'İşlem vergisi' borsada hacmi negatif etkiler

Şebnem TURHAN, Hüseyin GÖKÇE

Ekonomi yönetiminin hisse alım satım işlemlerine bir vergi düzenlemesinin son aşamasına geldiği haberleri borsa endekslerinde kayıp yaşatırken piyasa uzmanları çok büyük etki beklemedikleri verginin ilk hamlede işlem hacminde düşüş yaratacağında hemfikir.

Borsa İstanbul’a son iki gündür yeni vergi tartışması hakim. Önceki gün kazançlar üzerinden vergi alınacağına ilişkin haber kapanışa doğru borsada kayıpları artırdı, dün ise ekonomi yönetiminin hisse alım satımı üzerinden işlem vergisi üzerinde çalıştığı haberini Reuters geçti. Güne pozitif başlayan BİST100 endeksi gün içinde düşüş yaşadı. En çok kayıp aracı kurumlar, sanayi ile BİST100 dışı hisselerde oldu. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in kripto ve hissede kazanca dayalı vergi öngörmediklerini çok sınırlı bir işlem vergisinin gündemlerinde olduğunu söylemesi üzerine ise borsada kayıplar geri alındı. Kapanışa doğru satışlar yeniden hakim oldu ve Borsa İstanbul BİST100 endeksi günü yüzde 0,13 düşüşle 10 bin 351 puandan kapattı. Piyasa uzmanları alım satıma işlem vergisi getirmenin işlem hacmi düşüreceğini ve ilk başta negatif etki getirse de çok büyük bir etki oluşacağını düşünmediklerini vurguladı.      

Kazanca dayalı bir vergi öngörülmüyor 

Reuters, bilgi veren ekonomi yetkilisinin, hisse senetleri ve kripto varlıkların alım satımı üzerinden bir işlem vergisi alınması üzerinde çalışmaların nihai noktaya geldiğini söylediğini yazdı. Reuters’in haberine göre ekonomi yetkilisi, "Hisse senetleri ve kripto varlıkların alım satımı üzerinden bir işlem vergisi alınması üzerinde çalışmalar nihai noktaya geldi" dedi. Mevcut uygulamada hisse senedi alım satımı üzerinden alınan bir işlem vergisi bulunmuyor. 14 Kasım 2008’den bu yana ise hisse senetlerinden elde edilen kazançlara stopaj yüzde 0 olarak uygulanıyor.         

EKONOMİ’nin konuya yakın kaynaklardan edindiği bilgiye göre kripto ve hisse senedi işlemlerinin vergilendirilmesine ilişkin düzenlemenin hazırlıkları devam eden torba kanun teklifine eklenmesi planlanıyor. İşlem vergisinin işlem hacminde düşüşün yanı sıra piyasa uzmanları BİST100’in puan olarak gerileyebileceğini ancak bunun oyunu değiştirmeyeceğini de dile getirdi. BİST100’de yaşanabilecek olası düşüşlerin de alım fırsatı yaratabileceği de kaydedildi. Bakan Şimşek ise "Hedefimiz vergide adalet ve etkinliği sağlamak vergilendirilmemiş hiçbir alan bırakmamaktır. Bu çerçevede üzerinde çalıştığımız vergi paketiyle ilgili bu aşamada söyleyeceğimiz tek şey; kripto varlıklar ve hisse senedinde kazanca dayalı bir vergi öngörmüyoruz" diye konuştu.        

‘Kalıcı bir problem olmayacaktır’ 

Deniz Yatırım Strateji ve Araştırma Genel Müdür Yardımcısı Orkun Gödek, hisse senedi piyasasına yönelik vergi konusunda, detaylı bir çalışma ve kapsamlı- sağlıklı tartışma ortamı oluşmasının, son derece dikkatli adım atılması gerektiğini vurguladı. Daha adil bir gelir dağılımı açısından doğru vergilendirme sistemini sonuna dek desteklediklerini vurgulayan Gödek, şöyle devam etti: “Ancak, finansal piyasalarda, özellikle de de-dolarize eğilimi kalıcı tesis etmeye çalıştığımız bu dönemde, olabilecek tüm belirsizlik başlıkları için en şeffaf ve hızlı iletişimin sağlanması gereken bir süreçten geçtiğimizi de hatırlatmak isteriz. Konunun kritik detayların masada kaldığı süre boyunca hisse senetleri üzerinde baskı kurma ihtimali taşıdığını not düşmek isteriz. Tam da bu nedenle, en hızlı ve şeff af iletişim sürecini tesis etmenin tüm taraflar açısından son derece faydalı olacağına inanıyoruz.”    

Gödek tüm bu konuşulan senaryoların yanında işlemler üzerinden alınabilecek bir vergi durumunda ise biraz daha dengeli bir piyasa tepkisi beklemekle birlikte, hacimlerde sınırlı da olsa aşağı yönlü baskı olabileceğini kaydederek “Ancak, kalıcı bir problem başlığı olacağı kanaatinde değilim. Dediğim gibi, detaylı bir açıklama gelene dek, farklı birçok senaryo ve başlık çok daha sıkı frekansta konuşulmaya devam eder ve bu da fiyatlamaları baskılar. Tablo netleştiğinde konuşmak çok daha kolay olacaktır” dedi. 

‘Dedolarizasyon sırasında tersi adım gelmez’

Marbas Menkul Genel Müdür Yardımcısı Soner Kuru, borsaya vergi gelebileceğini, ancak fiyatlamaları bozacak yatırımcı kaçıracak düzeyde bir vergi gelmeyeceğini düşündüğünü vurguladı. Kuru, “Ekonomi yönetimi, insanlar dolarize olmasın tasarruflarını TL cinsinden değerlendirsin; faizler yüksek, şirketler halka arz yoluyla finansmana erişsin derken tam tersi bir adım gelmez. Bu arada borsada vergi yok değil bugün itibariyle; temettü gelirlerinde, yatırım fonlarında, MKYO hisse gelirlerinde, kaldıraçlı işlemlerde yüzde 10 stopaj uygulanıyor. Benim öngörüm olsa dahi yüzde 5'i geçmeyecektir” dedi. Bilgi veren bir başka piyasa uzmanı ise geçmişte borsa kazançlarından yerli yatırımcıdan stopaj alındığını hatta ayrımcılık nedeniyle bu durumun Anayasa Mahkemesine bile taşındığını hatırlatarak hisse senedi alım satım işlemlerine vergi getirilmesi durumunda ise bunun yerli yabancı ayrımı olmaksızın uygulanacağını düşündüğünü belirtti. Alım satım işlemlerine verginin özellikle makine işlemlerini de etkileyeceği büyük montanlı işlemlerin geçmeme riski bulunduğunu kaydeden uzman bu durumun işlem hacmini düşüreceğini ve sığ bir piyasa oluşması tehdidi barındırdığını dile getirdi.