İthalat kontrol, ihracat belge kuyruğunda!

AYSEL YÜCEL

Türkiye’nin dış ticaret taşımalarında NCTS Faz 5 gümrük yazılımına geçişten kaynaklı yoğunluğa, Macaristan tıransit geçiş belgesinin tükenmesi ve ithalatı yavaşlamaya yönelik artan kontroller de eklenince, iş dünyası isyan etti.

Avrupa’ya çıkış kapısı olan Kapıkule ve Hamzabeyli’de sınırda bekleyen TIR sayısı 5 bine yaklaşırken, Ambarlı bölgesindeki limanlarda ise konteynerin bekleme süresi iki haftaya dayandı. Maliyetlerin arttığı, iş hacminin daraldığı bu dönemde mevcut siparişleri de bürokratik engeller nedeniyle zamanında alıcısına ulaştıramayan dış ticaret temsilcileri, ülke ekonomisine milyarlarca dolarlık kayıp yaratan bu sıkıntıların acilen giderilmesini talep ediyor.

500 milyon dolarlık ihracat yükü batı sınırında bekliyor 

Ulusal ve uluslararası sistemler arasında daha hızlı ve doğru bilgi aktarımı sağlayarak gelişmiş veri alışverişine olanak tanıyan Bilgisayarlı Transit Sistemi’de (NCTS) 17 Kasım itibarıyla 5. faza geçilmişti. AB ülkelerinde iki ayrı faz da aynı anda kullanılırken Türkiye, Faz 4’ü tamamen kapattı. Bu da Türkiye gümrük sisteminde teknik sorunların yaşanmasına neden oldu. Taşımaları durma noktasına getiren bu sorunlar nedeniyle sınır kapılarında 30 kilometre varan TIR kuyruklar oluşurken, yaşanan beklemeler kasım ayı ihracatında yüz milyonlarca dolarlık kayıp yarattı. Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) Başkanı Şerafettin Aras, Ticaret Bakanlığı’nın harekete geçmesiyle gümrük sisteminde Faz 4’ten Faz 5’e geçişten kaynaklı sorunların çok büyük ölçüde giderildiğini, ufak tefek çıkan sıkıntıların da kısa sürede giderildiğini ifade ederek, şu anda asıl sorunlarının Macaristan geçiş belgesi konusunda yaşandığını söyledi. Macaristan transit geçiş belgeleri tükendiği için binlerce TIR’ın sınır kapılarında beklediğini dile getiren Aras, “Bir haftadır Macaristan’dan transit geçiş belgesi bekliyoruz. 20 bin adet transit geçiş belgesi talep etmemize rağmen, en son pazartesi 5 bin adet belge verebileceklerini söylediler ancak hala bu belgeler bize ulaşmadı" dedi. Sadece batı kapılarında bekleyen TIR sayısının 5 bine ulaştığını dile getiren Aras, her bir araçta ortalama 100 bin dolarlık ihracat yükü olduğunu söyledi. Aras, "Romanya, Sırbistan, Almanya gibi ülkelere giden araçlar Macaristan transit geçiş belgesi olmadığı için sınırlarda bekliyor" dedi. Sadece batı kapılarında değil, Türkiye genelinde diğer sınır kapılarında ve limanlarda da gümrük işlemlerinde büyük sıkıntılar yaşanıyor. Şerafettin Aras, Ambarlı limanında da Ro-Ro yüklemelerinde büyük yoğunluk yaşandığını belirterek, "Faz 5’e geçiş, limanlarda da yığılmalara neden oldu” dedi.

Aras, Noel öncesi taşımalarda en önemli ay olan kasımda Avrupa’ya malı zamanında gönderememenin büyük kayıplara neden olabileceği uyarısında bulunarak, “Biz kasım ayında en önemli ihracat pazarımıza bu yükleri gönderemediğimiz zaman ülke ciddi puan kaybediyor. Faz 5’e geçişte çok büyük kaos yaşandı. Avrupalı müşteriler, ‘Ben bu rezilliği yaşayacaksam neden Türkiye’den mal alayım?’ diyerek siparişleri başka ülkelere vermeye başlıyor" dedi. Aras, Bulgaristan’dan Türkiye’ye giriş tarafında da yoğunluk olduğunu söyledi. Aras bu konuda da Bulgar yetkililerle temaslarda bulunulmasını istiyor. 

ARC Grup Yönetim Kurulu Başkanı Fahrettin Arabacı da geçiş belgeleri tükendiği için özellikle yaş meyve ve sebze üreticilerinin büyük sıkıntı yaşadığını söyledi.

