İş dünyası, EYT teşvikinin ayrıntılarına odaklandı

Mehmet KAYA-ANKARA

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, EYT’de yaş sınırı olmaksızın 8 Eylül 1999 öncesi şartların geçerli olduğunu açıklamasının ardından, iş dünyası KGF ve prim teşvikinin ayrıntılarına odaklandı.

Sosyal güvenlik reformunun yapıldığı 1999 yılından bu yana kamuoyunun gündeminde olan, Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) sorunun çözüm formülü netleşti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, düzenlemenin yaş sınırına bağlı olmaksızın prim günü ve hizmet süresini esas alacak şekilde çıkarılacağını bildirdi.

“Emeklilikte Yaşa Takılanlar” düzenlemesinde, iş dünyasının işgücü açığı ve ilave finansman ihtiyacı nedeniyle başlayan tartışma süreci, Cumhurbaşkanlığı’nda yapılan toplantının ardından sona erdi. Süreç, EYT’nin 1999 öncesi hakların tamamen iadesi şeklinde planlanmış, iş dünyasının endişeleri nedeniyle yeni bir yaş sınırı getirme yönünde alternatifler oluşturulmuştu.

Cumhurbaşkanlığı’nda önceki gün yapılan toplantıda ilk karara dönüldü ve 8 Eylül 1999 öncesi çalışmaya başlayanlar için o dönemin şartları neyse o şartlarda emeklilik hakkı tanınmasına karar verildi. Bu kararın ardından gözler yasa düzenlemesine çevrildi.

“En erken ocak ayının 3. haftası kanunlaşabilecek”

Yasa teklifi tam olarak hazır hale getirilerek gelecek hafta TBMM’ye sunulsa dahi, komisyon ve genel kurul aşamaları nedeniyle ocak ayının üçüncü haftasına kadar çıkabilecek. Yine bu süreçte uygulama yönetmeliği vb. ikincil bir mevzuat oluşturulması gerekmesi durumunda, bunun da aynı süreye denk gelmesi bekleniyor.

İş dünyası açısından ise EYT’nin yaratacağı yüksek oranlı emeklilik talepleri nedeniyle ortaya çıkacak kıdem tazminatı yükü ile deneyimli personelin işten ayrılması, ayrılmasa da sosyal güvenlik ödemelerinin önceki döneme göre artmasından kaynaklı bir dizi sorun bulunuyor. Başta TİSK ve TOBB olmak üzere çok sayıda işveren kuruluşu bu endişesini dile getirmişti. Buna yönelik çözüm ise Hazine Destekli yeni bir KGF kredi paketi açılması oldu. İlk olarak 150 milyar TL olarak planlanan bu paketin, işverenlerin kıdem tazminatı yükü dikkate alınarak biraz daha artırılması bekleniyor. Diğer unsur ise emekli olup çalışmaya devam edecekler için sosyal güvenlik destek primi ödemesinde 5 puanlık bir indirim yapılması. İş dünyası bunun da nasıl uygulanacağına yönelik olarak yasal düzenlemeyi bekliyor.

Hem yasa hem yönetmelik hazırlıkları yapılıyor

EYT düzenlemesine yönelik, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Hazine ve bağlı kuruluşların tamamından katkı alınarak yasa hazırlığının sürdüğü kaydedildi. Ayrıca SGK’ya yönelik uygulama yönetmeliğinin de hazırlanacağı vurgulandı. Yasa tasarısı TBMM’ye sevk edildikten sonra da uygulamanın en iyi şekilde yapılabilmesi için çalışmanın süreceği vurgulandı.

Toplam 5 milyon 700 bin kişiyi ilgilendiriyor

Açıklanan yaş şartsız EYT düzenlemesi ile 2 milyon 250 bin dolayında kişiye emeklilik hakkı doğuracağı belirtiliyor. İlerleyen zamanlarda 8 Eylül 1999 öncesi işe girip bu hakkı kazanan ancak ocak ayı itibariyle emekliliği hak etmeyenler de kapsama girmeye başlayacak. Bu tarihten önce sigortalılık kaydı bulunan kişi sayısının 5.7 milyon olduğu belirtiliyor. Bunların bir kısmının çalışma hayatına devam edeceği varsayılıyor.

