu uygulamayı çocukları üç yaşına gelinceye kadar uzatıyoruz. Annelerin çocuklarından ayrı kalmaması bizim için çok önemli.

Mevcut durumda cinsiyet dengesinde nasıl bir tablo var Pegasus’ta?

Şu anda Pegasus bünyesinde 67 kadın pilot var. Toplamda yüzde 7’ye yakın bir orana denk geliyor. Bu orana yüzde 1-2 gibi küçük rakamlardan geliyoruz. Böyle baktığımızda mevcut oran çok büyük bir gelişmeyi ifade ediyor. Genelde çalışan annelerin işe dönüşlerinde kesinti doğum sonrasındaki dönemde oluyor. Biz kariyer yolculukları yarım kalmasın diye bir dizi kolaylık getiriyoruz. İsterlerse bir yıl ücretsiz izin de alabiliyorlar. Özel sağlık sigortaları var. Tüm çalışanların bu konuyu sahiplenmeleri önemli. Bazı konularda işbirliklerine gidiyoruz diğer sivil toplum örgütleri ve kurumlarla da. Örneğin satış bölümünde bu yıl stajyer kız öğrenci istihdamına da başladık. Satış konusu da erkek egemen ve geleneksel yöntemlerle ilerlemiş yakın zamanlara kadar. Havacılıkta o kadar olmasa da farklı sektörlerde kadının en az temsil edildiği birçok örnek var.

Toplumsal cinsiyet eşitliği çok derin bir alan, yapılacak çok iş var. Dilin değişmesi çok önemli dediğim gibi.

"Kadınlara kendilerine güvenmelerini öneriyorum"

Her düzeyde kadın çalışanlara ve profesyonellere ve yöneticilere mesajınız nedir?

Kadınlara şunu söylemek istiyorum, kendilerine gerçekten güvensinler. Kadınlar bir role yüzde yüz fit ederlerse, yani bilgi, beceri ve deneyimlerini yeterli görürlerse aday oluyorlar. Erkekler ise hemen her göreve kolaylıkla aday olabiliyorlar. Araştırmalar gösteriyor ki erkekler bir göreve yüzde 65 bile fit etseler başvuruyorlar. Ama kadınlar talip olmuyor. Kendine güven ve çok çalışmak önemli, kendini geliştirmek önemli. Bu her yaşta ve her pozisyonda gerekli. Eğitimlerle gerekirse koçluk hizmeti alarak kendilerini geliştirmeye devam etmeliler. Pes etmemek önemli. Bu kadın erkek dengesi ve eşitliğini bulunduğu her ortamda savunmalılar. Tabi şunu da vurgulamalıyım ki ben bu noktaya kadın ve erkeklerin eşit görüldüğü bir şirket kültürünün egemen olduğu bir ortamda geldim. Ben öncelikle başarılı bir lider olmak istiyorum. Bu görevi yaptığım süre boyunca başarılı bir şekilde yürütmek istiyorum cinsiyetimden bağımsız olarak. Günün sonunda bu görevi tamamladığınızda da bir iz bırakmak ve başarılı bir liderdi denilsin isterim.

"CEO'luk sesimizi duyurma fırsatı sunacak"

Siz uzun zamandır Pegasus'ta önemli görevlerde bulundunuz, sadece kadın olduğunuz için CEO'luk görevine getirilmediniz. Kuşkusuz büyük emek ve disiplinli çalışmanın bir sonucu değil mi?

Ben uzun yılardır bu cinsiyet dengesi konusuna yakından bakıyorum. Şİmdi bu dengesizlik gerçeğinin bilincine daha da fazla varınca, CEO olarak bu konuya cinsiyetten bağımsız bakmak gerektiğine inanıyorum. Önemli olan liyakat. Kişinin kendini geliştirmesi, kendine yatırım yapması, hedeflerini koyması ve çok çalışması gerekiyor. Ben 30 yıldır bu sektördeyim ve hakikaten çok çalışarak kendimi geliştirerek, hep acaba daha iyi nasıl yapabilirim diyerek bu noktalara geldim. Hiç pes etmedim, bu da çok önemli. Çok zorluk yaşadığım zamanlar oldu mu oldu tabi ki. Pes etmedim, çünkü havacılık işini çok seviyorum ve tutkuyla bağlıyım. Pegasus ilk günden beri içinde olduğum güzel bir yolculuk ve bugünlere getiren takımın da bir parçasıyım, bu da çok önemli. Toplumsal cinsiyet eşitliği çok derin bir alan, yapılacak çok iş var. Dilin değişmesi çok önemli dediğim gibi.

Sesinizi uluslararası platformlarda daha sık duyurma şansına sahipsiniz şimdi değil mi?

Pegasus filosunda bugün 93 uçak var ve 89 dış noktaya uçuyor ve artık uluslararası taşıyıcı bir şirket haline geldi. Dolayısıyla CEO'luk görevi bana bir kadın yönetici olarak birçok uluslararası platformda sesimizi duyurma şansı da veriyor. IATA nezdinde aldığım bu ödül de bu fırsatlardan biri aslında. Toplumsal cinsiyet eşitliği gibi konuları da uluslararası alanda temsil etmenizi ve bu konuda bir ilerleme kaydedilmesi için önayak olmanızı sağlayabilir. Bu gücü kullanmak lazım.