İş kazası ve yapılması gerekenler

Çalışanların ve işverenlerin en büyük sıkıntı çektiği konulardan birini iş kazaları oluşturmaktadır. İş kazasıyla karşılaşan işçi ve işverenin ne yapması gerekiyor?
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 13 üncü maddesinde iş kazasının tanımı yapılmıştır.

Buna göre; “ İş kazası;

a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,

b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,

c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,

d) Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında,
meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaydır”

Bir olayın iş kazası olarak nitelendirilebilmesi için;

-Kazaya uğrayanın sigortalı olması,

-Kazalının hemen veya sonradan bedenen veya ruhen özre uğramış olması,

-Sigortalının yer ve zaman itibariyle yukarıda sayılan 5 unsurdan birine göre kazaya uğraması,
-Kazada nedensellik “illiyet” bağının bulunması, gerekmektedir.

İş Kazası olayının bildirimi:

İşyerinde iş kazası meydana gelmesi halinde bu olay, 5510 sayılı Kanunun 4-1/a sigortalıları ile 5 inci madde kapsamındaki sigortalıları çalıştıran işverenleri tarafından o yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve SGK’ya da en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde,
5510/sayılı Kanunun 4-1/b (Bağkur sigortalıları) bendi kapsamında bulunan sigortalı bakımından kendisi tarafından, bir ayı geçmemek şartıyla rahatsızlığının bildirim yapmaya engel olmadığı günden sonra üç işgünü içinde, SGK’ya bildirilmesi gerekmektedir.
İş kazası olayının süresinde bildirilmemesi halinde, işyerinin tehlike derecesi ve çalıştırdığı personel sayısı dikkate alınarak 6331 sayılı İş Sağlığı ve İş Güvenliği Kanununa göre idari para cezası uygulanır. 2020 yılında iş kazası bildirimi yapmayan işverenlere minimum 4.688,00 TL. idari para cezası uygulanmaktadır.

İş kazası sigortasından sağlanan haklar:

-Sigortalıya, geçici iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilir.
-Sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanır.

-İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, gelir bağlanır.

- Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilir.

- İş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği verilir.

Bununla birlikte iş kazasının gerçekleşmesi durumunda işçi maddi ve manevi tazminat talep etmek için tazminat davası da açabilir. Bu davaların açılması işçinin inisiyatifindedir. İş kazası sonucunda işçinin açabileceği üç çeşit tazminat davası vardır. Bunlar; maddi tazminat davası, manevi tazminat davası, destekten yoksun kalma tazminatı davasıdır.

İş kazası halinde işverenin ve üçüncü kişilerin sorumluluğu:

İş kazası, işverenin kastı veya sigortalıların sağlığını koruma ve iş güvenliği mevzuatına aykırı bir hareketi sonucu meydana gelmişse, SGK tarafından sigortalıya veya hak sahiplerine bu 5510 sayılı Kanun gereğince yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri toplamı, sigortalı veya hak sahiplerinin işverenden isteyebilecekleri tutarlarla sınırlı olmak üzere, SGK tarafından işverene ödettirilir. İşverenin sorumluluğunun tespitinde kaçınılmazlık ilkesi dikkate alınır.

İşveren, iş kazasına uğrayan veya meslek hastalığına tutulan genel sağlık sigortalısına sağlık durumunun gerektirdiği sağlık hizmetlerini derhal sağlamakla yükümlüdür. Bu amaçla işveren tarafından yapılan ve belgelere dayanan sağlık hizmeti giderleri ve 65 inci madde hükümlerine göre yapılacak masraflar SGK tarafından karşılanır.

İş kazası, üçüncü bir kişinin kusuru nedeniyle meydana gelmişse, sigortalıya ve hak sahiplerine yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı, zarara sebep olan üçüncü kişilere ve şayet kusuru varsa bunları çalıştıranlara rücû edilir.

İş kazası halinde işverenin kusursuz sorumluluğu:

Sigortalı çalıştırmaya başlandığının süresi içinde sigortalı işe giriş bildirgesi ile SGK’ya bildirilmemesi halinde, bildirgenin sonradan verildiği veya sigortalı çalıştırıldığının Kurumca tespit edildiği tarihten önce meydana gelen iş kazası sonucu ilgililerin gelir ve ödenekleri SGK tarafından ödenir. Ancak yapılan bu ödemeler yukarıda belirtilen sorumluluk halleri aranmaksızın, işverene ayrıca ödettirilir.

İş kazası halinde işvenin diğer sorumlulukları:

İşveren, iş kazasına uğrayan veya meslek hastalığına tutulan genel sağlık sigortalısına sağlık durumunun gerektirdiği sağlık hizmetlerini derhal sağlamakla yükümlüdür. Bu amaçla işveren tarafından yapılan ve belgelere dayanan sağlık hizmeti giderleri ve 65 inci madde hükümlerine göre yapılacak masraflar SGK tarafından karşılanır.

Bu yükümlülüklerin yerine getirilmesindeki ihmalinden veya gecikmesinden dolayı, sigortalının tedavi süresinin uzamasına veya malûl kalmasına veya malûllük derecesinin artmasına sebep olan işveren, SGK’nın bu nedenle yaptığı her türlü sağlık hizmeti giderini ödemekle yükümlüdür.