Düzenleme sonrası, ortalama emekli aylığının 7 bin TL dolayında oluşması bekleniyor. EYT düzenlemesinden gelen yükün yıllık 250 milyar TL olacağı hesaplanırken, SGK’da oluşacak finansman yükü ve benzeri artışların ilave maliyet açısından, çalışmaya devam edenlerin ise sosyal güvenlik destek primi ödemesine bağlı olarak da maliyet düşüşü olarak etkisi bulunacağı vurgulanıyor.

Prim teşviki ve KGF paketi bekleniyor

İşveren kesimi, EYT düzenlemesinin ani şekilde çok sayıda kişinin işten ayrılması nedeniyle işgücü kanalından, bu kişilerin tazminat talebi ile finansal kanaldan iki büyük etkisi olacağını, özellikle emekliliği yaklaşmış kişilerin deneyimli olması nedeniyle de rekabet gücü, verimlilik açısından olumsuz etki edeceği yönünde görüş açıklamıştı. Bu yönde hazırlanan raporlar da Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na sunulmuş ana talep olarak emekliliklerin belirli bir sıraya göre olması yönünde zaman tahdidi konulması talep edilmişti. Ancak zamana bağlı öneriler kabul edilmedi.

Finansal yönden talepler ise karşılık buldu. Özellikle deneyimli personelin işlerinin devam etmesinin sağlanmasına yönelik olarak işverenlere ilave bir teşvik amacıyla sosyal güvenlik destek priminin 5 puan indirimli uygulanmasının yasada yer alması bekleniyor.

KGF desteğinin işçinin hesabına yatırılması gündemde

Tazminat yüküne ilişkin olarak ise Hazine destekli KGF kredi programı devreye girecek. Daha önce açıklanan paketin büyüklüğü 150 milyar TL ve 14 ayrı finansman paketinden birinin tazminat için olması şeklindeydi. Ortaya çıkan düzenleme çerçevesinde KGF paketinin tutarının yükseltilmesi ve yükselen kısmın da büyük bir oranda tazminat için tahsis edilmesi bekleniyor. Diğer yandan tazminat ödemelerinin de kolaylıkla yapılabilmesi ve finansman maliyetinin düşürülmesi için, işveren adına işçilerin hesabına yatırma modeli üzerinde de çalışıldığı bildirildi.

EYT’lilerin %71’i çalışmaya devam edecek

Eleman.net, EYT düzenlemesiyle ilgili işveren ve çalışan üyelerinin katılımıyla anket gerçekleştirdi. Detayları açıklanan EYT düzenlemesi ve gerçekleştirilen anket üzerine değerlendirmelerde bulunan Eleman.net CEO’su Murat Günay şunları söyledi: “Çok fazla insanın emekli olmasıyla birlikte sektörlerin özellikle nitelikli çalışan konusunda istihdam problemi yaşayacağı düşünülüyordu ancak anketimiz bu durumun pek fazla yaşanmayacağına işaret ediyor. Emekli olan bireyler çalışmaya devam etmeyi planlarken, firmalar ise emekli çalışanlarını istihdam etmeyi planlıyor. İki tarafın da planları paralellik gösterdiği için firmaların istihdam açığı çok yüksek olmayacak gibi görünüyor” dedi.

İşveren de çalışan da devam etmek istiyor

Ankette sorulan “EYT ile emekli olmanız durumunda çalışmaya devam edecek misiniz?” sorusuna çalışanların yüzde 71’i “Evet” cevabını verirken, yüzde 29’u ise “Hayır” cevabını verdi. “Emekli olan çalışanlarınızı isterlerse istihdam etmeye devam edecek misiniz?” sorusuna ise işveren firmalar yüzde 80 oranında “Evet”, yüzde 20 oranında da “Hayır” cevabını verdi. Gerçekleşen anketle emekli olacak çalışanların büyük bir kısmı çalışmaya devam edeceklerini belirterek şirketlere yeşil ışık yakarken, şirketler ise emekli çalışanlarıyla yolculuğa devam ederek istihdam probleminin önüne geçeceklerini belirtti.