Gümrüklerdeki sistem güncellemesi kasım ihracatını olumsuz etkiledi

FİKRİ CİNOKUR/ ANTALYA

Ticaret Bakanlığı’na bağlı gümrüklerde yazılım sistemindeki güncellemenin kasım ayı ihracatını yavaşlattığı belirtiliyor. Batı Akdeniz İhracatçılar Birliği (BAİB) Başkanı Ümit Mirza Çavuşoğlu, Batı Akdeniz’de kasım ayında ihracat yüzde 9,51 düşüş göstererek 202 milyon 49 bin 610 dolar gerçekleştiğini bildirdi.

Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü tarafından Kasım ayında Yeni Bilgisayarlı Transit Sisteminde (NCTS) güncelleme yapıldığını anımsatan Çavuşoğlu, şunları kaydetti: ‘’Gümrüklerde NCTS güncellemesini devreye alma işleminde ilk aşamada tırlar gümrük sınır kapılarından yurtdışına çıkış yapmakta zorlandı. Tırların bir hafta sınır kapılarında beklemesi Kasım ayında ihracatımızın düşmesinde etkili oldu. Özellikle yaş meyve sebze ihracatçıları ürünlerinin bozulmaması ve müşterileri ile sorun yaşamamak için sevkiyat yapmadı. Düzenlemenin tamamlanmasının beklenmesi rakamların gerilemesinde etkili oldu. Çin’e gerçekleşen mermer ihracatında da bu ülkede stokların ciddi oranda artması ve bazı ürünlerde kendi üretimlerine geçmesi etkili oldu.’’

Çavuşoğlu’nun aktardığı bilgiye göre, Batı Akdeniz’den 11 aylık dönemde yapılan yaş meyve sebze ihracatının yüzde 4,68 düşerken, maden ve metaller sektörü ise yüzde 3,18, ağaç mamulleri ve orman ürünleri sektörü yüzde 1,73, kimyevi maddeler ve mamulleri sektörü yüzde 7,88, iklimlendirme sektörünün de yüzde 17,92 ihracatının arttığını belirtti.

"Cari açığı azaltmak için ithalatı ek kontrollerle yavaşlatmak doğru değil”

Dış ticaret taşımalarında ihracat tarafında gümrüklerdeki teknik sorunlar ve tükenen transit belgeleri nedeniyle sorun yaşanırken, ithalat tarafında ise artan kontrollerden şikâyet ediliyor. Türkiye’nin önde gelen gümrük müşavirlik şirketlerinin yetkilileri, hükümetin dış ticaret açığını azaltmak ithalatı yavaşlatmak için gümrük kontrollerini artırdığını öne sürdü. Özellikle kumaş ithalatında konteynerlerin geçici depolama yerlerinde ambar önü işlemi denilen bir uygulama ile tamamen boşaltılarak fiziki kontrole tabi tutulduğunu aktaran sektör temsilcileri, “Yıl sonu yaklaştıkça ithalatı ve dış ticaret açığını azaltmak amacıyla fiziki kontroller daha artırıldı. Ancak bu durum Türkiye ekonomisine büyük kayıp olarak geri dönüyor” diyerek yetkililerden çözüm talebinde bulundu.

Bu konteynerlerin boşaltılarak gümrük muayene işlemlerinin yapılabilmesi içim 10 gün sonraya gün verildiğini dile getiren yetkililer, bu durumda da ciddi bekleme maliyetleri ve demuraj ücretleri oluştuğunu söyledi. Beklemelerin ülke ekonomisine ve iş dünyasına maliyetinin yıllık 5 milyar Euro’ya yaklaştığını dile getiren gümrük müşavirleri, bu durumun malın fiyatına da yansıyarak enflasyonu körüklediği uyarısında bulundu. İş insanları, özellikle Ambarlı’daki limanlarda uzun beklemeler olduğuna işaret ederek, buradaki limanların kapasitelerinin aratılması gerektiğini söyledi.

Dış Ticarete Yön Verenler Derneği (DIŞYÖNDER) Başkanı Hakan Çınar da dış ticaret açığının kapanması yönünde olumlu bir yılın geride bırakıldığını ifade ederek, “Ancak neredeyse her yıl alışkın olduğumuz bir yıl sonunda açığın daha da azalması yönünde ithalata ilişkin bu tür uygulamaların olduğunu söylemek durumundayım” dedi.

Yeni Bilgisayarlı Transit Sistemi olan NCTS Faz 5’in de ithalatı yavaşlatan bir diğer etken olduğunu belirten Çınar, “Maliyetlerin çok yüksek olduğu ve kar etmenin de en zor olduğu dönemde bu durum tüm dış ticaretçiler açısından zor bir sürecin de başlangıcı oldu” diye konuştu.